KÜLTÜR ÖĞRETİMİ/AKTARIMI, KÜLTÜREL FARKINDALIK VE KÜLTÜREL ETKİLEŞİM AÇISINDAN DİLLER İÇİN AVRUPAORTAK BAŞVURU METNİ VE TÜRKÇENİN YABANCI DİL OLARAK ÖĞRETİMİ PROGRAMI'NIN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: Özel Sayı, 118 - 137, 29.10.2024

Ünal Aldemir

https://doi.org/10.24315/tred.1513844

Öz

Kültür öğretimi/aktarımı, kültürel farkındalık ve kültürel etkileşim önceden de gerek vatandaşlık gerekse genel eğitimin önemli boyutlarındandı; ancak hızla değişen siyasi ve sosyo-ekonomik şartlar ve bunun beraberinde getirdiği küresel düzeydeki yoğun nüfus ve kültür hareketliliği bu kavramları ihmale yer bırakmayacak şekilde eğitimin esas meselelerinden biri hâline dönüştürdü. Kültürel etkileşim becerisi yüksek, sosyal aktör olmaya istekli, aktif vatandaş yetiştirmek böylece kültürel çatışmaların önüne geçmek isteyen eğitimin bütün alanlarında bu kavramlar son derece önemlidir.
Kültür aktarımı ve kültürel etkileşim kurmak için en elverişli alanlardan biri olan yabancı dil öğretiminin, bir yandan hedef dilin kültürünü, öğretilen dil aracılığıyla aktarma amacı güderken öbür yandan da bu süreçte yer alan paydaşlar arasında kültürel etkileşimi ve kültürel farkındalığı arttırması beklenir. Bu durumum doğal bir sonucu olarak bu alanda oluşturulan öğretim programlarının bu hususları dikkate almış olması gerekmektedir.
Bu bağlamda uluslar arası düzeyde, Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni (DAOBM) [Common European Framework of Reference for Languages (CEFR)]; ulusal düzeyde ise Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Programı (TYDÖP) yabancı dil olarak dil öğretiminin çerçevesini çizme iddiasında olan programlar olduğuna göre söz konusu bağlamda bu programlarda ortaya konulan yaklaşımı belirlemek önem arz etmektedir.
Bu çalışmada, gerek Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni gerekse Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Programı, dil öğretimi sürecinde kültür aktarımına ve kültürler arası etkileşime verdikleri yer ve önem bakımından karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Doküman incelemesi yöntemiyle elde edilecek bulgular içerik analizine tabi tutularak ortaya konmuştur.
Çalışma sonunda DAOBM’de dil/kültür öğretimi çerçevesinde çokdilli ve çokkültürlü kavramlarıyla temsil edilen aktif ve sosyal aktör rolünde bir birey/vatandaş oluşturulmasının hedeflendiği bu bağlamda oluşturulan içerikte ise özellikle sosyokültürel bilgi/beceri/tutum ve sosyodilbilimsel yetenek kavramlarının inşa edilip kullanıldığı görülmüştür. TYDÖP’nin ise kavramsal olarak yeni bir pencere açmamakla birlikte DAOBM’de teorik olarak sunulan kavramlara dayalı izlenceler oluşturmakla problemin çözümüne katkıda bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Çalışma, söz konusu programların bahsedilen kavramlar konusunda nasıl bir yaklaşıma sahip oldukları, hangi kavramlar çerçevesinde söz konusu problemi ele aldıkları ve nasıl bir içerik sunduklarının anlaşılması bakımından, ayrıca Türkiye’nin (Türkiye Maarif Vakfı tarafından hazırlanmıştır) uluslararası çerçevede hazırlamış olduğu söz konusu programı söz konusu çerçevede uluslar arası muadiliyle karşılaştırması bakımından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

yabancı dil eğitimi,, kültür öğretimi,, kültürel farkındalık,, kültürel etkileşim,, vatandaşlık eğitimi,

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Kaynakça

• Balcı, M., & Melanlıoğlu, D. (2020). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi programı üzerine. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 173-198.
• Başbay, A. ve Bektaş, Y. (2009). Çok kültürlülük bağlamında öğretim ortamı ve öğretmen yeterlikleri. Ege Üniversitesi Eğitim ve Bilim Dergisi, 34(152), 31-39.
• CEFR (2018). Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni Common European Framework of Reference for Languages (CEFR)]Common european framework of reference for languages (Diller için Avrupa ortak başvuru metni), Council of Europe.
• Gökalp, Z. (1976). Türkçülüğün Esasları. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Günday, R. (2013). Çok dillilik ve çok kültürlülük bağlamında yabancı dil öğretimine toplum dilbilimsel yaklaşım. Turkish Studies, 8(10), 313-330.
• Kara Özkan, N. (2022). Ana dili eğitimi ve yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde çok kültürlülük. RumeliDE Dil Ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi(27), 259-274. https://doi.org/10.29000/rumelide.1104532
• Özkan, Erdost (2017). Yabancı dil olarak Türkçe ders kitaplarında kültürel ögeler. 10. Uluslararası Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Kurultayı (UTEOK 2017) Okan Üniversitesi.
• Seelye, N.H. (1988). Teaching Culture. Trent University Library (URL: https://archive.org/details/teachingcultures0000seel_x6w8/mode/2up?view=theater).
• Tavşancıl, E. & Aslan E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınları: İstanbul.
• Teemant, A. & Pinnegar, S. (2007). Understanding Langauge Acquisition Instructional Guide. Brigham Young University-Public School Partnership.