FEN BİLİMLERİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDA YER ALAN ÇEVRE KAZANIMLARININ İNCELENMESİ: BREZİLYA VE TÜRKİYE KARŞILAŞTIRMASI

Year 2023, Volume: 13 Issue: 1, 593 - 605, 26.01.2023

Fatime Balkan Kıyıcı Elif Atabek-yiğit

https://doi.org/10.24315/tred.1067454

Cited By: 3

Abstract

Bu çalışmada Brezilya fen dersi öğretim programı ile Türkiye fen bilimleri dersi öğretim programı ve Hayat bilgisi dersi öğretim programında yer alan çevre kazanımlarının incelenmesi ve karşılaştırılması amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Türkiye için Hayat bilgisi ve Fen bilimleri dersi öğretim programı, Brezilya için Brezilya fen dersi öğretim programı doküman olarak belirlenmiş ve incelenmiştir. Programlarda yer alan çevre ile ilgili kazanımlar; ilgili öğrenme alanı, Tiflis bildirgesi amaçları ve günümüz çevre sorunlarına veya geleceğe yönelik olma durumuna göre incelenmiştir. Verilerin analizinde betimsel analiz süreci gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda Brezilya fen programında Türkiye’ye göre çevre ile ilgili kazanımlara daha çok yer verildiği belirlenmiştir. Brezilya fen programında Türkiye’ye göre gelecekte problem oluşmasını önlemeye yönelik kazanım sayısının daha çok yer aldığı görülmektedir. Tiflis bildirgesinin amaçlarını yansıtma bakımından, her iki ülkede de bilgi seviyesindeki kazanımların çoğunlukta olduğu, bilinç seviyesinde kazanımların ise her iki ülke programlarında da çok az olduğu tespit edilmiştir. Tutum seviyesinde Brezilya’da hiç kazanım yer almazken, Türkiye’de bir kazanım yer almaktadır. Beceri seviyesindeki kazanımlara Türkiye’deki programlarda daha fazla yer verilirken, Brezilya’da bu seviyedeki kazanımların çok az olduğu görülmektedir. Katılım seviyesinde yer alan kazanımların ise Brezilya’da, Türkiye’ye oranla daha fazla olduğu görülmektedir. Ayrıca her iki ülke programındaki çevre kazanımların çok büyük kısmının bilişsel alanla ilgili olduğu görülmektedir.

Keywords

Çevre Eğitimi, Fen Bilimleri Dersi, Öğretim Programı, Tiflis Bildirgesi

References

• Akkurt, N. D. (2018). Üstbiliş stratejileri öğretiminin çevre duyarlılığına etkisi. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 16-25.
• Alım, M. (2006). Avrupa birliği üyelik sürecinde Türkiye’de çevre ve ilköğretimde çevre eğitimi. Kastamonu Education Journal, 14 (2), 599-616.
• Artun, H. & Özsevgeç, T. (2015). Çevre eğitimi modüler öğretim programının akademik başarı üzerindeki etkisi. HAYEF Journal of Education, 12(1), 9-22.
• Artun, H. (2013). Yedinci sınıf öğrencilerinin çevre eğitimine yönelik tasarlanan modüler öğretim programının etkililiğinin araştırılması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Bahar, M., Erdağ, E. & Özel, R. (2013). İlköğretim hayat bilgisi programında çevre eğitimi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (2), 1- 25.
• Brezilya Ulusal Müfredat Ortak Tabanı (BNCC). (2017). Brezilya: MEC/ CONSED.2017 / UNDIME. http://basenacionalcomum.mec.gov.br adresinden erişildi.
• Disinger, J. F. & Roth, C. E. (1992). Environmental literacy. ERIC/CSMEE Digest. 17.01.2021 tarihinde https://eric.ed.gov/?id=ED351201 adresinden erişildi.
• Erdoğan, Y. (2019). Türkiye’nin (2018) fen bilimleri dersi öğretim programı ile Japonya’nın (2008) fen dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Erten, S. (2004). Çevre Eğitimi Ve Çevre Bilinci Nedir, Çevre Eğitimi Nasıl Olmalıdır?. Çevre ve İnsan Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı. 65(66). 2006/25 Ankara
• Gökçe, N. & Dilek, M. (2021). UNEP ve Tiflis Bildirgesi’nin amaç ve hedeflerine göre sosyal bilgiler dersi öğretim programının incelenmesi. International Journal of Social, Political and Economic Research. 8(1), 111-135. Doi: https://doi.org/10.46291/IJOSPERvol8iss1pp111-135
• Güven, I. & Gürdal, A. (2011). Türkiye ile Kanada fen egitiminin karsilastirmali olarak ıncelenmesi. Türk Fen Egitimi Dergisi, 8(4), 89-110.
• Hsu, S. J. (1997). An assessment of environmental literacy and analysis of predictors of responsible environmental behavior held by secondary teachers in Hualien country of Taiwan. Unpublished Doctoral Dissertation. Ohio State University. USA.
• Immordino‐Yang, M. H., & Damasio, A. (2007). We feel, therefore we learn: The relevance of affective and social neuroscience to education. Mind, Brain, and Education, 1(1), 3–10. Doi: 10.1111/j.1751-228X.2007.00004.x
• Işıldar, G.Y. (2008). Meslek yüksekokulları boyutunda "çevre eğitimi" nin çevreci yaklaşımlar ve davranışlar üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (4) , 759-778.
• Karalı, Y., Palancıoğlu, V. & Aydemir, H. (2021). Comparison of Turkey and Singapore primary school science programs. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 866-888. DOI: 10.17679/inuefd.883126
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Miles, M, B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018a) Hayat Bilgisi dersi öğretim programı(İlkokul 1, 2 ve 3. sınıflar). Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018b). İlkokullar ve ortaokullar Fen Bilimleri dersi öğretim programı (3-4-5-6-7-8. Sınıflar). Ankara.
• Morrone, M., Mancl, K. & Carr, K. (2001). Development of a metric to test group differences in ecological knowledge as one component of environmental literacy. The Journal of Environmental Education, 32(4), 33-42. Doi: 10.1080/00958960109598661
• Özata Yücel, E. (2010). 2005 İlköğretim Fen ve Teknoloji programının hedefler ve içerik açısından farklı ülkelerin programlarıyla karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 293-310.
• Özbuğutu, E. (2021). 2018 ilköğretim ve ortaöğretim programlarında çevre konusunun yeri. Ekev Akademi Dergisi, (86), 249-268.
• Roth, C. E. (1992). Environmental literacy: Its roots, evolution and directions in the 1990s. ED348235. 17.01.2022 tarihinde erişildi.
• Santos, C. R., Grilli, N. M., Ghilardi-Lopes, N. P., & Turra, A. (2018). A collaborative work process for the development of coastal environmental education activities in a public school in São Sebastião (São Paulo State, Brazil). Ocean&Coastal Management, 164, 147-155. DOI: 10.1016/j.ocecoaman.2017.08.011
• Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir çevre eğitimi açısından ilköğretim programlarının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34(151), 89-103.
• Tasar, M. F. & Karaçam, S. (2008). 6-8. sınıflar fen ve teknoloji dersi öğretim programının A.B.D. Massachusetts Eyaleti bilim ve teknoloji/mühendislik dersi öğretim programı ile karşılaştırılarak değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 179, 195-212.
• Tbilisi Declaration (1977). 12.04.2021 tarihinde https://www.gdrc.org/uem/ee/TbilisiDeclaration.pdf. adresinden erişildi.
• Uzun, N. & Sağlam, N. (2006). Ortaöğretim öğrencileri için çevresel tutum ölçeği geliştirme ve geçerliliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 240-250.
• Ünal, S. & Dımışkı, E. (1999). UNESCO-UNEP himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve Türkiye’de ortaöğretim çevre eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(17), 142-154.
• Yazıcıoğlu, Ö. & Pektaş, M. (2018). A comparison of the middle school science programmes in Turkey, Singapore and Kazakhstan. International Elecronic Journal of Elemantary Education, 11(2), 143-150.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin yayıncılık.