TURKEY-CUBA RELATIONS FROM PAST to PRESENT: INSECTING ROADS, EXPECTATIONS, SUGGESTIONS

Year 2017, Volume: 19 Issue: 2, 165 - 186, 27.12.2017

Buket Önal

Abstract

The beginning of the relations between Turkey and Cuba
can be traced to Ottoman era, especially to the time being when immigration
occurred from Arab geography to the region, most particularly to Cuba. The
grandchildren of those holding Ottoman passport are still referred to as “El
Turco” in the region. Throughout the course of Cuba’s independence, the
Ottomans were very interested in this country yet the United States as being
dominant in the region, did not allow this rapprochement. Since 1960’s, as Cuba
closing itself to the capitalist world and the United States imposing an
embargo, the relations had prevented from advancement. Cuba stayed as a distance
and mysterious country to Turkey for several years. Starting with 1980’s and
developing with Turkey’s Latin America reforms post- Cold War compromise the
main focus of this paper. The study will question the advancement of relations
between two countries from political, economic and cultural aspects, meanwhile
expectations and prospects for the future will also be mentioned.

Keywords

Cuba, Latin America, political relations, economic relations, culturel relations

DÜNDEN BUGÜNE TÜRKİYE-KÜBA İLİŞKİLERİ: KESİŞEN YOLLAR, BEKLENTİLER, ÖNERİLER

Abstract

Türkiye ve Küba arasındaki ilişkilerin başlangıcını
Osmanlı döneminde özellikle Arap coğrafyasından bölgeye dolayısıyla da Küba’ya
gerçekleşen göçlerin yaşandığı döneme kadar götürebiliriz. Osmanlı pasaportu
taşıyan bu kişilerin torunları bugün bile bölgede “El Turco” olarak
anılmaktadır. Küba’nın bağımsızlık sürecinde de Osmanlı bu ülkeyle yakından
ilgilenmiş ancak bölgede hâkim olan ABD, bu yakınlaşmaya izin vermemiştir.
1960’lardan itibaren Küba’nın Kapitalist dünyaya kendini kapatması ve ABD’nin
uyguladığı ambargo nedeniyle ilişkilerin gelişmesi engellenmiştir.  Küba, Türkiye için uzun yıllar uzakta ve
gizemli bir ülke olarak kalmıştır. 1980’lerden itibaren başlayan ve soğuk savaş
sonrası Türkiye’nin Latin Amerika açılımıyla giderek gelişen ilişkilerin
analizi bu çalışmanın özünü oluşturmaktadır. Bu çalışmada iki ülke
ilişkilerinin siyasi, ekonomik ve kültürel anlamda ne yönde geliştiğine cevap
aranırken aynı zamanda geleceğe yönelik beklenti ve önerilere de yer
verilmiştir.

Keywords

Küba, Latin Amerika, siyasi ilişkiler, ekonomik ilişkiler, kültürel ilişkiler

References

• Akgül, Birol. “Osmanlı Türklerinin Amerika’ya Göçü”, https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=359023&/Osmanl%C4%B1-T%C3%BCrklerinin-Amerikaya-G%C3%B6%C3%A7%C3%BC-/-Yrd.-Do%C3%A7.-Dr.-Birol-Akg%C3%BCn- (25.03.2016)
• Saltık, Ekrem. “Yeni Dünya’da Eski Osmanlılar (El Turco), Yedikıta Dergisi, sayı 75, Kasım 2014
• “Atatürk büstü Havana sokaklarında” http://www.radikal.com.tr/dunya/ataturk-bustu-havana-sokaklarinda-891503/ (25.03.2016)
• “Büyükelçi Ernesto Gomez Abascal: İlişkilerimizde En Güzel Zaman Yaşanıyor”, Diplomat Atlas, http://www.diplomat.com.tr/atlas/sayilar/sayi4/sayfalar.asp?link=s4-4.htm (26.03.2016)
• “Cami Bir Küba Projesi”, http://www.haberler.com/cami-bir-kuba-projesi-6961137-haberi/ (26.03.2016)
• “Cuba and Turkey to improve commercial relations”, http://www.cubanews.acn.cu/economy/4061-cuba-and-turkey-to-improve-commercial-relations (26.03.2016)
• “Cuba busca reemplazar a Turquía y a Egipto como destino preferido de los turistas rusos Lea más en” http://mundo.sputniknews.com/americalatina/20160225/1057114562/rusia-cuba-turismo.html#ixzz4214a28QA (24.03.2016)
• “DEİK Küba ile İyi Niyet Anlaşması İmzaladı” https://www.deik.org.tr/6014/DE%C4%B0K_K%C3%9CBA_%C4%B0LE_%C4%B0Y%C4%B0_N%C4%B0YET_ANLA%C5%9EMASI_%C4%B0MZALADI.html (25.03.2016)
• “Diyanet Küba’da Mescit Açtı”, http://www.milliyet.com.tr/diyanet-kuba-da-mescit-acti-gundem-2086214/ (27.03.2016)
• “Dünya'nın Çeşitli Yerlerindeki Türk Girişimcilerden Kısa Kısa Başarı Hikâyeleri” http://www.girisimhaber.com/post/2013/02/15/Dunyadaki-Turk-Girisimcilerden-Kisa-ve-Oz-Basari-Hikayeleri.aspx (26.03.2016)
• “Havana Üniversitesi'nde Türkoloji Bölümü Açılacak”, http://www.haberler.com/havana-universitesi-nde-turkoloji-bolumu-acilacak-haberi/ (27.03.2016)
• “İşadamları Küba’ya Çıkartma Yaptı”, http://www.haberler.com/isadamlari-kuba-ya-cikarma-yapti-5301669-haberi/ (25.03.2016)
• “Küba” www.kutso.org.tr/wp-content/uploads/2014/11/Kuba.doc (24.03.2016)
• “Küba, Hepatit C aşısı üretimi için Kayseri ile temasta”, http://www.dunya.com/dis-iliskiler/kuba-hepatit-c-asisi-uretimi-icin-kayseri-ile-temasta-263025h.htm (26.03.2016)
• “Küba İslam Birliği Başkanı Pedro’dan Diyanet İşleri Başkanı Görmez’e Ziyaret”, http://www.diyanet.gov.tr/tr/icerik/kuba-isl%C3%A2m-birligi-baskani-pedro%E2%80%99dan-diyanet-isleri-baskani-gormez%E2%80%99e-ziyaret/7796 (27.03.2016)
• “Küba Petrol Zengini Oldu” http://www.internethaber.com/kuba-petrol-zengini-oldu-161497h.htm (29.03.2016)
• “Küba Radyo ve Televizyon Kurumu’na Dublaj Sistemi Kuruldu”, http://www.tika.gov.tr/tr/haber/kuba_radyo_ve_televizyon_kurumu'na_dublaj_sistemi_kuruldu-19985 (29.03.2016)
• “Küba ve Exim Bank, Yolcu Vagonu Alımı Konusunda Anlaşma Sağladı” http://www.rayhaber.com/2016/kuba-ve-exim-bank-yolcu-vagonu-alimi-konusunda-anlasma-sagladi/ (28.03.2016)
• “Küba’da 8.7 milyar dolarlık salsa” http://www.itohaber.com/haber/dunya/201966/kuba_da_8_7_milyar_dolarlik_salsa.html (25.03.2016)
• “Küba'da yaşayan işadamı Ömer Giray sadece Türk ürünlerinin satılacağı Bazaar Turco ve Estambul adlı mağaza zinciri kuruyor” http://www.sabah.com.tr/ekonomi/2012/06/10/kubada-bazaar-turco-devrimi (26.03.2016)
• “Küba’daki Müslümanlar Cami İstiyor”, http://aa.com.tr/tr/dunya/kubadaki-muslumanlar-cami-istiyor/74279 (29.03.2016)
• “Küba’daki Osmanlılar”, Yedikıta Dergisi, sayı 27, Kasım 2010
• “Küba’nın Vagonları Sivas’tan” http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=7727 (29.03.2016)
• “Küba’ya Yönelik Yaptırımları İnsani ve Vicdani Açıdan Doğru Bulmuyoruz”, http://www.tccb.gov.tr/haberler/410/2783/kubaya-yonelik-yaptirimlari-insan-ve-vicdan-acidan-dogru-bulmuyoruz.html (26.03.2016)
• “Küba'yı bu yılın ilk 3 ayında 170 binden fazla Amerikalı ziyaret etti”, http://emlakkulisi.com/kubayi-bu-yilin-ilk-3-ayinda-170-binden-fazla-amerikali-ziyaret-etti/252061 (22.03.2016)
• “Kübalı Uzmanlara Güneş Enerjisi Laboratuvarları Kapasite Artırımı Programı”, http://www.tika.gov.tr/tr/haber/kubali_uzmanlara_gunes_enerjisi_laboratuvarlari_kapasite_artirimi_programi-5400 (24.03.2016)
• “TİKA, Faaliyet Coğrafyasını Genişletiyor”, www.tika.gov.tr/tr/haber/tika_faaliyet_cografyasini_genisletiyor-15396 (27.03.2016)
• “TİKA’dan Zamorano Tarım Üniversitesine Destek”, http://www.milliyet.com.tr/tika-dan-zamorano-tarim-universitesine-ankara-yerelhaber-570031/ (22.03.2016)
• “TPAO Küba’da Petrol ve Doğalgaz Arayacak”, http://www.cnnturk.com/2008/ekonomi/genel/03/26/tpao.kubada.petrol.ve.dogalgaz.arayacak/441618.0/index.html (28.03.2016)
• “Turquía y Cuba exploran acercamiento comercial” http://www.dw.com/es/turquía-y-cuba-exploran-acercamiento-comercial/a-18250682 (23.03.2016)
• “Turkey, Cuba to boost bilateral relations”, Middle East Monitor”, https://www.middleeastmonitor.com/news/europe/16862-turkey-cuba-to-boost-bilateral-relations (27.03.2016)
• “Turkey Interested in Investment Relations with Cuba”, http://en.escambray.cu/2015/turkey-interested-in-investment-relations-with-cuba/ (29.03.2016)
• “Turkey is Interested in Investing in Cuban Economic Sectors”, http://www.cubanews.acn.cu/economy/2467-turkey-is-interested-in-investing-in-cuban-economic-sectors (25.03.2016)
• “Turkish Petroleum Corporation (TPAO) can cooperate with Cuba in oil and natural gas exploration” http://www.cubaheadlines.com/2008/03/26/10031/turkish_petroleum_corporation_tpao_can_cooperate_with_cuba_in_oil_and_natural_gas_exploration.html (23.03.2016)
• “Türk Girişimci Küba’da Ekolojik Tatil Köyü Kuruyor” http://www.giraylar.com.tr/turk-girisimci-kubada-ekolojik-tatil-koyu-kuruyor-2/ (29.03.2016)
• “Türk Karikatürü Küba’da”, http://www.milliyet.com.tr/turk-karikaturu-kuba-da-ankara-yerelhaber-1053123/ (27.03.2016)
• “Türkiye, hekim açığını Küba'dan karşılamayı planlıyor”, http://www.ntv.com.tr/saglik/turkiye-hekim-acigini-kubadan-karsilamayi-planliyor,iv1cqNcprEapQg_QUZhGOw (23.03.2016)
• “Türkiye, Küba ve Arjantin’le Ekonomik İlişkileri Derinleştiriyor”, http://www.turkishny.com/economy-news/7-economy-news/17857-tuerkiye-kueba-ve-arjantinle-ekonomik-likileri-derinletiriyor-#.VvL6suKLTIU (28.03.2016)
• “Raul Castro, Erdogan push to strengthen Cuba-Turkey links, dialogue” http://latino.foxnews.com/latino/politics/2015/02/11/raul-castro-erdogan-push-to-strengthen-cuba-turkey-links-dialogue/ (28.03.2016)
• Bilateral Relations, http://www.mfa.gov.tr/ii_bilateral-relations--_main--documents_.en.mfa (26.03.2016)
• Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları ve Türkiye http://www.mfa.gov.tr/cifte-vergilendirmeyi-onleme-anlasmalari-ve-turkiye.tr.mfa (28.03.2016)
• Ekonomi Bakanlığı http://www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/oracle/webcenter/portalapp/pages/content/htmlViewerUlkeler.jspx?contentId=UCM%23dDocName%3AEK-160447&countryName=K%C3%BCba&_afrLoop=72961900681460&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=null#!%40%40%3FcountryName%3DK%25C3%25BCba%26_afrWindowId%3Dnull%26_afrLoop%3D72961900681460%26contentId%3DUCM%2523dDocName%253AEK-160447%26_afrWindowMode%3D0%26_adf.ctrl-state%3Dppezhyjkd_25 (01.04.2016)
• Ekonomi Bakanlığı http://www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/home/disIliskiler/ulkeler/ulke-detay/K%C3%BCba/yatirimlarin-karsilikli-tesviki-ve-korunmasi anlasmasi?_afrLoop=325527670116768&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=pzun4nlln_130#!%40%40%3F_afrWindowId%3Dpzun4nlln_130%26_afrLoop%3D325527670116768%26_afrWindowMode%3D0%26_adf.ctrl-state%3Dpzun4nlln_227 (01.04.2016)
• Ekonomi Bakanlığı http://www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/home/disIliskiler/ulkeler/ulke-detay/K%C3%BCba/html-viewer-ulkeler?contentId=UCM%23dDocName%3AEK-160443&contentTitle=D%C4%B1%C5%9F%20Ticaret&_afrLoop=326962367259774&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=pzun4nlln_361#!%40%40%3F_afrWindowId%3Dpzun4nlln_361%26_afrLoop%3D326962367259774%26contentId%3DUCM%2523dDocName%253AEK-160443%26contentTitle%3DD%25C4%25B1%25C5%259F%2BTicaret%26_afrWindowMode%3D0%26_adf.ctrl-state%3Dpzun4nlln_419 (01.04.2016)
• Ekonomi Bakanlığı http://www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/home/disIliskiler/ulkeler/ulke-detay/K%C3%BCba/html-viewer-ulkeler?contentId=UCM%23dDocName%3AEK-160445&contentTitle=T%C3%BCrkiye%20ile%20Ticaret&_afrLoop=327058102791897&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=pzun4nlln_361#!%40%40%3F_afrWindowId%3Dpzun4nlln_361%26_afrLoop%3D327058102791897%26contentId%3DUCM%2523dDocName%253AEK-160445%26contentTitle%3DT%25C3%25BCrkiye%2Bile%2BTicaret%26_afrWindowMode%3D0%26_adf.ctrl-state%3Dpzun4nlln_475 (01.04.2016)
• Küba-Türkiye Kültürel Faaliyetler, http://havana.be.mfa.gov.tr/ShowInfoNotes.aspx?ID=253985 (02.04.2016)
• Ticaret, Ekonomik ve Sınai İşbirliği Anlaşması, http://www.ekonomi.gov.tr/portal/content/conn/UCM/path/Contribution%20Fold-ers/web/D%C4%B1%C5%9F%20%C4%B0li%C5%9Fkiler/Ticaret%20ve%20Ekonomik%20Anla%C5%9Fmalar%C4%B1/Ticaret%20ve%20Ekonomik%20%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi%20Anla%C5%9Fmalar%C4%B1/K%C3%BCba/K%C3%BCba.pdf (01.04.2016)
• Türk Vatandaşlarının Tabi Olduğu Vize Uygulamaları, http://www.mfa.gov.tr/turk-vatandaslarinin-tabi-oldugu-vize-uygulamalari.tr.mfa (01.04.2016)
• Türkiye - Küba İlişkileri ve Karşılıklı Ziyaretler, www.havana.be.mfa.gov.tr/ShowInfoNotes.aspx?ID=253982 (01.04.2016)
• Türkiye - Küba Parlamentolar Arası Dostluk Grubu, TBMM, https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/dostluk_gruplari.ulkeler?pUlkeNo=66&pTip=11 (02.04.2016)
• Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Küba Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Hava Taşımacılığı Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun, https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc078/kanuntbmmc078/kanuntbmmc07804095.pdf (02.04.2016)
• Türkiye’nin Dış Ekonomik İlişkileri, http://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-dis-ekonomik-iliskileri.tr.mfa (02.04.2016)
• Türkiye´nin Latin Amerika ve Karayiplere Yönelik Politikası ve Bölge Ülkeleri ile İlişkileri, http://www.mfa.gov.tr/i_-turkiye_nin-latin-amerika-ve-karayiplere-yonelik-politikasi-ve-bolge-ulkeleri-ile-iliskileri.tr.mfa (01.04.2016)
• http://havana.be.mfa.gov.tr/ShowInfoNotes.aspx?ID=25398 (02.04.2016)
• https://www.facebook.com/kubadostluk.jmkdd/?fref=nf (02.04.2016)
• http://www.kubakulturmerkezi.com/http://www.mfa.gov.tr/ekim.tr.mfa (02.04.2016)
• http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/07/20090706-1-1.pdf (02.04.2016)
• www.gso.org.tr/userfiles/file/Sayfalar/KÜBA.pdf (02.04.2016)