Orta Çocukluk Döneminde Güvenli Bağlanma ile Mükemmeliyetçiliğin Çeşitli Değişkenler Bağlamında İncelenmesi

Year 2017, Volume: 7 Issue: 47, 53 - 68, 01.01.2017

Hilal Çelik , Halil Ekşi Nebahat Gülsu

Abstract

Bu çalışma orta çocukluk dönemindeki çocukların ebeveynlerine olan güvenli bağlanma tarzları ile mükemmeliyetçi özellikleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yapılandırılmıştır. Araştırmada ayrıca ebeveyn güvenli bağlanma tarzının ve mükemmeliyetçilik özelliklerinin çeşitli demografik değişkenler açısından farklılaşıp farklılaşmadığı da incelenmiştir. Araştırmanın çalışma evrenini Kağıthane ilçesine bağlı olan ilkokul 3. 4. sınıf ile ortaokul 5., 6. sınıflarında öğrenim görmekte olan toplam 446 (271 kız, 175 erkek) öğrenci oluşturmuştur. Basit seçkisiz örnekleme yönteminin kullanıldığı bu çalışmada veri toplama aracı olarak “Kerns Güvenli Bağlanma Ölçeği” ve “Çocuk ve Ergen Mükemmeliyetçilik Ölçeği”n den faydalanılmıştır. Araştırmanın amaçlarını test etmek üzere Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı, bağımsız gruplar t Testi, tek yönlü varyans analizi teknikleri kullanılmıştır. Yapılan analizler neticesinde güvenli bağlanma toplam puanı ile sosyal kaynaklı mükemmeliyetçilik ve benzer şekilde anneye güvenli bağlanma ile sosyal kaynaklı mükemmeliyetçilik arasında ters yönlü anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Araştırmada ayrıca güvenli bağlanma toplam puanı ile anneye güvenli bağlanma tarzının katılımcıların cinsiyet, okul öncesi eğitimi alıp almama ve kardeş sayısı değişkenlerine göre farklılaştığı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Orta çocukluk, Bağlanma ilişileri, Güvenli bağlanma, Mükemmeliyetçilik

References

• Akın, A. (2015). Psikolojide kullanılan güncel ölçme araçları (Cilt 1). Ankara: Nobel.
• Ainsworth, M. D. S., Blehar, M. C., Waters, E. ve Wall, S. (1978). Patterns of attachment: A psychological study of the strange situation. Oxford: Lawrence Erlbaum Patterns.
• Armsden, G. C. ve Greenberg, M. T. (1987). Inventory of parent and peer attachment: Individual differences and their relationship to psychological well-being in adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 16(15), 427-454.
• Atik, L. E. (2013). Liseli ergenlerde bağlanma stilleri ve psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişkide özyansıtma ve içgörünün rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Bilim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ayberk, A. (2011). Üniversite öğrencilerinin bağlanma stilleri ve sosyal kaygı düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Baker, J. A. (1996). Everyday stressors of academically gifted adolescents. Journal of Secondary Gifted Education, 7(2), 356-368.
• Bartholomew, K. ve Horowitz, L. M. (1991). Attachment styles among young adults: A test of a four-category model. Journal of Personality and Social Psychology, 61(2), 226-244.
• Baş, A. U. ve Siyez, D. M. (2010). Adaptation of the child and adolescent perfectionism scale to turkish: the validity and reliability study. İlköğretim Online, 9(3), 898-909. http://ilkogretimonline.org.tr/vol9say3/v9s3m6.pdf adresinden erişildi.
• Bencik, S. (2006). Üstün yetenekli çocuklarda mükemmeliyetçilik ve benlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Benk, A. (2006). Üniversite öğrencilerinde mükemmeliyetçilik kişilik özelliğinin psikolojik belirtiler ile ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bowlby, J. (1969). Attachment and loss. Vol. 1: Attachment. New York: Basic Books.
• Bowlby, J. (1973). Attachment and loss. Vol II: Seperation. New York: Basic Books.
• Bowlby, J. (1982). Attachment and loss: retrospect and prospect. American Journal of Orthopsychiatry, 52(4), 664-678.
• Burns, D. D. (1980). The perfectionist’s script for self-defeat. Psychology Today; November, 34-51.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (2. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
• Cassidy, J. ve Kobak, R. R. (1988). Avoidance and its relation to other defensive processes. J. Belsky ve T. Nezworski (Ed.). Clinical implications of attachment içinde (s. 300-323). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Cebeci, S. C. (2009). Tam aileye ve tek ebeveyne sahip ailelerden gelen 7-12 yaşları arasındaki çocukların bağlanma stilleri ve kaygı durumları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çalıkoğlu, B. S. (2009). Üstün zekâlı öğrencilerin çalışma alışkanlıkları ile mükemmeliyetçilik özellikleri arasındaki ilişkiler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çelik, H. (2013). Genç yetişkinlerde babanın belirsiz kaybının aile sistemi ve bireysel psikolojik örüntüler bağlamında incelenmesi: Danışmanlık psikolojisi perspektifinden karma bir araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çelik, H. (2006). Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin saldırganlık tepkileri, bağlanma tarzları ve kişilerarası şemalarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çelik, Ş. (2004). The effects of an attachment-oriented-psychoeducational-group-training on improving the preoccupied attachment styles of university students (Yayımlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Enns, M. W., Cox, B. J. ve Clara, I. (2002). Adaptive and maladaptive perfectionism: Developmental origins and association with depression proneness. Personality and Individual Differences, 33(6), 921-935.
• Erözkan, A. (2004). Lise öğrencilerinin bağlanma stilleri ve yalnızlık düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 155-175.
• Erten, Y. (2003). İnsan yavrusunun psikolojik doğumu üzerine. İnsan yavrusunun psikolojik doğumu (A. N. Babaoğlu, Çev.) içinde (s. 7-21). İstanbul: Metis Yayınları.
• Feldman, S. S., Nash, S. C. ve Aschenbrenner, B. G. (1983). Antecedents of fathering. Child Development, 54(6), 1628-1636.
• Flett, G. L. ve Hewitt, P. L. (2002). Perfectionism and maladjustment: an overview of theoretical, definitional, and treatment issues. G. L. Flett ve P. L. Hewitt (Ed.). Perfectionism: theory, research, and treatmen içinde (s. 5-31). Washington: American Psychological Association.
• Freeman, T. (2008). Psychoanalytic concepts of fatherhood: Patriarchal paradoxes and the presence of an absent authority. Studies in Gender and Sexuality, 9(2), 113-139.
• Frost, R. O., Marten, P., Lahart, C. ve Rosenblate, R. (1990). The dimensions of perfectionism. Cognitive Therapy and Research, 14(5), 449-468.
• Frost, R. O., Lahart, C. M. ve Rosenblate, R. (1991). The development of perfectionism: A study of daughters and their parents. Cognitive Therapy and Research, 15(6), 469-489.
• Geçtan, E. (2000). İnsan olmak. (21. bs.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Genuis, M. L. (1994). Long-term consequences of childhood attachment: Implications for counselling adolescents. International Journal for the Advancement of Counselling, 17(4), 263-274.
• Göçener, D. (2010). Üniversite öğrencilerinin güvenli bağlanma düzeyleri ile kişilerarası ilişki tarzları arasındaki ilişkiler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hall, S. (2006). A identidade cultural na pós-modernidade. Brasil: Impresso.
• Hamachek, D. E. (1978). Psychodynamics of normal and neurotic perfectionism. Psychology: A Journal of Human Behavior, 15(1), 27-33.
• Hewitt, P. L. ve Flett, G. L. (1991). Perfectionism in the self and social contexts: Conceptualization, assessment, and association with psychopathology. Journal of Personality and Social Psychology, 60(3), 456- 470. doi:10.1037/0022-3514.60.3.456
• Hewitt, P. L., Caelian, C. F., Flett, G. L., Sherry, S. B., Collins, L. ve Flynn, C. A. (2002). Perfectionism in children: Associations with depression, anxiety, and anger. Personality and Individual Differences, 32(6), 1049-1061.
• Hollender, M. H. (1965). Perfectionism. Comprehensive Psychiatry, 6(2), 94-103.
• Ijzendoorn, M. H. ve Kroonenberg, P. M. (1988). Cross-cultural patterns of attachment: A meta-analysis of the strange situation. Child Development, 5, 147-156.
• İmamoğlu, E. O. (1994). Değişim sürecinde aile; Evlilik ilişkileri bireysel gelişim ve demokratik değerler. Aile Kurultayı-Değişim Sürecinde Toplumsal Katılım ve Demokratik Değerler içinde (s. 33-51). Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.
• Jones, S. (2007). An experimental analysis of the relationship between perfectionism and depressive mood (Yayımlanmamış doktora tezi). Alliant International University, California School of Professional Psychology, California.
• Kalehzan, B. (1993). The relationship between adult attachment style, interpersonal problems, and the manifestation of symptoms in clinical depression (Yayımlanmamış doktora tezi). Pacific School of Psychology, Palo Alto, CA.
• Kalkınç, F. (2007). Okul evde başlar. İzmir: Çağlayan A.Ş.
• Karaboğa, M. (2011). Çocuklarda bağlanma stilleri ve benlik saygısının aleksitimi üzerindeki yordayıcı rolünün incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karasu, H. (2013). Ergenlerde özerkliğin yordayıcısı olarak bağlanma stilleri ve proaktif kişilik yapılarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Kerns, K. A., Klepac, L. ve Cole, A. (1996). Peer relationships and preadolescents' perceptions of security in the child-mother relationship. Developmental Psychology, 32(3), 457-466.
• Kılıç, G. (2009). Lise öğrenimi görmekte olan ergenlerin atılganlık düzeylerinin ebeveynlerine bağlanma örüntülerine ve bazı demografik değişkenlere göre incelenmesi: Darıca ilçesi örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kıral, E. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin mükemmeliyetçilik algısı ve kontrol odağı ile ilişkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kobak, R. R. ve Sceery, A. (1988). Attachment in late adolescence: Working models, affect regulation, and representations of self and others. Child Development, 59, 135-146.
• Köroğlu, A. (2008). Lise öğrencilerinin mükemmeliyetçilik özellikleri ile rekabetçi tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Levy, K. N., Blatt, S. J. ve Shaver, P. R. (1998). Attachment styles and parental representations. Journal of Personality and Social Psychology, 74, 407-419.
• Lounds, J. J., Borkowski, J. G., Whitman, T. L., Maxwell, S. E. ve Weed, K. (2005). Adolescent parenting and attachment during infancy and early childhood. Parenting: Science and Practice, 5(1), 91- 118.
• Mısırlı Taşdemir, Ö. (2003). Üstün yetenekli çocuklarda mükemmeliyetçilik ile sınav kaygısı, benlik saygısı, kontrol odağı, öz yeterlik ve problem çözme becerileri ilişkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Morsünbül, Ü. ve Çok, F. (2011). Bağlanma ile ilişkili değişkenler. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(3), 553- 570. http://www.cappsy.org/archives/vol3/no3/cap_03_24.pdf adresinden erişildi.
• Onur, N. (2006). Lise öğrencilerinin bağlanma stilleri ile atılganlık düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Öztürk, A. ve Deniz, M. E. (2008). Okul öncesi öğretmenlerin duygusal zeka yetenekleri, iş doyumları ve tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi, İlköğretim-Online, 7(3), 578-599. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ilkonline/article/view/5000038217/5000037074 adresinden erişildi.
• Pacht, A. R. (1984). Reflections on perfection. American Psychologist, 3(4), 386-390.
• Perry, B. D. (2001). Bonding and attachment in maltreated children: Consequence of emotional neglect in childhood. New-York: W.W. Norton & Company.
• Rice, K. G., Ashby, J. S. ve Preusser, K. J. (1996). Perfectionism, relationships with parents, and self-esteem. Journal of Individual Psychology, 52(3), 246-260.
• Rice, K.G., Leever, B.A., Noggle, C.A. ve Lapsley, K.G. (2007). Perfectionism and depressive symptoms in early adolescence. Psychology in the Schools, 44, 139-156.
• Rice, K. G., Lopez, G. L. ve Vergara, D. (2005). Parental/social ınfluences on perfectionism and adult attachment orientations. Journal of Social and Clinical Psychology, 24(4), 580-605.
• Rice, K. G. ve Mirzadeh, S. A. (2000). Perfectionism, attachment and adjustment. Journal of Counseling Psychology, 47, 238-250.
• Sapmaz, F. (2006). Üniversite öğrencilerinin uyumlu ve uyumsuz mükemmeliyetçilik özelliklerinin psikolojik belirti düzeyleri açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Saya, P. (2006). The relationship between attachment styles and perfectioiısm in high school students (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Seidler, V. J. (2003). Fatherhood, masculinity, and parental relationships. S. Ervø ve T. Johansson (Ed.). Moulding masculinities: Among men içinde (s. 212-226). Burlington: Ashgate Publishing.
• Silverstein, L. B., Auerbach, C. F. ve Levant, R. F. (2002). Contemporary fathers reconstructing masculinity: Clinical implications of gender role strain. Professional Psychology: Research and Practice, 33(4), 361. Hilal Çelik, Halil Ekşi ve Nebahat Gülsu
• Simpson, J. A. (1990). Influence of attachment styles on romantic relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 59, 971-980.
• Sirois, F. M. ve Molnar, D. S. (2015). Perfectionism, health, and well-being. New York: Springer.
• Slaney, R. B., Rice, K. G., Mobley, M., Trippi, J. ve Ashby, J. S. (2001). The revised almost perfect scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 34(3), 130.
• Sosyal, A. Ş., Bodur, Ş., İşeri, E. ve Şenol, S. (2005). Bebeklik dönemindeki bağlanma sürecine genel bir bakış. Klinik Psikiyatri, 8, 88-99.
• Sorokou, C. F. ve Weissbrod, C. S. (2005). Men and women’s attachment and contact patterns with parents during the first year of college. Journal of Youth and Adolescence, 34(3), 221-228.
• Sümer, N. (2012). Ana babalık ve bağlanma. M. Sayıl ve B. Yağmurlu (Ed.). Ana babalık: Kuram ve araştırma içinde (s. 169-190). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Sümer, N. ve Şendağ, M. A. (2009). Orta çocukluk döneminde ebeveynlere bağlanma, benlik algısı ve kaygı. Türk Psikoloji Dergisi, 24(63), 86-101. http://www.turkpsikolojidergisi.com/PDF/TPD/63/86-101.pdf adresinden erişildi.
• Şeker, G. (2009). Lise öğrencilerinin bağlanma stilleri ve yaşam doyumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tire, Y. (2011). Ön ergenlerde olumlu ve olumsuz mükemmeliyetçilik ile algılanan anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Tsui, J. M. ve Mazzocco, M. M. M. (2007). Effects of math anxiety and perfectionism on timed versus untimed math testing in mathematically gifted sixth graders. Roeper Review, 29(2), 132-139
• Türköz, Y. (2007) . Okulöncesi çocuklarda bağlanma örüntüsünün kişilerarası problem çözme ve açık bellek süreçlerine etkisi (Yayımlanmış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tüzün, O. ve Sayar, K. (2006). Bağlanma kuramı ve psikopatoloji. Düşünen Adam, 19(1), 24-39. http://dusunenadamderg.com/ing/DergiPdf/DUSUNEN_ADAM_DERGISI_a06781127a0c4e75acecca9bff 89ce7e.pdf adresinden erişildi.
• Uluç, S. ve Öktem, F. (2009). Okul öncesi çocuklarda güvenli yer senaryolarının değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 24(63), 69-83. http://www.turkpsikolojidergisi.com/PDF/TPD/63/69-83.pdf adresinden erişildi.
• Uzel, B. (2012). 10-14 yaş arasında olan yelken yapan ve yelken yapmayan çocukların benlik algısı ve mükemmeliyetçilik boyutları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Wei, M., Mallinckrodt, B., Russell, D. W. ve Abraham, W. T. (2004). Maladaptive perfectionism as a mediator and moderator between adult attachment and depressive mood. Journal of Counseling Psychology, 51(2), 201-212.
• Ziv, Y., Oppenheim, D. ve Sagi-Schwartz, A. (2004). Social information processing in middle childhood: Relation to infant-mother attachment. Attachment and Human Development, 6(3), 327-348.