Ergenlerde Psikolojik Sağlamlık: Bireysel Koruyucu Faktörlerin Rolü

Year 2015, Volume: 5 Issue: 44, 73 - 82, 01.09.2015

Gökmen Arslan

Abstract

Bu çalışmanın, amacı ergenlerde öz-yeterlik, benlik saygısı ve olumlu duyguların psikolojik sağlamlığı yordamadaki rolünü incelemektir. Veri toplama araçları olarak Çocuk ve Genç Psikolojik Sağlamlık Ölçeği, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği, Öz-yeterlik Ölçeği ve Pozitif-Negatif Duygu Ölçeği, Isparta ilinde farklı ortaokul ve ortaöğretim kurumlarında 8, 9, 10, 11 ve 12. sınıfta öğrenim gören 476 öğrenciye uygulanmıştır. Yaşları 12 ile 18 arasında değişen katılımcıların yaş ortalaması, 15.40’tır (Ss=1.48). Katılımcıların %45.6 (217) kız ve %54.4 (259) erkek öğrencilerden oluşmaktadır. Öğrencilerin %32.8 (132) ortaokul ve % 67.2 (289) lise öğrencisidir. Analiz sonuçları incelendiğinde, psikolojik sağlamlık ile öz-yeterlik, benlik saygısı ve olumlu duygular arasında anlamlı düzeyde bir ilişkinin olduğu görülmüştür. Ayrıca hiyerarşik regresyon analiz sonuçları, ergenlerde öz-yeterlik, benlik saygısı ve olumlu duyguların psikolojik sağlamlığı pozitif yönde ve anlamlı düzeyde yordadığını göstermiştir. Diğer bir deyişle, öz-yeterlik, benlik saygısı ve olumlu duyguların psikolojik sağlamlığa ilişkin önemli yordayıcılar olduğu bulunmuştur. Öz-yeterlik, benlik saygısı ve olumlu duygular, psikolojik sağlamlığa ilişkin toplam varyansın %36’sını açıklamıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular alanyazınla ilişkisi çerçevesinde tartışılmış ve bazı önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Psikolojik sağlamlık, benlik saygısı, öz-yeterlik, olumlu duygular

References

• Acuna E. ve Rodriguez C. A. (2004). Meta-analysis study of outlier detection methods in classification. Technical paper, Department of Mathematics, University of Puerto Rico at Mayaguez, [Elde edilme tarihi: 28 Ekim 2014, academic.uprm.edu/ ea-cuna/paperout.pdf]. Arslan, G. (baskıda). Çocuk ve Genç Psikolojik Sağlamlık Ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması, Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman.
• Cohn, M. A., Fredrickson, B. L., Brown, S. L., Mikels, J. A. ve Conway, A. M. (2009). Happiness unpacked: positive emotions increase life satisfaction by building resilience. Emotion, 9(3), 361-368. doi: 10.1037/a0015952.
• Çuhadaroğlu, F. (1985). Adolesanlarda benlik saygısı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Duru, E. ve Arslan, G. (2014). Evlenmek amacıyla evden kaçan kız ergenler: Bir olgubilim çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5 (41), 36-48.
• Dusek, J. B. ve McIntyre, J. G. (2003) Self-concept and self-esteem development. G. R. Adams ve M. D. Berzonsky (Eds.), Blackwell Handbook of Adolescence. (pp.290-309.) Oxford, UK: Blackwell Publishing.
• Feldman, R. S. (1997). Essentials of Understanding Psychology. United States: McGraw-Hill Companiesi Inc.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. Sage publications.
• Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology: The broadenand-build theory of positive emotion. American psychologist, 56(3), 218.
• Gallagher, M. W. (2012). Self-efficacy. V. H. Ramachadran (Ed.) Encyclopedia of human behavior.(pp. 314-320). Elsevier.
• Gençöz, T. (2000). Pozitif ve Negatif Duygu Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 15(46), 19-26.
• Gizir, C. A. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerinde bir derleme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi,3(28),113-128.
• Harter, S. (2006). The Self. (Ed: N. Eısenberg) Handbook of Chıld Psychology: Social, Emotional, and Personality Development (pp. 505-560), New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
• Iwaniec, D. (2006). The emotionally abused and neglected child: Identification, assessment and ıntervention a practice handbook, England: JohnWileyveSon, Ltd.
• Kabasakal, Z. ve Arslan, G. (2014). Ergenlikte Görülen anti-sosyal davranışlar, psikolojik sağlamlık ve aile sorunları arasındaki ilişki, Uluslararası Hakemli Aile Çocuk ve Eğitim Dergisi, 2 (3), 76-90.
• Karaırmak, Ö., ve Siviş-Çetinkaya, R. S. (2011). Benlik saygısının ve denetim odağının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi: Duyguların aracı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 30-41.
• Karatas, Z., ve Cakar, F. S. (2011). Self-esteem and hopelessness, and resiliency: An exploratory study of adolescents in Turkey. International Education Studies, 4(4), 84.
• Keye, M. D., ve Pidgeon, A. M. (2013). Investigation of the relationship between resilience, mindfulness, and academic self-efficacy. Open Journal of Social Sciences, 1, (6) 1-4.
• Kim, D. H. ve Im, Y. J. (2014). Resilience as a protecti, factor for the behavioral problems in school-aged children with atopic dermatitis. Journal of Child Health Care, 18(1), 47-56.
• Lee, H. H. ve Cranford, J. A. (2008). Does resilience moderate the associations between parental problem drinking and adolescents’ internalizing and externalizing behaviors?: A study of Korean adolescents. Drug and alcohol dependence, 96(3), 213-221.
• Liebenberg, L., Ungar, M. ve LeBlanc, J. C. (2013). The CYRM-12: A brief measure of resilience. Canadian Journal of Public Health, 104(2), 131- 135.
• Liebenberg, L., Ungar, M. ve Van de Vijver, F. R. R. (2012). Validation of the Child and Youth Resilience Measure-28 (CYRM-28) among Canadian youth with complex needs. Research on Social Work Practice, 22(2), 219-226.
• Luthar S. (2005). Resilience at an early age and ıts impact on child psychosocial development. In: Encyclopedia on early childhood development [online]. [Elde edilme tarihi: 28 Temmuz 2013, childencyclopedia.com/documents/LutharANGxp.pd f]
• Masten A.S. ve Gewirtz A.H. (2006). Resilience in development: The importance of early childhood. In: Encyclopedia on early childhood development [online]. [Elde edilme tarihi: 28 Temmuz 2013,http://www.childencyclopedia.com/documents/MastenewirtzANGxp.pdf]
• Masten, A. S., ve Reed, M. G. (2002). Resilience in development. S. R. Snyder ve S. J. Lopez (Eds.) The handbook of positive psychology. England: Oxford University Press.
• Masten, A.S. ve Coastworth, J. D. (1998). The development of competence in favorable and unfavora-ble environments: Lessons from research on successful children. American Psychologist, 53, 2, 205-220.
• Morgan, G. A., Leech, N. L. Gloeckner, G. W. ve Barrett, K. C. (2004). SPSS for introductory statistics: Use and interpretation. Psychology Press.
• Ong, A. D., Zautra, A. J. ve Reid, M. C. (2010). Psychological resilience predicts decreases in pain catastrophizing through positive emotions. Psychology and aging, 25(3), 516.
• Özkan, İ. (1994). Benlik saygısını etkileyen etkenler. Düşünen Adam, 7(3), 4-9.
• Prince-Embury, S. (2013). Translating Resilience theory for assessment and application with children, adolescents, and adults: Conceptual issues. S. Prince-Embury ve D. H. Saklofske (Eds.) Resilience in children, adolescents, and adults translating research into practice, New York: Springer Science+Business Media.
• Rutter, M. (2012). Resilience as a dynamic concept. Development and psychopathology, 24(02), 335- 344.
• Rutter, M. B. (1999). Resilience concepts and findings: Implications for family therapy. Journal of Family Therapy, 21, 119-144.
• Sameroff, A. (2005). Early resilience and its developmental consequences. In: Encyclopedia on early childhood development [online]. [Elde edilme tarihi: 28 Temmuz 2013, childencyclopedia.com/documents/SameroffANGxp. pdf]
• Santrock, J. W. (2012). Adolescence. New York: McGrow-Hill Companies, Inc.
• Schwarzer, R. ve Warner, L. M. (2013). Perceived self-efficacy and its relationship to resilience. (Ed: S. Prince-Embury ve D. H. Saklofske). Resilience in children, adolescents, and adults translating research into practice, New York: Springer Science+Business Media.
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi: analiz ve raporlaştırma, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Stewart, M., Reid,G.J. ve Mangham, C. (1997). Fostering children's resilience. Journal of Pediatric Nursing, 12 (1), 21-31.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Boston: Allyn and Bacon.
• Telef, B. B. (2011). Öz-yeterlikleri farklı ergenlerin psikolojik semptomlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Terzi, Ş. (2006). Kendini Toparlama Gücü Ölçeği’nin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 77-86.
• Tugade, M. M., Fredrickson, B. L. ve Feldman Barrett, L. (2004). Psychological resilience and positive emotional granularity: Examining the benefits of positive emotions on coping and health. Journal of personality, 72(6), 1161-1190.
• Tugade, M. M., ve Fredrickson, B. L. (2004). Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences. Journal of personality and social psychology, 86(2), 320.
• Veselska, Z., Geckova, A. M., Orosova, O., Gajdosova, B., van Dijk, J. P. ve Reijneveld, S. A. (2009). Self-esteem and resilience: The connection with risky behavior among adolescents. Addictive Behaviors, 34(3), 287- 291.
• Watson, D., Clark, L. A. ve Tellegan, A. (1988). Development and validation of brief measures of positive and negative affect: The PANAS scales. Journal of Personality and Social Psychology, 54(6), 1063–1070.
• Windle, G. (2011). What is resilience? A review and concept analysis. Reviews in Clinical Gerontology, 21(02), 152-169.
• Wolberg, L. R. ve Kildahl, J. P. (1970). The dynamics of Personality, London: GruneveStratton, Inc.