TÜRKİYE’DE GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLERİN EĞİTİMİ İLE İLGİLİ YAPILAN LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 3, 1577 - 1596, 28.09.2022

Ayşenur Coşkunçay , Tuğba Horzum

https://doi.org/10.24315/tred.1000482

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmada, Türkiye’de görme yetersizliği̇ olan bireylerin eğitimi ile ilgili̇ yapılan lisansüstü tezler incelenmiştir. Çalışmada ele alınan tezler Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (YÖKTEZ) resmî sitesinde, 2010-2021 yılları arasında tam metnine erişilebilen lisansüstü tezlerden oluşmaktadır. Sistematik derlemenin kullanıldığı bu araştırmada lisansüstü tezler; yayımlandıkları yıl, üniversite, anabilim dalı ve ana disiplin, metodoloji (yöntem, desen, örneklem büyüklüğü, katılımcılar, veri toplama araçları ve veri analizi teknikleri) bakımından sınıflandırılmıştır. Araştırma sonuçları, 2010-2021 yılları arasındaki görme yetersizliği olan bireylerin eğitimi ile ilgili lisansüstü tezlerin en çok 2019 yılında yazıldığını ve 22 farklı üniversitede hazırlandığını göstermektedir. Hazırlanan tezlerin en fazla Gazi ve Atatürk Üniversitelerinde olduğu ve bu üniversiteleri Marmara, Ankara ve Anadolu Üniversitelerinin takip ettiği sonucuna ulaşılmıştır. İncelenen tezlerde en çok tezin görme engellilerin eğitimi ve özel eğitim anabilim dallarında yazıldığı bilgisine ulaşılmıştır. Tezler ana disiplinlere göre sınıflandırıldığında en fazla sosyoloji, dil-Türkçe, öğretim teknolojileri ve fen bilimleri eğitimi ana disiplinlerinde yazıldığı belirlenmiştir. Tezlerde çoğunlukla nicel araştırma yöntemlerinin tercih edildiği; nicel araştırma desenlerinden tarama ve tek denekli deneysel desenlerinin, nitel araştırma desenlerinden ise durum çalışmasının en çok tercih edildiği tespit edilmiştir. Lisansüstü tezlere dahil edilen katılımcılara göre çoğunlukla ortaokul öğrencileri, ardından sırasıyla öğretmenler, ilkokul öğrencileri, aileler, okul öncesi öğrencileri ve üniversite öğrencileri ile gerçekleştirildiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

eğitim, görme yetersizliği olan birey, sistematik derleme, lisansüstü tez

Kaynakça

• 573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (1997). T.C. Resmî Gazete, 23011, 06 Haziran 1997.
• Aydın O’Dwyer, P., & Akça Bayar, S. (2017). Görme yetersizliği: Tanım, sınıflama, yaygınlık ve nedenler. H. Gürgür, & P. Şafak (Ed.), İşitme ve görme yetersizliği içinde (s. 128-151) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Brian, A., & Haegele, J. A. (2014). Including students with visual impairments: Softball. JOPERD: The Journal of Physical Education, Recreation & Dance, 85(3), 39-45.
• Bülbül, M. Ş. (2009). Doğuştan görme engellinin Türkiye’de fizikçi olabilme ihtimali. Eleştirel Pedagoji, 2(7), 52-59.
• Bulbul, M. Ş., Garip, B., & Ozdemir, Ö. F. (2017). Using a force concept inventory test with visually impaired and blind students. European Journal of Physics Education, 6(3), 20-31.
• Çarkçı, Ş. (2011). Engellilerin mesleki eğitimi ve istihdamı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Çiltas, A., Güler, G., & Sözbilir, M. (2012). Mathematics education research in Turkey: A content analysis study. Educational Sciences: Theory & Practice, 12(1), 515-580.
• Diken, İ. H. (2013). Özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim. Ankara: Pegem Akademi.
• Dinçer, S. (2018). Eğitim bilimleri araştırmalarında içerik analizi: Meta-analiz, meta-sentez, betimsel içerik analizi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,7(1), 176-190.
• Enç, M. (2005). Görme özürlüler-gelişim, uyum ve eğitimleri (2. baskı). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Erdem, D. (2011). Türkiye’de 2005–2006 yılları arasında yayımlanan eğitim bilimleri dergilerindeki makalelerin bazı özellikler açısından incelenmesi: betimsel bir analiz. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 2(1), 140-147
• Gürsel, O. (2013). Görme yetersizliği olan öğrenciler. İ. H. Diken (Ed.), Özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim içinde (8th ed.) (s. 217-249). Ankara: Pegem Akademi.
• Horzum, T. (2018). Preservice mathematics teachers' perceptions about visually impaired persons. International Journal of Progressive Education, 14(4), 126-143. doi: 10.29329/ijpe.2018.154.10
• Howard, V. F., Williams, B., & Lepper, C. E. (2010). Very young children with special needs: A Foundation for educators, families, and service providers. Upper Saddle River, NJ: Merrill.
• Individuals with Disabilities Education Act (IDEA) (2007). 20 U.S.C. § 1400.
• İkizoğlu, M. (2005). Özürlü, özürlü ailesi ve toplum ilişkisi. Ufkun Ötesi Bilim. Dergisi, 5(1), 47-60.
• Karadağ, E. (2009). Eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezlerinin tematik açıdan incelemesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,10(3), 75-87.
• Kızar, O. (2012). Farklı branşlardaki görme engelli sporcuların yalnızlık düzeylerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans. Fırat Üniversitesi, Elâzığ.
• Kızılaslan, A. ve Sözbilir, M. (2018). Görme yetersizliği olan öğrencilerin bilişsel becerileri ve psikolojik deneyimleri üzerine bir derleme. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 29-43.
• Kızılaslan, A., Sözbilir, M. ve Yasar, M. D. (2012). Inquiry based teaching in Turkey: A content analysis of research reports. International Journal of Environmental and Science Education, 7(4), 599-617.
• Kitzinger, J. (1995). Qualitative research: Introducing focus groups. British Medical Journal, 311(7000), 299-302.
• Klingenberg, O. G., Holkesvik, A. H., & Augestad, L. B. (2020). Digital learning in mathematics for students with severe visual impairment: A systematic review. British Journal of Visual Impairment, 38(1), 38-57.
• Klingenberg, O. G., Holkesvik, A. H., Augestad, L. B. (2019). Research evidence for mathematics education for students with visual impairment: A systematic review. Cogent Education, 6(1), 1626322. doi: 10.1080/2331186X.2019.1626322
• Kvale, S. (1994). Interviews: An introduction to qualitative research interviewing. Sage Publications.
• Landau, B., Spelke, E., & Gleitman, H. (1984). Spatial knowledge in a young blind child. Cognition, 16(3), 225–260.
• Lieberman, L. J., Houston-Wilson, C., & Kozub, F. M. (2002). Perceived barriers to including students with visual impairments in general physical education. Adapted Physical Activity Quarterly, 19(3), 364-377.
• Marcone, R., & Penteado, M. G. (2013). Teaching mathematics for blind students: A challenge at the university. International Journal for Research in Mathematics Education, 3(1), 23-35.
• Millar, S. (1985). Movement cues and body orientation in recall of locations by blind and sighted children. Quarterly Journal of Experimental Psychology Section A: Human Experimental Psychology, 37(2), 257–279.
• Miyauchi, H. (2020). A Systematic Review on Inclusive Education of Students with Visual Impairment. Education Sciences, 10(11), 346. doi: 10.3390/educsci10110346
• Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J., & Altman, D. G. (2010). Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: The PRISMA statement. International Journal of Surgery, 8(5), 336–341. https://doi.org/10.1016/j.ijsu.2010.02.007
• No Child Left Behind Act. (2001). Retrieved from http://www.ed.gov/policy/elsec/leg/esea02/107-110.pdf
• Petticrew, M., & Roberts, H. (2006). Systematic reviews in the social sciences. USA: Blackwell.
• Selçuk, Z., Palanci, M., Kandemir, M. ve Dündar, H. (2014). Eğitim ve bilim dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: İçerik analizi. Eğitim ve Bilim, 39(173), 428-449.
• Sevencan, A. (2019). Türkiye’de matematik eğitimi alanında yapılmış lisansüstü tezlerin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Sözbilir, M., Kutu, H., & Yasar, M.D. (2012). Science education research in Turkey: A content analysis of selected features of papers published. In J. Dillon & D. Jorde (Eds.). The World of Science Education: Handbook of Research in Europe (pp. 1-35). Rotterdam: Sense publishers.
• Sözbilir, Ö., Gül, Ş. Okçu, B., Yazıcı, F., Kızılaslan, A., Zorluoğlu, S. L., Atilla, G. (2015). Görme yetersizliği olan öğrencilere yönelik fen eğitimi araştırmalarında eğilimler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 218-241.
• Sucuoğlu, B., & Kargın, T. (2006). İlköğretimde kaynaştırma uygulamaları: Yaklaşımlar, yöntemler ve teknikler. İstanbul: Morpa Yayınları.
• Ünlü, P., Pehlivan, D., & Tarhan, H. (2010). Ortaöğretim kurumlarında öğrenim gören görme engelli öğrencilerin fizik dersi hakkındaki düşünceleri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 39-54.
• Vaughn, S., Bos, C. S., & Schumm, J. S. (2007). Teaching students who are exceptional, diverse, and at risk inthe general education classroom (4th ed.). Boston, MA: Allyn and Bacon.
• Vision 2020 - World Health Organization [WHO], (2007). https://www.who.int/blindness/Vision2020_report.pdf adresinden erişildi.
• Yazıcı, F., Gül, Ş., Sözbilir, M., Çakmak, S. ve Aslan, C. (2021). Altıncı sınıfa devam eden görme engelli öğrencilerin Fen Bilimleri dersine yönelik öğrenme ihtiyaçlarının belirlenmesi. Milli Eğitim Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi, 1(1), 26-64.
• Yıldız S. ve Gürler S. (2018). Görme engelli bireylerin engelli haklarına dair bilgi düzeylerinin ölçülmesi-Ankara örneği. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KÜSBD), 8(1), 241-268.
• Zorluoğlu, S. L., Kızılaslan, A, Sözbilir, M. (2021). Görme yetersizliği olan öğrencilerin fen kavramlarını öğrenme düzeyleri ve öğretim ihtiyaçları: Madde ve Isı. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(1), 25-52.