REHBER ÖĞRETMENLERİN ÜSTÜN YETENEKLİLERLE İLGİLİ BİLGİ, ALGI VE AKTİVİTELERE KATILIM DÜZEYLERİ ÖLÇEKLERİNİN TÜRK KÜLTÜRÜNE UYARLANMASI

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 215 - 235, 20.01.2021

Fatma Altun , Hikmet Yazıcı

https://doi.org/10.24315/tred.696225

Öz

Bu çalışmada Rehber Öğretmenlerin Üstün Yeteneklilerle İlgili Bilgi (RÖ-ÜYBÖ), Algı (RÖ-ÜYAÖ) ve Aktivitelere Katılım (RÖ-ÜYAKÖ) düzeylerinin belirlenmesi amacıyla geliştirilen üç ölçeğin Türk kültürüne uyarlanması amaçlanmaktadır. Araştırmanın örneklemini Türkiye’nin 33 farklı ilinde görev yapmakta olan 193 okul rehber öğretmeni oluşturmaktadır. Yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda RÖ-ÜYBÖ için toplam varyansın %59.81açıklayan tek faktörlü bir yapının olduğu görülmüştür. RÖ-ÜYAÖ’de ise toplam varyansın %44.12 açıklayan ve 18 maddeden oluşan üç faktörlü yapı elde edilmiştir. RÖ-ÜYAKÖ için ise ortaya çıkan iki faktörlü yapının toplam varyansın %70.32 açıkladığı tespit edilmiştir. Doğrulayıcı faktör analizinden elde edilen uyum iyiliği indekslerinin her üç ölçek için de kabul edilebilir aralıklarda olduğu bulunmuştur. Ölçekler için yapılan güvenirlik analizi sonucunda bilgi, algı ve aktivitelere katılım ölçeklerinin toplam puanları üzerinden elde edilen Cronbach alfa iç tutarlılık kat sayısı sırasıyla .97, .84 ve .96 olarak bulunmuştur. Test-tekrar test korelasyonları ise yine sırasıyla .79, .82 ve .82 olarak hesaplanmıştır. Psikometrik özellikleri incelenen üç ölçeğin, Türk kültüründe geçerli ve güvenilir ölçme araçları olarak kabul edilebileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Üstün/özel yetenekli, okul rehber öğretmeni, ölçek uyarlama, rehberlik ve psikolojik danışma

Kaynakça

• Altun, F., & Yazıcı, H. (2014). Perfectionism, school motivation, learning styles and academic achievement of gifted and non-gifted students. Croatian Journal of Education, 16(4), 1031-1054.
• Altun, F., & Yazıcı, H. (2018a). Türkiye’deki üstün yetenekli öğrencilerin psikolojik danışma ve rehberlik ihtiyaçları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19(2), 355-378.
• Altun, F., & Yazıcı H. (2018b). Üstün Yetenekli Öğrenciler İçin Problem Tarama Envanteri’nin Türk kültürüne uyarlanması. Üstün Zekalılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 5(1), 1-19.
• Altun, F., & Yazıcı, H. (2018c). Üstün yetenekli öğrencilerin psikolojik danışma yaşantıları: Ölçek uyarlama ve kesitsel tarama çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 47(Özel Sayı 1), 173-200.
• American School Counselor Association (ASCA). (2013). Position statement: The professional school counselor and gifted and talented student programs. Retrieved from: https://www.schoolcounselor.org/asca/media/asca/PositionStatements/PositionStatements.pdf
• Beesley, D. (2004). Teachers' perceptions of school counselor effectiveness: Collaborating for student success. Education, 125(2), 259-270.
• Bemak, F. (2000). Transforming the role of the counselor to provide leadership in education reform through collaboration. Professional School Counseling, 3(5), 323-331.
• Byrne, B.M. (2010). Structural Equation Modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming. 2nd Edition, New York: Routledge.
• Carlson, N. (2004). School counselors’ knowledge, perceptions, and involvement concerning gifted and talented students (Doctoral dissertation, University of Maryland, College Park, 2004). ProQuest Dissertations and Theses, 765920921.
• Colangelo, N. (2003). Counseling gifted students. In N. Colangelo & G. A. Davis (Eds.), Handbook of gifted education (3rd ed., pp. 373-387), Boston: Allyn and Bacon.
• Colangelo, N., & Assouline, S. G. (2000). Counseling gifted students. In K. A. Heler, F. J. Mönks, R.J. Sternberg, & R. F. Subotnik (Eds.), International handbook of giftedness and talent (2nd ed., pp.595-607). Oxford: Elsevier.
• Comrey, A. L. (1988). Factor-analytic methods of scale development in personality and clinical psychology. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 56(5), 754-761.
• Costello, A.B., & Osborne, J.W. (2005). Best practices in exploratory factor analysis: Four recommendations for getting the most from your analysis. Practical Assessment, Research and Evolotion, 10:1-9.
• DeVellis, R. F. (2014). Ölçek geliştirme kuram ve uygulamalar [Scale development theories and applications]. T. Totan (Çev. ed. 3. basımdan çeviri). Ankara: Nobel. Doğan, S., & Kesici, Ş. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin psikolojik ihtiyaçlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 5(8), 45-81. Doll, W.J., Xia, W., & Torkzadeh, G. (1994). A confirmatory factor analysis of the end-user computing satisfaction instrument. Mis Quarterly; 453-461.
• Eroğlu, A. (2010). Çok değişkenli istatistik tekniklerin varsayımları. Ş. Kalaycı (Ed.) SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (ss. 205-233). Ankara: Asil.
• Farral, J., & Henderson, L. (2014). Supporting your gifted and talented child’s achievement and well-being: A resource for parents. Flinders University: Association of Independent Schools of SA.
• Fornia, G. L., & Frame, M. W. (2001). The social and emotional needs of gifted children: Implications for family counseling. The Family Journal, 9(4), 384-390.
• Gentry, M. (2006). No child left behind: Gifted children and school counselors. Professional School Counseling, 10(1), 73-81.
• George D, & Mallery P. (2003). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. 11.0 update (4th ed.). Boston: Allyn & Bacon.
• Goldsmith, S. K. (2011). An exploration of school counselors’ self-efficacy for advocacy of gifted students. Unpublished doctoral dissertation, The University of Iowa, Iowa.
• Goldsmith, S. K. (2012). Clinical supervision strategies for school counselors working with twice-exceptional students. Georgia School Counselors Association Journal, 19(1), 133-144.
• Greenspon, T. S. (2000). Healthy perfectionism is an oxymoron!. Journal of Secondary Gifted Education, 11(4), 197-209.
• Güngör, D. (2016). Psikolojide ölçme araçlarının geliştirilmesi ve uyarlanması kılavuzu. Türk Psikoloji Yazıları, 19 (38), 104-112.
• Hanson, C., & Stone, C. (2002). Recruiting leaders to transform school counseling. Theory into Practice, 41(3), 163-168.
• Hebert, T. P., & Olenchak, F. R. (2000). Mentors for gifted underachieving males: Developing potential and realizing promise. Gifted Child Quarterly, 44(3), 196-207.
• Ignat, A. A. (2011). The school counselor and the gifted children education. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 29, 591-595.
• Kerr, B. (1991). A handbook for counseling the gifted and talented. Alexandria, VA: American Counseling Association.
• Kılıç, S. (2016). Cronbach’ın alfa güvenirlik katsayısı. Journal of Mood Disorder, 6 (1):47-48.
• Levy, J. J., & Plucker, J. A. (2008). A multicultural competence model for counseling gifted and talented children. Journal of School Counseling, 6(4), 1-47.
• Margolis, R. L., & Rungta, S. A. (1986). Training counselors for work with special populations: A second look. Journal of Counseling & Development,64(10), 642-644.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2001a). Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri yönetmeliği [Regulation on psychological counseling and guidance services]. T.C. Resmi Gazete, 24376, Tebliğler Dergisi, Mayıs 2001/2524. Retrieved from: http://mevzuat.meb.gov.tr/html/68.html
• Moon, S. M. (2002). Counseling needs and strategies. In M. Neihart, S. M. Reis, N. M. Robinson and S. M. Moon (Eds.), The social and emotional development of gifted children: What do we know? (pp.213-222). Washington, DC: Prufrock Press.
• Moon, S. M. (2007). Counseling issues and research. In S. Mendaglio & J. S. Peterson (Eds.), Models of counseling gifted children, adolescents, and young adults (pp.7-32). Waco, TX: Prufrock Press Inc.
• Oğurlu, Ü., & Yaman, Y. (2013). Ebeveynlerin üstün zekâlı ve yetenekli çocukları ile ilgili rehberlik ihtiyaçları. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi, 3(2), 81- 94.
• Öztürk, M. A., & Fıçıcı, A. (2014). The development of the Educators' Attitudes toward Gifted Education Scale. International Online Journal of Educational Sciences, 6(2), 349-360.
• Peterson, J. S., & Moon, S. M. (2008). Counseling the gifted. In S. I. Pfeiffer (Ed.), Handbook of giftedness in children: Psycho-educational theory, research, and best practices (pp. 223-246). New York: Springer.
• Peterson, J. S., & Wachter-Morris, C. (2010). Preparing School Counselors to Address Concerns Related to Giftedness: A Study of Accredited Counselor Preparation Programs. Journal for the Education of the Gifted, 33(3), 311-336.
• Piechowski, M. M. (2009). The iner world of the young and bright. In D. Ambrose & T. Cross (Eds.), Morality, ethics, and gifted minds (pp. 177-194). New York: Springer Science+Business Media.
• Siegle, D., & McCoach, B. (2005). Making a difference: Motivating gifted students who are not achieving. Teaching Exceptional Children, 38(1),22-27.
• Silverman, L. K. (1993a). Counseling families. In L. K. Silverman (Ed.), Counseling the gifted and talented (pp. 151-178). Denver, Colorado: Love Publishing Company.
• Silverman, L. K. (1993b). A developmental model for counseling the gifted. In L. K. Silverman (Ed.), Counseling the gifted and talented (pp. 51-78). Denver, Colorado: Love Publishing Company.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik ve geçerlik. Ankara: Seçkin.
• Tabachnick, B.G.,& Fidell, L.S. (2015). Çok değişkenli İstatistiklerin kullanımı. M. Baloğlu (Çev. ed. 6.basımdan çeviri). Ankara: Nobel.
• Tavşancıl, E. (2019). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi (6. Baskı). Ankara: Nobel.
• Tortop, H. S. (2014). Revising of the validity and reliability of Turkish version of the Attitude Scale towards Gifted Education for Teacher. Journal of Gifted Education Research, 2(2), 63-71.
• Türk PDR-DER (2011). Psikolojik danışma ve rehberlik alanında çalışanlar için etik kurallar (8. baskı). Ankara: Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği.
• Türker, D., Girit, F., Toprak, F., Çelik, F., & Tike, L. (2015). Okullarda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri kılavuzu. Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Ankara: MEB Yayınları.
• VanTassel-Baska, J. (1990). Introduction. In J. VanTassel-Baska (Ed.) A practical guide to counseling the gifted in a school setting (2nd ed. pp. 9-13). Reston, Virginia: ERIC Clearinghouse on Handicapped and Gifted Children.
• Webb, J. T., Amend, E. R., Webb, N. E., Goerss, J., Beljan, P., & Olenchak, F. R. (2004). Misdiagnosis and dual diagnoses of gifted children and adults: ADHD, bipolar, OCD, Asperger’s, depression, and other disorders. Scottsdale, AZ: Great Potential Press.
• Wood, S., Portman, T. A. A., Cigrand, D. L., & Colangelo, N. (2010). School counselors’ perceptions and experience with acceleration as a program option for gifted and talented students. Gifted Child Quarterly, 54(3), 168-178.
• Yazıcı, H., & Altun, F. (2016). PDR lisans programlarının üstün yeteneklilere dönük psikolojik danışma becerilerinin kazandırılması açısından değerlendirilmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 61-71.