Status of Nitrogenous Chemical Fertilizer and Effects of Soil Analysis Obligation on Use by Nitrogenous Fertilizer in Turkey

Year 2020, Volume: 9 Issue: 2, 60 - 71, 29.09.2020

Haydar Polat

https://doi.org/10.21657/topraksu.568939

Cited By: 5

Abstract

The aim of this study was to investigate the long term consumption of nitrogenous fertilizers in Turkey and to determinate the need of soil analysis obligation which was put into practice in 2010 on use by nitrogenous fertilizers. In this study, consumption of nitrogenous fertilizer were evaluated in 5 periods of seven years from 1982 to 2016. Data from this study showed that the use of nitrogenous fertilizer significantly (p<0.01) increased by 2484378 tons annually in the first period and in the 5th period reached by 3208386 tons. Mean of consumption of nitrogenous fertilizer was 2781902 tons. Another data of this study presented that average of consumption of ammonium sulfate fertilizer had the high value in the 1st period, however, it decreased in the other periods and reached the highest level by increasing again in the 5th period (p <0.01). Although the amount of calcium ammonium nitrate fertilizer had the highest consumption value compared to other fertilizers in the first periods it was observed that decreased significantly over time (p <0.01) and was the least consumed in 2016. The consumption and percentage of urea and ammonium nitrate fertilizers changed periodically and these fertilizers increased significantly (p <0.01) in the first years. Majority of the soil in Turkey is calcareous and has a high soil pH. Thus, especially in the 5th period when the soil analyses obligation started for fertilizer supports consumption of ammonium sulphate significantly (p <0.01) increased. It is clear that nitrogenous fertilizer consumption has reached the highest level in the 5th period and deficiency of nitrogenous fertilizers is visible after soil analyses. Finally, the lack of nitrogenous fertilizer in agricultural lands in Turkey can be seen due to the soil analyses obligation.

Keywords

Ammonium nitrate,, ammonium sulfate,, fertilizer support,, use of fertilizer,, urea

Türkiye’de Kimyasal Azotlu Gübre Tüketim Durumunun ve Toprak Analizi Zorunluluğunun Azotlu Gübre Kullanımına Etkilerinin Değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırma Ülkemizde uzun dönemdeki azotlu gübre tüketiminin irdelenmesi ve gübre destekleri için 2010 yılında uygulamaya konulan toprak analizi zorunluluğunun azotlu gübre kullanımına etkilerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma çerçevesinde 1982-2016 yılları arasındaki 35 yıllık azotlu gübre tüketimleri yedişer yıllık 5 dönem halinde değerlendirilmiştir. Araştırma neticesinde azotlu gübre kullanımının bazı istisnai yıllar hariç genel olarak artış gösterdiği ve 1. dönemde yıllık ortalama 2484378 ton olan tüketimin 5. dönemde önemli (p<0.01) bir artışla 3208386 tona ulaştığı ve ortalama 2781902 ton olarak gerçekleştiği tespit edilmiştir. Gübre bazında yapılan incelemeler neticesinde; amonyum sülfat gübresinin ortalama tüketiminin ve toplam içindeki oranının 1. dönemde yüksek olup, diğer dönemlerde düştüğü ve 5. dönemde tekrar önemli seviyede (p<0.01) artış göstererek en yüksek seviyesine ulaştığı belirlenmiştir. Kalsiyum amonyum nitrat gübresinin ilk dönemlerde hem tüketim miktarının hem de toplam içindeki payının diğer gübrelere göre en yüksek düzeyde olmasına karşın zamanla önemli (p<0.01) bir şekilde düşüş gösterdiği ve 2016 yılındaki tüketim miktarı ve toplam tüketim içindeki oranının 35 yıllık periyodun en az seviyesine gerilediği görülmüştür. Buna karşın üre ve amonyum nitrat gübrelerinin tüketimlerinin ve toplam içindeki oranlarının dönemsel olarak değişiklik göstermekle birlikte ilk yıllardan itibaren genel olarak önemli (p<0.01) bir şekilde arttığı tespit edilmiştir. Ülkemiz topraklarının büyük çoğunluğunun kireçli ve yüksek pH’ya sahip olduğu göz önüne alındığında, özellikle gübre desteklerinde analiz şartının getirildiği 5. dönemde amonyum sülfat tüketimindeki önemli (p<0.01) artışın toprak analizlerinden kaynaklandığı tahmin edilmektedir. Azotlu gübre tüketiminin 5. dönemde en yüksek seviyesine çıkmasında, toprak analizleri neticesinde azot açığının daha bariz bir şekilde ortaya konmasının da etkisinin olduğu ve Ülke tarım topraklarının azot açlığı çektiği gerçeğinin analizler devam ettikçe daha da belirginleşeceği öngörülmektedir. 

Keywords

Amonyum nitrat, amonyum sülfat, gübre desteği, gübre kullanımı, üre

References

• Altıntaş G, Altıntaş A (2012). Kimyevi gübre ve toprak tahlili desteğinin sosyo-ekonomik açıdan incelenmesi (Tokat ili örneği). Tarım Ekonomisi Dergisi, 18 (2): 55-68.
• Anonim (2018). T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü kayıtları.
• Anonim (2019a). http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1001. Erişim tarihi: 29 Ocak 2019.
• Anonim (2019b). http://www.dsi.gov.tr/dsi-resmiistatistikler/ resmi-i-statistikler-2017. Erişim tarihi: 29 Ocak 2019.
• Anonim (2020). http://www.tuik.gov.tr/UstMenu. do?metod=temelist. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020.
• Bayraklı F, Gezgin S, Polat H, Uyanöz Ş, Özaytekin H, Zengin M (1995). Azotlu gübrelerden amonyak gazı uçması şeklinde cereyan eden azot kayıplarının belirlenmesi ve bu kayıpların önlenmesi için alınması gereken tedbirler üzerinde bir araştırma. TÜBİTAK, TOAG, Proje No:899.
• Er F, Polat H, Bayraklı F (2002). The effect of the type and doses of nitrogenous fertilizers applied into soils on ammonia volatilization. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 8: 551–554.
• Eraslan F (2006). Küresel SO2 emisyonundaki ve kükürt içeren gübrelerin tüketimindeki azalmaya baglı olarak bugdayda olası kükürt noksanlıgının belirlenmesi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Ankara.
• Eraslan F, İnal A, Güneş A, Erdal İ, Çoşkan A (2010). Türkiye’de kimyasal gübre üretim ve tüketim durumu, sorunlar, çözüm önerileri ve yenilikler. TZMO Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı 1-21, 11-15 Ocak, Ankara.
• Eyüpoğlu F (1992). Türkiye’de kullanılan ticaret gübrelerinin fiziksel ve kimyasal özellikleri. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. Genel Yayın No:186 Rapor Seri No: R.104 Ankara.
• Eyüpoğlu F (1999). Türkiye topraklarının verimlilik durumları. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayınları Genel Yayın No:220 Teknik Yayın No: T-67, Ankara.
• Eyüpoğlu F, (2002). Türkiye gübre gereksinimi tüketimi ve geleceği. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü İşletme Müdürlüğü Yayınları. Teknik Yayın No: T-2. Genel Yayın No:2. Ankara.
• FAO (2016). Fertilizer requirements in 2015 and 2030, pp. 25, Roma.
• Gasser JKR (1964a). Some factors affecting losses of ammonia from urea and ammonium sulphate applied to soils. Journal of Soil Science, 15:258-271
• Gasser JKR (1964b). Urea as a fertilizer. Soils and fertilizers. 27 (3): 175-180.
• Geçit HH, Çakır E (2006). Makarnalık buğdayda (triticum durum l.) sulama ve azotlu gübrelemenin verim ve bazı verim öğeleri üzerine etkisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 12 (3) 259-266.
• Güçdemir (2006). Türkiye gübre ve gübreleme rehberi. Güncelleştirilmiş ve Genişletilmiş 5. Baskı. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No: 231, Teknik Yayınlar No: T.69.
• İnal A, Gunes A, Alpaslan M, Adak MS, Taban S, Eraslan F (2003). Diagnosis of sulfur deficiency and effects of sulfur on yield and yild components of wheat grown in Central Anatolia, Turkey. Journal of Plant Nutrition 26(7): 1483-1498.
• Kaçar B, Katkat AV (1998). Bitki besleme. Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayınları, Yayın No: 127 Vipaş Yayınları, Bursa.
• Kaplan M, Aktaş M, Güneş A, alpaslan M, Sönmez S (2000) Türkiye gübre üretim ve tüketiminin değerlendirilmesi, V. Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi, (2000) 881-900, Ankara.
• Küçükkaya S, Özçelik A (2016). Tarımda toprak analizi ve analiz desteğinin işletme üzerine etkileri. Ziraat Mühendisliği Dergisi, 363: 23-30.
• Küsek G (2014). Türkiye’de arazi toplulaştırmasının yasal durumu ve tarihsel gelişimi. Çukurova Üniv. Ziraat Fakültesi Dergisi, 29 (1): 1-6.
• Olhan E (2000). Türkiye’de gübre sübvansiyon politikalarıİçel ili turunçgil üreticileri açısından bir değerlendirme. Türkiye Ziraat Odaları Birliği Yayını, ISBN:975-93976-3-3: 15-23, Ankara.
• Özer MS, Dağdeviren I (1983). Harran Ovası kuru ve sulu şartlarda buğdayın azotlu gübre isteği. Topraksu Araş. Ens. Müd. Raporları Gen. Yay. No:12, Şanlıurfa.
• Polat H, Güngör İ, Koca C (2013). Türkiye’de kullanılan azotlu gübrelerin standart ve yönetmeliklerle uyumluluğu üzerine bir araştırma. Topraksu Dergisi, 2 (2): 102-111.
• Polat H (2018a). Türkiye tarım topraklarının verimlilik özellikleri. Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Çiftçi ve Köy Dünyası Dergisi, Haziran Sayısı: 33-37, Ankara.
• Polat H (2018b). Gübre desteği ödemelerinde toprak analizi zorunluluğunun gübre kullanımına etkilerinin belirlenmesi: Polatlı Örneği. Ziraat Mühendisliği Dergisi, 365: 34-44.
• Subaşı OS, Aydın A, Uysal O, Demirtaş M (2014). Türkiye’de gübre tüketimindeki değişimler. XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi 3-5 Eylül 2014, Samsun.
• Yılmaz H (2004). Türkiye'de kimyasal gübre üretim, tüketim ve dış ticaretindeki gelişmeler. 3.Ulusal Gübre Kongresi, Tarım- Sanayi-Çevre, Bildiri kitabı, 1. cilt, s. 35-46, Tokat.
• Yurtsever N, Ülgen N, (1992). Türkiye’de gübrenin verime etkisi ve ekonomimizdeki yeri. II. Ulusal Gübre Kongresi Tebliğleri, 40-49, 30 Eylül- 4 Ekim, 1991-Ankara.
• Yurtsever N (2011). Deneysel istatistik metodları. Köy Hizmetleri Genel. Müd. Toprak ve Gübre Araştırma Ens. Yayın No 56.