SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ HAYVAN SEVGİSİ VE DUYARLILIKLARI

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 3, 1515 - 1535, 28.09.2022

Ceren Utkugün

https://doi.org/10.24315/tred.995991

Öz

Bu araştırma sınıf öğretmeni adaylarının hayvan sevgisi ve duyarlılıkları konusunda görüşlerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Bu araştırmada öğretmen adaylarının hayvan sevgisine yönelik görüş ve deneyimleri ile hayvanlara duyarlılığı nasıl algıladıklarına odaklanıldığı için temel nitel araştırma yaklaşımı tercih edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu seçkisiz olmayan örnekleme türlerinden uygun örnekleme yöntemiyle seçilen Eğitim Fakültesi 4. sınıfta öğrenim görmekte olan 67 sınıf öğretmeni adayından oluşmaktadır. Araştırmanın verileri 2019/2020 Bahar yarıyılı sonunda altı adet açık uçlu sorudan oluşan anket kullanılarak dijital ortamda toplanmıştır. Elde edilen veriler betimsel analizle çözümlenmiş, tablolar biçiminde sunulmuş, frekanslarla ifade edilmiş, öğretmen adaylarının görüşlerinden yapılan doğrudan alıntılarla desteklenmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre; öğretmen adaylarının hayvanları sevdiği ve korumaya yönelik farkındalık sahibi oldukları tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının kendi hayatlarından örnekler vermeleri, hayvanların yaşam koşulları ile kendi yaşam koşullarını kıyaslayarak empati kurabilmeleri, hayvanların maruz kaldıkları bazı durumlar için “Ne yazık ki, Çok yazık!” gibi duygusal ifadeler kullanmaları, hayvan beslemenin zorlukları hakkında çoğunlukla olumlu ifadeler kullanmaları hayvan sevgisi ve duyarlılığına sahip olduklarını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Sınıf eğitimi, hayvan sevgisi, duyarlılık, öğretmen adayı.

ANIMAL LOVE AND SENSITIVITY OF CLASSROOM TEACHER CANDIDATES

Öz

This research was carried out to examine the opinions of class teacher candidates about animal love and sensitivities. In this research, a basic qualitative research approach was preferred because it focused on the views and experiences of teacher candidates for animal love and how they perceive animal sensitivity. The working group of this study is the Faculty of Education 4, which is selected by the appropriate sampling method from non-selective sampling types it consists of 67 classroom teacher candidates who are studying in the classroom. The data of the study were collected digitally at the end of the 2019/2020 Spring semester using a questionnaire consisting of six open-ended questions. The data obtained were analyzed by descriptive analysis, presented in the form of tables, expressed with frequencies and supported by direct excerpts from the opinions of teacher candidates. The obtained data were analyzed according to the content analysis technique, the created themes and codes were tabulated by specifying their frequencies, and were supported by direct quotations from teacher candidates' opinions. According to the findings obtained as a result of the research, it was determined that the teacher candidates loved animals and had awareness of conservation. For some situations where animals are exposed, “unfortunately, it's a pity!” their use of emotional expressions such as their use of mostly positive expressions about the difficulties of feeding animals shows that they have animal love and sensitivity.

Anahtar Kelimeler

Classroom education, love for animals, sensitivity, teacher candidate.

Kaynakça

• Abanoz, N. (2008). Çağdaş toplumlarda hayvan hakları ve refahı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Abdullah, E. (2015). Ortaokul 5. Sınıf öğrencilerine çevre bilinci ve hayvan sevgisi kazandırılmasında kolaj tekniğinin kullanılmasının etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ahi, B. ve Özsoy, S. (2015). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin çevreye yönelik tutumları: Cinsiyet ve mesleki kıdem faktörü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(1), 31-56.
• Akbulut, O. ve Çobanoğlu, N. (2020). Türk hukukunda hayvanların korunmasına ilişkin yasal mevzuat ve bu mevzuata göre hayvanların hukuki durumları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (36), 1-37.
• Akdemir, S. (2016). İlkokul öğrencilerinde hayvana yönelik kötü davranış ve saldırganlık ve empati düzeyleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü, İstanbul.
• Akıllı, H. (2018). Belediyelerin sokak hayvanlarına yönelik görev ve sorumluluklarının değerlendirilmesi. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 27(3), 95-118.
• Aksan, Z. ve Çelikler, D. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının küresel ısınma konusundaki görüşleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 49-67.
• Akşehirli, S. (2011). “Çocuksu duyarlılık” kavramı bağlamında Reşat Nuri Güntekin’in Gamsızın Ölümü hikayesi. Turkish Studies, 6(3), 439-446.
• Akyol, N. ve Birinci Konur, K. (2018). Okul öncesi dönemde fen eğitiminin uygulanabilirliğine yönelik öğretmen ve yönetici görüşlerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(2), 547-557.
• Alabay, E. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin fen etkinliklerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 1-25.
• Arık, S. ve Yılmaz, M. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları ve çevre kirliliğine yönelik metaforik algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 3, 1147-1164.
• Arıkan, A., Bakır, Y. ve Özden, M. (2019). Çocuklarda sosyal duyarlılığın geliştirilmesi: “Sokak hayvanlarının yardımcıları” Projesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 52, 463-490.
• Atasoy, E. ve Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105-122.
• Ateş, N. (2005). Hayvan besleyen ve beslemeyen çocukların saldırganlık eğilimlerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E, Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Birinci, O. (2013). İlkokul 3. sınıf hayat bilgisi dersine yönelik geliştirilen doğa eğitimi etkinliklerinin öğrencilerin doğa algılarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Bozdemir, H. ve Faiz, M. (2018). Öğretmen adaylarının çevreye yönelik ekosentrik, antroposentrik ve antipatik tutumları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 61-75.
• Cesur, E. ve Baş, B. (2015). Mavisel Yener’in çocuklara yönelik öykülerindeki eğitsel iletiler üzerine bir araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(3), 64-76.
• Christensen, L. B., Johnson, R. K. ve Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri, desen ve analiz. (Çev. Ed. Aypay, A.) Anı Yayıncılık. Çalışkan, N., Aydın, M. ve Aslanderen, M. (2014). Empati ve hayvanlarla iletişim. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 29-42.
• Çaya, S. (2015). Ev hayvanları ve duygusal gelişimdeki rolleri. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(5), 98-112.
• Çokcanlı, Ö. ve Özer, G. (2019). Resimli çocuk kitaplarında yer alan kitap kahramanları açısından insanların hayvanlara karşı davranış ve tutumlarının incelenmesi. 14. Ulusal Okul Öncesi Öğretmenliği Öğrenci Kongresi: Çocuğun Ekolojik Dünyası Özet Kitapçığı.
• Dedeoğlu, Y. S. ve Özen, R. (2017). Fırat Üniversitesi öğrenci toplulukları üyelerinin bilimsel araştırmalarda hayvan kullanımı konusundaki yaklaşımlarının belirlenmesi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi, 31(1), 43-48.
• Doğan, Y., Yalçın, V. ve Simsar, A. (2017). Okul öncesi sınıflarındaki fen merkezleri ve kullanım durumlarının incelenmesi- Kilis örneği. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 147-164.
• Doğan, Ö., Özkul, T. ve Özen, A. (2011). Fırat ve Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi öğrencilerinin köpek psikolojisi konusundaki tutum ve görüşleri. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 58, 85-91.
• Dolaştır Koyun, B. (2016). Evcil hayvanlara bağlanma ile ağaç ve çevre tutumu arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Esenyurt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Emre, F. E. ve Erten, S. (2012). İlköğretim öğrencilerinin bitki ve hayvanlara karşı ilgileri ve bu ilgileri belirleyen uyarıcı faktörler. 10. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 20-27 Haziran 2012, Niğde.
• Fettahlıoğlu, P. (2018). Algılanan çevresel sorunların çevre okuryazarlık düzeyine göre analizi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,14(1), 404-425.
• Garrity, T. F., Stollones, L. F., Marx. M. M. & Johnson, T. P. (1989). Pet ownership and attachment as supportive factors in the health of the elderly. Anthrozoöz, 3(1), 35-44.
• Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş. A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu (Çev. Ed.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gül, Ş. ve Özay Köse, E. (2019). Lise öğrencilerinin hayvanlara muameleye yönelik tutumları. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 7, 228-240.
• Güleş, F. ve Özkan, K. (2013). Animal love in children. Journal of Teaching And Education, 2(1), 61-65.
• Gürbüz, H., Çakmak, M. ve Derman, M. (2013). Biyoloji öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye yönelik tutumları. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 6(1), 144-149.
• Güzelyurt, T. ve Özkan, Ö. (2019). Okul öncesi dönemde çevre eğitimi: Çocuk kitaplarına yönelik bir inceleme. İlköğretim Online, 18(1), 20-30.
• Hızarcı, T., Atılboz, N. G. ve Salman, S. (2005). İki farklı sosyo-ekonomik bölgedeki ilköğretim 4.sınıf öğrencilerinin canlılara karşı tutumlarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 55-69.
• Johnson, B. & Christensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları nicel, nitel ve karma yaklaşımlar. Ankara: Eğiten Kitap.
• Işın, E. (1995). İstanbul’da gündelik hayat, İletişim Yayınları, İstanbul.
• İç, O. (2003). Hayvan beslerken nelere dikkat etmeliyiz. Çoluk Çocuk Aylık Anne Baba Eğitimci Dergisi, 8(18), 18-19.
• Kahyaoğlu, M., Daban, Ş. ve Yangın, S. (2008). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 42-52.
• Kahyaoğlu, M. (2015). İlköğretim öğrencilerinin doğa kavramına ilişkin algılarının metaforlar yoluyla incelenmesi. Turkish Studies, 10(11), 831-846.
• Kanat, M. (2020). Öğretmen adaylarının kent doğası farkındalığı üzerine çevre eğitimi dersinin etkisi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(2), 346-364.
• Karameşe, H. (2014). Lexington evcil hayvanlara bağlanma ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması, Türkçe formun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Karaismailoğlu, E. S. (2018). Öğretmenlerin çevre bilinci düzeylerinin belirlenmesi Ankara Etimesgut örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kaya, H. ve Bektaş, M. (2019). Çalışan bireylerin evcil hayvanlara bağlanma nedenlerine ilişkin nitel bir çalışma. Mediterranean Journal of Humanities, 9(2), 401-417.
• Kayalı, H. (2018). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlığı üzerine bir araştırma. Marmara Coğrafya Dergisi, 37, 63-69.
• Kepenekçi, Y. (2003). İlköğretimde insan hakları ve sorumluluk eğitimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 34, 280-299.
• Kılıç, S. D. ve Dervişoğlu, S. (2013). Öğretmen adaylarının biyolojik çeşitliliğin öğretimine ilişkin pedagojik alan bilgileri, tutumları ve kaygıları. Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(1), 100-109.
• Koç, B., Altunçul, H. ve Filoğlu, G. (2014). Türkiye’de veteriner hekimlerin, veteriner fakültesi öğrencilerinin ve kanun uygulayıcıların hayvan haklarına yönelik tutumları üzerine bir araştırma. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 40(2), 147-154.
• Köksal, E. A. ve Gelebek, Z. (2019). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin bitki ve hayvan türleri hakkındaki bilgi ve algıları. Avrasya Terim Dergisi, 2, 1-13.
• Köşker, N. (2019). Okulöncesi çocuklarında doğa algısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 294-308.
• Kumbasar, E. (2011). Muzaffer İzgü’nün romanlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel Araştırma: desen ve uygulama için bir rehber. S. Turan (Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayın.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage Publications. Oğurlu, İ. (2016). Bir doğa eğitim projesinin katılımcı üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(14), 59-101.
• Otmar, Ö. ve Erdem, A. (2019). Yalvaç Ural’ın çocuk edebiyatı eserlerinde hayvan sevgisi değeri. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(37), 7-34.
• Önal, Ö., Kişioğlu, A. N., Uskun, E. ve Evcil, F. Y. (2020). Öney hayvan sevgisi ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(3), 625-634.
• Önder, R. (2015). İlköğretim öğrencilerinin çevre tutumlarının incelenmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 115-124.
• Özata Yücel, E. ve Özkan, M. (2014). Ekosistem, biyolojik çeşitlilik ve çevre sorunları konularıyla ilgili fen ve teknoloji öğretmen görüşlerinin öğretim tasarımı açısından değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 44(201), 165-182.
• Özata Yücel, E. ve Özkan, M. (2014). Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre algılarının kelime ilişkilendirme aracılığıyla belirlenmesi. E-International Journal of Educational Research, 5(4), 41-56.
• Özbek, S. ve Sığırtmaç, A. (2011). Okulöncesi öğretmenlerinin fen eğitimine ilişkin görüşleri ve uygulamalarının incelenmesi. Education Sciences, 6(1), 1039-1056.
• Özgen, N. (2012). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları: Türkiye örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 403-422.
• Özkul, T., Sarıbaş, T., Uzabacı, E ve Yüksel, E. (2013a). Türk toplumunun hayvan hakları kavramına yaklaşımının belirlenmesine yönelik bir araştırma: I. Demografik özelliklere göre tutum analizi. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 19(1), 167-171.
• Özkul, T., Sarıbaş, T., Uzabacı, E ve Yüksel, E. (2013b). Türk toplumunun hayvan hakları kavramına yaklaşımının belirlenmesine yönelik bir araştırma: II. Hayvan sevgisi, hayvanları tanımlama, hayvan sahipliği ve beslenme alışkanlıklarına yönelik tutum analizi. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 19(2), 199-202.
• Öztürk, E. (2013). Uluslararası bir çevre eğitimi projesinin fen ve teknoloji öğretmen adaylarının çevre bilincine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özsoy, S. (2012). İlköğretim öğrencilerinin çevre algılarının çizdikleri resimler aracılığıyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1-24.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi.
• Parlakyıldız, B. ve Aydın, F. (2004). Okulöncesi dönem fen eğitiminde fen ve doğa köşesinin kullanımına yönelik bir inceleme. 13. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı 6-9 Temmuz 2004, Malatya.
• Pamuk, D. (2015). Yaşlı bireylerin yaşamında evcil hayvanların rolü. Mediterranean Journal of Humanities, 2, 297-306.
• Sarıal Kubilay, G. S. (2019). Pet hayvanı sahiplerinin hayvan refahına ilişkin algı ve tutumu üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Şimşek, Ş. (2015). Kemalettin Tuğcu’nun romanlarında değerler eğitimi. International Journal of Humanities and Education, 1(1), 79-104. Şimşekli, Y. (2001). Bursa’da uygulamalı çevre eğitimi projesine seçilen okullarda yapılan etkinliklerin okul yöneticisi ve öğretmenlerin katkısı yönünden değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 73-84.
• Tamzok, H., Kük, M. ve Çobanoğlu, N. (2013). Hukuki ve etik boyutlarıyla sokak hayvanları. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 245-280.
• Teksöz, G., Şahin, E. ve Ertepınar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacette Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(39), 307-320.
• Uçar, Ş. (2017). 8. Sınıf öğrencilerinin hoşlanıp hayvanlarla ilgili düşünceleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Uğurlu, S. B. (2013). Resimli çocuk kitaplarında hayvan karakter kullanımı. Turkish Studies, 8(4), 1381-1393.
• Ulusoy, S. (2008). Anaokulu öğretmenlerinin fen ve doğa etkinliklerini kullanma durumlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Utkugün, C. (2020). Sensitivity to animals through the eyes of primary school students. International Journal of Progressive Education, 16(4), 270-258.
• Uyanık, G. (2017). İlkokul öğrencilerinin çevre kirliliğine ilişkin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 1574-1600.
• Uysal, C. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Yaşaroğlu, C. ve Akdağ, M. (2013). İlköğretim birinci kademe (ilkokul) öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 50-65.
• Yavuz, M. ve Balkan Kıyıcı, F. (2012). Hayvanat bahçelerinin fen öğretiminde kullanımına ilişkin öğrenci görüşleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(24), 134-156.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yiğitkaya, B. (2019). Öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Yörükoğlu, S. (2008). Kültürel mirasın yeni nesile aktarılması amacıyla kuş evlerinin görsel sanatlar programında kullanılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.