ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME SÜRECİNDE SERGİLEDİKLERİ BİLİŞSEL VE ÜSTBİLİŞSEL DAVRANIŞLARIN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 3, 1326 - 1348, 27.09.2021

Meliha Atasoy , Özge Yiğitcan Nayir

https://doi.org/10.24315/tred.806462

Öz

Araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının problem çözme sürecini bilişsel ve üstbilişsel davranışlar açısından incelemektir. Araştırma bir devlet üniversitesinde eğitim görmekte olan yedi Fen Bilgisi Öğretmenliği birinci sınıf öğrencisi ile yürütülmüştür. Araştırma yöntemi olarak nitel araştırma desenlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Öğretmen adaylarını düşünmeye sevk edecek ve birden fazla çözüm yoluna sahip problemlerin yer aldığı Rutin Olmayan Problemler Testi ve problem çözme esnasında bilişsel ve üstbilişsel farkındalıkları belirlemek amacıyla yarı yapılandırılmış mülakat soruları veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Elde edilen veriler betimsel analize tabi tutulmuştur. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre, öğretmen adayları bilişsel ve üstbilişsel davranışların başında yer alan ‘anlama’ aşamasında sorun yaşamaktadırlar. Anlama davranışında sorun yaşanması diğer basamaklar olan analiz, keşfetme, planlama, uygulama, doğrulama ve değerlendirme davranışlarının sergilenmesi sürecinde büyük bir engel oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Biliş, üstbiliş, problem çözme, öğretmen adayları

Kaynakça

• Akın, A. ve Abacı, R. (2011). Biliş ötesi. Ankara: Nobel.
• Altun, M. (2005). İlköğretim İkinci Kademe (6-7 ve 8.sınıflarda) Matematik Öğretimi. Bursa: Aktüel Yayınları
• Artz, A.F. ve Armour-Thomas, E. (1992). Development of a cognitive-metacognitive framework for protocol analysis of mathematical problem solving in small groups. Cognition and Instruction. 9(2), 37-75.
• Aurah, C.M., Koloi-Keaikitse, S., Isaacs, C. ve Finch, H. (2011). The role of metacognition in everday problem solving among primary students in Kenya. Problems of Education in the 21st Century. 30, 9-21.
• Baki, A. (2015). Kuramdan uygulamaya matematik eğitimi. (6. Baskı). Ankara: Harf Eğitim Yayıncılık.
• Baş, F. (2016). Pre-service Secondary Mathematics Teachers’ Metacognitive Awareness and Metacognitive Behaviours in Problem Solving Processes. Universal Journal of Educational Research 4(4): 779-801, 2016 DOI: 10.13189/ujer.2016.040416
• Baş, F., Özturan-Sağırlı, M. ve Bekdemir, M. (2016). Ortaokul matematik öğretmen adaylarının Üstbiliş farkındalıkları, problem çözmeye yönelik inançları, tutumları ve aralarındaki ilişki. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(2), 464-482.
• Baysal, Z.N., Ayvaz, A., Çekirdekçi, S. ve Malbeleği, F. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının Üstbilişsel farkındalıklarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Eğitim FakültesiEğitim Bilimleri Dergisi, 37, 68-81.
• Brown, A.L. (1978). Knowing When, Where, and How to Remember: A Problem of Metacognition. In R. Glasser (Ed.), Advances in Instructional Psychology. Hillsdale, NJ: Lawrence Erbaum.
• Brown, A.L. (1987). Metacognition, executive control, self-regulation and other even more mysterious mechanisms. In Weinert, F.E. ve Kluwe, R.H. (eds.) Metacognition, motivation and understanding (s.64-116). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Caner, F. (2007). Fen bilgisi öğretmen adaylarının problem çözerken gösterdikleri Üstbilişsel davranışların tespiti (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Chidyaka, C. ve Nkhata, B. (2019). Metacognition strategies in solving mathematics at a secondary school in Zambia. Journal of Education and Practice, 10(15), 118-134.
• Creswell, J.W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev. M. Bütün ve S.B. Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Deniz, D., Küçük, B., Cansız, Ş., Akgün, L. ve İşleyen, T.(2014). Ortaöğretim matematik öğretmeni adaylarının Üstbiliş farkındalıklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 305-320.
• Demircioğlu, H., Argün, Z. ve Bulut, S. (2010). A case study: assessment of preservice secondary mathematics teachers’ metacognitive behavior in the problem solving process. ZMD Mathematics Education, 42, 493-502.
• Depaepe, F., De Corte, E. ve Verschaffel, L. (2010). Teachers’ metacognitive and heuristic approaches to word problem solving: analysis and impact on students’ beliefs and performance. ZDM, 42(2), 205-218.
• Flavell, J.H. (1976). Metacognitive aspects of problem solving. In L.R. Resnick (Ed.), The Nature of Intelligence. Hillsdale, NJ: Lawrence Erbaum.
• Flavell, J.H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring. American Psychologist, 34 (10) 906-911.
• Georghiades, P. (2004). From the general to situated: Three decades of metacognition. International journal of science education, 26(3), 365- 383.
• Gökbulut, Y. ve Akdağ, M. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının Üstbilişsel farkındalık ve matematik kaygı düzeyleri arasındaki ilişki. Turkish Studies, 11(9), 461-474. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9448
• Hacker, D.J. (1998). Metacognition: Definitions and empirical foundations. In D.J. Hacker, J. Dunlosky and A.C. Graesser (eds.), Metacognition in educational theory and practice, Mahvah, N.J.: Erlbaum, s.1-24.
• Hennessey, M. G. (1999). Probing the dimensions of metacognition: Implications for conceptual change teachinglearning.Paper presented at the annual meeting of the National Association for Research in Science Teaching, Boston, MA.
• Işık, C. ve Kar, T. (2011). İlköğretim 6, 7 ve 8.sınıf öğrencilerinin sayı algılama ve rutin olmayan problem çözme becerilerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 57-72.
• Kaçar, M. ve Sarıçam, H. (2015). Sınıf öğretmen adaylarının Üstbiliş farkındalıkları ile matematik kaygı düzeyleri üzerine bir çalışma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 137-152.
• Kuzle, A. (2013). Patterns of metacognitive behavior during mathematics problem-solving in a dynamic geometry environment. International Electronic Journal of Mathematics Education. 8(1). 20-40.
• Kuzle, A. (2019). Second graders’ metacognitive actions in problem solving revealed through action cards. The Mathematics Educator, 28(1), 27-60.
• Larkin, S. (2010). Metacognition in young children. New York: Routledge.
• McMillan, J.W. ve Schumacher, S. (2014). Research in education: Evidence-based inquiry (Seventh Edition). Boston: Pearson.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2018). Matematik Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Meijer, J., Veenman, M. V. ve Van Hout Wolters, B. (2006). Metacognitive activities in text-studying and problem-solving: Development of a taxonomy. Educational Research and Evaluation, 12(3), 209-237.
• Özsoy, G. ve Günindi, Y. (2011). Okul öncesi öğretmen adaylarının Üstbilişsel farkındalık düzeyleri. İlköğretim Online, 10(2), 430-440.
• Posamentier, A. S. ve Krulik, S. (1998). Problem Solving Strategies for Efficient and Elegant Solutions. Corwin Press Inc., California.
• Rivers, W. (2001). Autonomy at all costs: An ethnography of metacognitive self-assessment and self-management among experienced language learners. Modern Language Journal, 85(2), 279-290.
• Santoso, F.E., Napitupulu, E.E. ve Amry, Z. (2019). Metacognitive level analysis of high school students in mathematical problem-solving skill. American Journal of Educational Research,7(12), 919-924.
• Sarıkaya, M.Y. (2005). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fonksiyon kavramı kapsamında matematiksel yeterlikleri ve bu kapsamdaki matematiksel bilgilerini fen problemlerinin çözümünde kullanabilirliklerinin araştırılması.(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sarpkaya, G., Arık, G. ve Kaplan, H.A. (2011). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının Üstbiliş stratejilerini kullanma farkındalıkları ile matematiğe karşı tutumları arasındaki ilişki. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2, 107-122.
• Schoenfeld, A.H. (1985). Mathematical Problem Solving. Lawrence Erlbaum Associates.
• Schoenfeld, A.H. (1992). Learning to think mathematically: Problem solving, metacognition, and sense making in mathematics, In D. A. Grows (Ed.), Handbook of research on mathematics teaching and learning ( s. 334–370), New York: Macmillan
• Sökmen, Y.ve Kılıç, D. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının yürütücü biliş, düşünme stilleri ve akademik başarıları arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1109-1126.
• Şengül, S. ve Işık, S.T. (2014). 8. sınıf öğrencilerinin Üstbilişsel becerilerinin “Webb’in bilgi derinliği seviyeleri” ne ait problemleri çözme sürecindeki rolü. The Journal of Academic Social Science Studies. 24, 93-127. doi: http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2157.
• Temizkan, M. (2009). Metin türlerine göre okuma eğitimi. (s.43). Ankara: Nobel.
• Tunca, N. ve Aşkın-Şahin, S. (2014). Öğretmen adaylarının bilişötesi (Üstbiliş) öğrenme stratejileri ile akademik öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 4(1), 47-56.
• Tuncer, M. ve Kaysi, F. (2013). Öğretmen adaylarının Üstbiliş düşünme becerileri açısından değerlendirilmesi. Turkish Journal of Education, 2(4), 44-54.
• Tüysüz, C., Karakuyu, Y. ve Bilgin, İ. (2008). Öğretmen adaylarının Üstbiliş düzeylerinin belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(17), 147-157. Van de Walle, J.A., Karp, K.S. ve Bay-Williams, J.M. (2016). İlkokul ve ortaokul matematiği gelişimsel yaklaşımla öğretim. (7.Baskı). (S. Durmuş, Çev.). Ankara: Nobel. (Orijinal çalışma basım tarihi 2010).
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (genişletilmiş 9.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, A. ve Güven, B. (2016). Matematik öğretmenlerinin problem çözme ortamlarında öğrencilerinin Üstbilişlerini harekete geçirmeye yönelik davranışları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. 17(1), 575-598.
• Yimer, A. (2004). Metacognitive and Cognitive Functioning of College Students During Mathematical Problem Solving. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Illinois State University\Illinois.