Bursa Koşullarında Soya Fasulyesinin Su Üretim Fonksiyonlarının Belirlenmesi

Year 2018, Volume: 7 Issue: 1, 21 - 30, 27.03.2018

Burak Nazmi Candoğan , Senih Yazgan

https://doi.org/10.21657/topraksu.410118

Abstract

Bu çalışmada, yarı-nemli iklim koşullarına sahip Bursa’da, iki yıl süreyle yetiştiriciliği yapılan soya

fasulyesinde (Glycine max L. Merril) farklı gelişme dönemleri ve mevsimlik olarak su üretim fonksiyonlarının

belirlenmesi amaçlanmıştır. Kurulan tarla denemesi, toprak su içeriğine dayalı tam su, dört farklı gelişme

döneminde farklı düzeylerde kısıntılı su ve susuz uygulamalarını kapsamıştır. Kısıntılı sulama konuları

soya fasulyesinin vejetatif gelişme, çiçeklenme, bakla oluşumu ve tane gelişimi dönemlerine göre

düzenlenmiştir. Sulama suyu damla sulama yöntemi ile uygulanmıştır.

Araştırma sonucunda, soya fasulyesinde, deneme konularının tane verimi, biyolojik verim ve hasat

indeksleri üzerine etkileri istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. En yüksek mevsimlik bitki su tüketimi

ve verim, araştırmanın her iki yılında tam su uygulanan konuda ölçülmüştür. Bununla birlikte, oransal

bitki su tüketimi eksilişi ile oransal verim azalışı arasındaki doğrusal regresyon analizlerine göre; vejetatif,

çiçeklenme, bakla oluşumu ve tane gelişimi dönemlerine ilişkin verim tepki etmeni (ky) değerlerinin,

sırasıyla 0.37, 1.12, 1.31 ve 1.89 olduğu belirlenmiştir. İki yılın değerlerinin birleştirilmesiyle elde

edilen mevsimlik ky değeri ise 1.21 olarak bulunmuştur. Sonuç olarak, yarı-nemli iklim koşullarında

soya fasulyesi su eksikliğine en çok bakla oluşumu ve tane gelişim dönemlerinde duyarlıdır. Vejetatif

gelişme döneminde su eksikliği verim üzerinde belirleyici değildir, en yüksek verim için diğer gelişme

dönemlerinde su eksikliği oluşturulmamalıdır.

Keywords

Damla sulama, kısıntılı sulama, soya fasulyesi, verim tepki etmeni

References

• Ashley DA, Ethridge WJ (1978). Irrigation effects on vegetative and reproductive development of three soybeans cultivars. Agronomy Journal, 70: 467-471. Bayrak F (1989). Bafra Ovasında Soyanın Fosfor-Su İlişkileri ve Su Tüketimi, Samsun Köy Hizmetleri Araştırma Enstitüsü Md. Yayınları, Genel Yayın No: 50, Samsun. Çelik S (1989). Tokat-Kozova’da Soyanın (Amsoy-71) Su Tüketimi, Köy Hizmetleri Tokat Araştırma Enstitüsü Md. Yayınları, Genel Yayın No: 97, Tokat. Derviş Ö, Özel M (1987). Çukurova Koşullarında Buğdaydan Sonra İkinci Ürün Soyanın Su Tüketimi, Tarım ve Orman Köy İşleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Tarsus Araştırma Enstitüsü Yayınları Genel Yayın No: 139, Rapor Serisi No: 80, 44 s. Dogan E, Kirnak H, Copur O (2007a). Deficit irrigations during soybean reproductive stages and CROPGROsoybean simulations under semi-arid climatic conditions. Field Crops Research, 103: 154-159. Dogan E, Kirnak H, Copur O (2007b). Effect of seasonal water stress on soybean and site specific evaluation of CROPGRO-Soybean model under semi-arid climatic conditions. Agricultural Water Management, 90: 56-62. Doorenbos J, Kassam AH (1979). Yield Response to Water, Irrigation and Drainage Paper No: 33, FAO, Rome, p. 193. Doss BD, Pearson RW, Rogers HT (1974). Effect of Soil Water Stress at Various Growth Stages on Soybean Yield. Agronomy Journal, 66: 297–299. Evett SR, Howell TA, Schneider AD, Upchurch DR, Wanjura DF (2000). Automatic drip irrigation of corn and soybean. Proceedings of the 4th Decennial National Irrigation Symposium, pp. 401-408, 14-16 November, Phoenix, AZ, USA. Fehr WR, Caviness CE (1977). Stages of Soybean Development. Cooperative Extension Service; Agriculture and Home Economics Experiment Station, Iowa State University of Science and Technology, Ames, IA., USA, p. 11. Garrity PD, Watts DG, Sullivan CY, Gilley JR (1982). Moisture Deficits and Grain Sorghum Performance: Evapotranspiration-Yield Relationships, Agronomy Journal, 74: 815-820. Gençoğlan C (1996). Mısır Bitkisinin Su-Verim İlişkileri, Kök Dağılımı ile Bitki Su Stresi İndeksinin Belirlenmesi ve CERESMaize Bitki Büyüme Modelinin Yöreye Uyumluluğunun İrdelenmesi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 220 s. Güler F (1990). Amik Ovası Koşullarında Ikinci Ürün Soya Fasulyesinin Su Tüketimi ve Su-Verim İlişkilerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü Yayınları 2, Ankara, 93 s. James LG (1988). Principles of Farm Irrigation System Design, New York, Wiley, p. 543 Jensen ME (1980). Design and Operation of Farm Irrigation Systems. An ASAE monograph, Number 3 in a series published by American Society of Agricultural Engineers, 2950 Niles Road, Michigan 49085, USA, p. 829 Kabalan R (1998). Consomation en eau et productivite´ d’une culture du soja a` la Be´kaa. DEA, AUPELF-UREF, Bureau du Monde Arabe, Beyrouth, p. 25. Kara C, Gündüz M (1998). GAP Bölgesi Harran Ovası Koşullarında Kısıntılı Sulama Suyu Uygulamasının Pamuk Verimine Etkisinin Saptanması. Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Yıllığı, 1997. APK Dairesi Başkanlığı Yayınları; Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Şube Müdürlüğü, No. 106 Ankara, 285-302. Karam F, Masaad R, Sfeir T, Mounzer O, Rouphael Y (2005). Evapotranspiration and Seed Yield of Field Grown Soybean under Deficit Irrigation Conditions. Agricultural Water Management, 75: 226–244. Kirda C, Kanber R, Tulucu K, Gungor H (1999). Yield response of cotton, maize, soybean, sugar beet, sunflower and wheat to deficit irrigation. In: C Kirda, P Moutonnet, C Hera and DR Nielsen (Eds.), Crop Yield Response to Deficit Irrigation, Dordrecht, The Netherlands, Kluwer Academic Publishers, Vol. 84: 21-38. Korukçu A, Evsahibioğlu N (1981). Soya Fasulyesi ve Sulanması. Tarım ve Mühendislik Dergisi, Ankara, 6: 24-28. Li H, Burton JW (2002). Selecting Increased Seed Density To Increase Indirectly Soybean Seed Protein Concentration. Crop Science, 42: 393-398. Özkara MM (1991). Menemen Yöresinde İkinci Ürün Soyanın Su Tüketimi, T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Menemen Araştırma Enstitüsü Yayınları, Genel Yayın No:170, Rapor Serisi No: 111, 31 s. Paltineanu I, Negrila C, Craciun M, Craciun I (1994). Long term trials on irrigated field crops in semiarid area of Romania. Romanian Agricultural Research, 1: 85-92. Pedersen P, Lauer JG (2004). Response of soybean yield components to management system and planting date. Agronomy Journal, 96: 1372–1381. Pedersen P, Boote KJ, Jones JW, Lauer JG (2004). Agronomic modeling. Modifying the CROPGRO-Soybean model to improve predictions for the upper Midwest. Agronomy Journal, 96: 556–564. Russo D, Bakker D (1987). Crop Water Production Functions for Sweet Corn and Cotton Irrigated with Saline Waters. Soil Science Society of America Journal, 51: 1554- 1562. Scott WO, Aldrich SR (1970). Modern Soybean Production. S and A Publications, Champaign, IL, USA, p. 192. Spaeth SC, Randall HC, Sinclair TR, Vendeland JS (1984). Stability of soybean harvest index. Agronomy Journal, 76: 482–486. Steel RGD, Torrie JH (1980). Principles and Procedures of Statistics, 2nd edn. McGraw-Hill, New York. Stewart JI, Hagan RM, Pruitt WO (1976). Production Functions and Predicted Irrigation Programs for Principal Crops as Required for Water Resources Planning and Increased Water use Efficiency. Tech. Bureau Recl. No: 14- 06-D. 7329, USA, p. 80. Taylor HM, Mason WK, Bennie ATP, Rouse HR (1982). Response of soybeans to two sow spacing and two soil water levels. I. an analysis of biomas accumulation, canopy development and solar radiation, interception and components of seed yield. Field Crops Research, 5: 1-14. Turan ZM (1995). Araştırma ve Deneme Metotları. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları No: 62, Bursa, 302 s. Turan ZM, Göksoy AT (1998). Yağ Bitkileri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları No: 80, Bursa, 225 s. TÜİK (2011). Türkiye İstatistik Kurumu, Bitkisel Üretim İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr Tüzel İH, Ul MA, Anaç S, Yaşar S (1992). Menemen Yöresinde değişik sulama aralıklarının ikinci ürün soya verimine etkisi. IV. Ulusal Tarımsal Yapılar ve Sulama Kongresi. Bildiriler Kitabı: 186–196. 24 – 26 Haziran, Erzurum. Wilcox JR, Shilbes RM (2001). Interrelationships Among Seed Quality Attributes in Soybean. Crop Science, 41: 11-14. Yazar A, Çevik B, Tekinel O, Tülücü K, Baştuğ R, Kanber R (1990). Çukurova Koşullarında Yağmurlama Yöntemiyle Sulanan İkinci Ürün Soyada Evapotranspirasyon İlişkilerinin Belirlenmesi. Doğa Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 14: 181-203. Yazar A, Oğuzer V, Tülücü K, Arıoğlu H, Gençoğlan C, Diker K (1991). Harran Ovası Koşullarında Açık Su Yüzeyi (Class A Pan) Buharlaşmasından Yararlanarak İkinci Ürün Soya için Sulama Programının Geliştirilmesi. T.C. Başbakanlık Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı. Ç.Ü. Zir. Fak. GAP, Yayınları No:45. Temmuz 1991, Adana.