Bilim Tarihi Destekli İşlenen “Canlılarda enerji dönüşümleri” Ünitesinin, Öğrencilerin Bilime ve Biyoloji Dersine Olan Tutumları ve Bilimin Doğası Anlayışları Üzerine Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 3, 527 - 548, 30.09.2019

Mehmet Emren , Serhat İrez , Özgür Kıvılcan Doğan

https://doi.org/10.24315/tred.499849

Cited By: 7

Öz

Bu araştırmada, biyoloji dersinin bazı konularının bilim tarihi materyalleri ile zenginleştirilmesinin lise öğrencilerinin bilime ve biyoloji dersine olan tutumları ve bilimin doğası anlayışları üzerine etkisini incelemek amaçlanmıştır. Araştırma, yarı deneysel bir çalışma olup, ön-test son-test kontrol gruplu model kullanılmıştır. Araştırmaya 2015-2016 Eğitim- Öğretim Yılında İstanbul’da yer alan bir devlet lisesindeki 11. sınıflar içerisinden rastgele seçilen bir sınıf deney, diğer bir sınıf ise kontrol grubu olarak katılmıştır. Araştırmanın uygulamasında kontrol grubundaki sınıfa “Canlılarda Enerji Dönüşümleri” ünitesindeki konular sıklıkla kullanılan güncel öğretim yaklaşımları ve kaynaklar ile işlenirken, deney grubundaki sınıfa ise bu öğretim yaklaşımları ve kaynaklara ilaveten bilim tarihi materyalleri de kullanılarak ders işlenmiştir.Araştırmada veri toplama aracı olarak, uygulama öncesi ve sonrasında, “Bilimsel Tutum Ölçeği”, “Bilimin Doğası İnanışları Ölçeği” ve “Biyoloji Dersi Tutum Ölçeği” uygulanmıştır. Araştırma öncesinde, deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin bilimsel tutumlarında, bilimin doğası inanışlarında ve biyoloji dersine yönelik tutumlarında anlamlı farklılık bulunmamıştır. Toplanan veriler bağımsız ve bağımlı örneklemler için t- Testi analizi ile değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, derslerde bilim tarihi materyallerinin kullanılmasının lise öğrencilerinin bilime karşı tutumlarında, bilimin doğası inanışlarında ve biyoloji dersine yönelik tutumlarında olumlu yönde değişikliğe sebep olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bilim tarihi, Bilimsel tutum, Bilimin doğası inanışları, Biyoloji dersine yönelik tutum

Kaynakça

• AAAS. (1990). American Association for the Advancement of Science, Science for All Americans, New York: Oxford University Press.
• Abd-El-Khalick, F. (2005). Developing deeper understandings of nature of science: The impact of a philosophy of science course on preservice science teachers’ views and instructional planning. Int. J. Scı. Educ, 27(1),15-42.
• Abd-El-Khalick, F., & Lederman, N.G. (2000). “The Influence of History of Science Courses on Students”, Views of Nature of Science. Journal of Research in Science Teaching, 37(10), 1057-1095.
• Ahonen, S. (2001). The past, history, and education. Journal of Curriculum Studies, 33, 737-751.
• Aktaş, M. (2012). Biyoloji dersinde 5E öğrenme modeli ve işbirlikli öğrenme yöntemi kullanımının biyoloji dersi başarısına ve tutumuna etkisinin araştırılması. Yayınlanmış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Altunsoy, S. (2008). Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin bilimsel süreç becerilerine, akademik başarılarına ve tutumlarına etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ayvacı, H. Ş. (2007). Bilimin doğasının sınıf öğretmeni adaylarına kütle çekim konusu içerisinde farklı yaklaşımlarla öğretilmesine yönelik bir çalışma. Yayınlanmış Doktora Tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Bakanay, Ç. D. (2015). Fen derslerinde bilim tarihi kullanımının ortaöğretim fen alanları öğretmenlerinin eğitim oryantasyonları çerçevesinden incelenmesi. Yayınlanmış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Baran, B. (2013). Bilim tarihi ve felsefesi öğretim metodunun fen bilimlerine yönelik tutum ve motivasyon üzerine etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bars, A. (2009). 9. sınıf biyoloji dersinde “Difüzyon- Osmoz- Osmotik Kuvvetler” konularının öğretiminde örnek olaya dayalı öğrenme yönteminin kullanılmasının öğrencilerin akademik başarılarına ve biyoloji dersine yönelik tutumlarına etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Beşli, B. (2008). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının bilim tarihinden kesitler incelemelerinin bilimin doğası hakkındaki görüşlerine etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bilen, K. (2009). “Tahmin Et- Gözle- Açıkla” yöntemine dayalı laboratuvar uygulamalarının öğretmen adaylarının kavramsal başarılarına, bilimsel süreç becerilerine, tutumlarına ve bilimin doğası hakkındaki görüşlerine etkisi. Yayınlanmış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitimi Bilimleri Enstitüsü.
• Brown, R. A. (1991). “Humanizing physics through its history”, School Science and Mathematics, 91(8), 357-361.
• Brush, S. G. (1989). History of science and science education. Interchange, 20(2), 6070.
• Bulduk, S. (2003). Psikolojide deneysel araştırma yöntemleri. İstanbul: Çantay Kitapevi
• Carson, R. N. (1997). Why science education alone is not enough. Interchange, 28(2-3), 109-120.
• Chapel, F. M. (2004). The use of the history of science as a motivational tool in middle school science.
• Çırakoğlu, C. (2009). Işbirliğine dayalı öğrenme yöntemi ile geleneksel öğretim yaklaşımının ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin geometri dersindeki akademik başarılarına etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitimi Bilimleri Enstitüsü.
• Dedes, C. (2005). The mechanism of vision: conceptual similarities between historicalmodels and children’s representations, Science & Education Volume 14, p. 699–712.
• Demirbaş, M., & Yağbasan, R. (2006). Fen bilgisi öğretiminde bilimsel tutumların işlevsel önemi ve bilimsel tutum ölçeğinin türkçeye uyarlanma çalışması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 271-299.
• Demircioğlu, H., Demircioğlu, G., & Ayas, A. (2006). Hikâyeler ve kimya öğretimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 110-119.
• Deve, F. (2015). Bilim tarihi destekli ışık ünitesinin 7. sınıf öğrencilerinin bilimin doğası anlayışlarına etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Doğan, N., & Özcan, M.B. (2010). Tarihsel yaklaşımın 7. sınıf öğrencilerinin bilimin doğası hakkındaki görüşlerinin geliştirmesine etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(4), Özel Sayı, 187-208.
• Egan, K. (1989). Teaching as story telling: An alternative approach to teaching and curriculum in the elementary school: University of Chicago Press.Eichinger, D. C., Abell, S. K., & Dagher, Z.R. (1997). Developing a graduate level science education course on the nature of science. Science Education, 6, 417- 429.
• Erenoğlu, C. (2010). Doğada fen öğretiminin 5. sınıf öğrencilerinin bilimin doğası anlayışlarına etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Geylan, H. A. (2014). Bilimsel alan gezilerinin ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin biyoloji dersine yönelik tutum ve akademik başarıları üzerine etkisi. Yayınlanmış Yüksek lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gölcük, A. (2017). Bilimsel hikâyelerle desteklenen fen eğitiminin öğrencilerin yaratıcılıkları ve duyuşsal özellikleri üzerindeki etkileri. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Günay Ermurat, D. (2013) Öğrenme stilleri ve beyin temelli öğrenme yaklaşımının öğrencilerin biyoloji dersindeki başarı ve tutumları üzerine etkisi. Yayınlanmış Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Hevedanlı, M. (2003). Biyoloji öğretiminde bazı öğretim yöntemlerinin başarı, tutum ve hatırda tutma üzerindeki etkilerinin karşılaştırılması. Yayınlanmış Doktora Tezi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Irwin, A. R. (2000). Historical case studies: Teaching the nature of science in context. Science education, 84(1), 5-26.
• İrez, S., &Turgut, H. (2012). Fen ve teknoloji öğretiminde yeni yaklaşımlar. Ankara: Pegem Akademi.
• Justi, R., & Gilbert, J. K. (2000). “History and philosophy of science through models: Some challenges in the case of ‘the atom”, International Journal of Science Education, 22(9), 993-1009.
• Kahraman, F. (2012). Bilim tarihi temelli hikâyelerin ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin “kuvvet ve hareket” ünitesi kavramlarını anlama düzeylerine etkisi. Yayınlamış Yüksek Lisans Tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kao, H., Su, M., & Huang, C. (2005). A study for developing practicable instructional modules to promote students’ understanding of the nature of science. IHPST.
• Kara, U. (2010). Öğretmen adaylarının bilime yönelik kavram yanılgılarının giderilmesinde bilim tarihi temelli bilim öğretiminin yönteminin etkililiği. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaya, A. (2007). Fen eğitiminde bilim tarihi destekli öğretimin fen bilgisi öğretmen adaylarının bilim doğasına ilişkin görüşlerine etkisinin değerlendirilmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Kaya, G. (2011). Fen kavramlarıyla ilişkilendirilmiş doğrudan yansıtıcı yaklaşımın ilköğretim öğrencilerinin bilimin doğası hakkındaki görüşlerine ve akademik başarılarına etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi.
• Kuhn, T. (1970). The Structure of Scientific Revolutions. Chicago: University of Chicago Press.
• Laçin Şimşek, C. (2009). Fen ve teknoloji dersi öğretim programları ve ders kitapları, bilim tarihinden ne kadar ve nasıl yararlanıyor? İlköğretim Online, 8(1), 129145. http://ilkogretim-online.org.tr adresinden 01 Kasım 2017 tarihinde edinilmiştir.
• Lauritzen, C., & Jaeger, M. J. (1997). Integrating learning through story: The narrative curriculum: Delmar Publishers.
• Matthews, M. R. (1994). Science teaching: The role of history and philosophy of science: Psychology Press.
• MEB. (2013). Milli Eğitim Bakanlığı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. Ortaöğretim Biyoloji Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara.
• Milne, C. (1998). Philosophically correct science stories? Examining the ımplications of heroic science stories for school science. Journal of Research In Science Teaching, 35(2), 175-187.
• Moore, R. W., & Hill Foy, R. L. (1997). “The scientific attitude inventory: A revision (SAIII)” Journal of Research in Science Teaching, 34(4), 327-336.
• Mutlu, S. (2012). Bilimsel süreç becerileri odaklı fen ve teknoloji eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin bilimsel süreç becerileri, motivasyon, tutum ve başarı üzerine etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Önder, R. (2015). Biyoloji dersinde akıllı tahta kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına, akıllı tahta kullanımına ve derse yönelik tutumlarına etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özcan, I. (2011). Bilimin doğası inanışlarına yönelik bir ölçeğin geliştirilmesi ve fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğası inanışlarının tespiti. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özdemir, G., & Akçay, H. (2009). Bilimin doğası ve bilim tarihi dersinin öğrencilerin bilimin ve bilimsel bilginin doğasına ilişkin düşüncelerine etkisi. e-Journal of New World Sciences Academy, 4(1), 218-227.
• Roach, L.E., & Wandersee, J.H. (1995). “Putting people back into science: Using historical vignettes”, School Science and Mathematics, 95(7), 365.Sarton, G. (1997). Bilim Tarihinde Yöntem. Demir, R., Dosay, M., Unat, Y. ve Can, G. (Ed.), Ankara: Doruk Yayımcılık.
• Solomon, J., Duveen, J., Scot, L., & McCarthy, S. (1992). Teaching about the nature of science through history: action research in the classroom. Journal of Research in Science Teaching, 29(4), 409 - 421.
• Stinner, A. (1994). Providing a contextual base and a theoretical structure to guide the teaching of high school physics. Physics Education, 29(6), 375.Stinner, A., & Williams, H. (1993). Conceptual change, history, and science stories. Interchange, 24(1-2), 87-103.
• Şeker, H., İrez, S., & Kahveci. (2013). “Fen Derslerinde Bilim Tarihinin Kullanımının Geliştirilmesi” Projesi, (SOBAG-109K250). Tübitak, Ankara.
• Şen Gümüş, B. (2009). Bilimsel öykülerle fen ve teknoloji eğitiminin öğrencilerin fen tutumlarına ve bilim insanı imajlarına etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Taşar, M.F. (2006). Probing preservice teachers' understandings of scientific knowledge by using a vignette in conjunction with a paper and pencil test. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 2(1), 53-70.
• Topdemir, H. G., & Unat, Y. (2014). Bilim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi.
• Tosun, Z. D. (2011). Biyoloji dersine yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi. Yayınlanmış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Turgut, H. (2005). Yapılandırmacı tasarım uygulamasının fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliliklerinden “Bilimin Doğası” ve “Bilim- Teknoloji- Toplum İlişkisi” boyutlarının gelişimine etkisi. Yayınlanmış Doktora Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Wang, H. A., & Marsh, D. D. (2002). Science instruction with a humanistic twist: Teachers’ perception and practice in using the history of science in their classrooms. Science & Education, 11, 69–189.
• Willis, J. (2007). Brain-Based teaching strategies for improving students' memory, learning, and test-taking success. Childhood Education. 83- 5.
• Yıldız, S. (2013). Lise biyoloji ders kitaplarında bilim tarihi kullanımının incelenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yılmaz, T. (2013). Kavram karikatürleriyle desteklenmiş bilimsel hikâyelerin öğrencilerin akademik başarıları, tutumları ve motivasyonları üzerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.