ÇARLIK DÖNEMİ RUS TARİH DERS KİTAPLARINDA OSMANLI İMGESİ

Year 2012, Volume: 2 Issue: 03, 201 - 221, 01.03.2012

Venera Başaran

Abstract

Bu çalışma 1837-1918 yılları
arasında Rusya’da yayınlanan orta öğretim tarih ders kitaplarında Osmanlı
imgesini incelemektedir. Rusya İmparatorluğu tarih ders kitaplarında Osmanlı
İmparatorluğu ile ilgili yaklaşım ve değerlendirmeler ele alınarak
incelenmiştir. Öncelikle milli devlet ve milli eğitimin oluşum süreçleri
incelenmiştir. Milli eğitim kavramı çerçevesinde tarih ders kitabı
incelemelerine ilginin ortaya çıkışı ve artışı, bu tür çalışmaların inceleme
amaçları araştırmada yer almıştır. Bir devletin siyasi yapısı, toplumun siyasi,
kültürel, ideolojik ve diğer değerler üzerine etkisini ortaya koyar. Bu çalışma
bütün bu değerlerin bir milletin üzerinde kurulan imgeleri nasıl etkilediğini
göstermeye çalışmıştır. Çalışma sırasında araştırmanın temel eseri olan tarih
ders kitaplarında yer alan imgeler dönemin koşulları göz önünde bulundurularak
ortaya konulmaya çalışılmıştır. Osmanlı ve Rus tarihinin önemli kırılma
noktaları örnek olarak verilmiş, bu konular üzerinde yapılan yorumlar
aktarılmıştır. Rus tarih ders kitaplarında bulunan resimler de bu çalışmada yer
almıştır. Bu görüntüler aracılığıyla verilmek istenilen mesaj ve imgeler de
yorumlanmıştır.

Keywords

Milli Eğitim, Tarih Ders Kitabı, Osmanlı İmparatorluğu, Rusya İmparatorluğu, Osmanlı İmgesi

References

• Atalay, Bülent, Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi'nin Siyasi Faaliyetleri (1908-1923), İstanbul 2001.
• Bajenov, Nikolay, Uçebnik Russkoy İstorii, Skoropeçatiya İ. Ja. Lebedeva, Kronştadt 1907.
• Bilgin, Nuri, Kimlik İnşası, Aşina Kitaplar, Ankara 2007.
• Bogoslovskiy, Mihail, Uçebnik Russkoy İstorii, Knigoizdatelstvo T-va İ.D.Sıtina, Moskva 1915.
• Borgman, Aleksandr, Uçebnaya Kniga Po Russkoy İstorii. Rukovodstvo Dlya Starşih Klassov Srednih Uçebnıh Zavedeniy, İzdanie t-va A.S. Suvorina – “Novoe vremya”, S.-Peterburg 1913.
• Demiroğlu, Hasan, “Rus Kaynaklarına Göre Rusya’nın Balkan Siyaseti: Ortodoks Birliği ve Panislavizm (1856-1878), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2009, (Yayınlanmamış doktora tezi).
• Dvornikov, Petr, İstoriya Srednih Vekov. Uçebnik, Moskva 1909.
• Gartvig, Andrey, Nikolay Kryukov, Uçebnik Russkoy İstorii Dlya Vısşıh Naçal’nıh Uçilişç i Torgovıh Şkol, K.İ. Tihomirova N-ki, Moskva 1917.
• Kaçkaçov, Aleksandr, Russkaya İstoriya v İllyustratsiyah, Putevodnıy Ogonyok, Moskva 1908.
• Kaydanov, İvan, Uçebnaya Kniga Vseobşçey İstorii (Dlya Yunoşestva). İstoriya Srednih Vekov, 1.bs, İmperatorskaya Akademiya Nauk, S.Peterburg 1837.
• Kareev, Nikolay, Uçebnaya Kniga İstorii Srednih Vekov, Tipografiya M.M. Stasyuleviça, Sankt-Peterburg 1900.
• Pingel, Falk, Avrupa Evi. Ders Kitaplarında 20. Yüzyıl Avrupa’sı, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul 2003.
• Schnapper, Dominique, Yurttaşlar Cemaati: Modern Ulus Fikrine Dair, Kesit Yayıncılık, İstanbul 1995.
• Vasilev, Aleksandr, Uçebnik İstorii Srednih Vekov, İzdanie T-va İ.D. Sıtina, Moskva 1918.
• Demirağ, Yelda, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Yaşayan Azınlıkların Sosyal ve Ekonomik Durumları”, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/1270/14615.pdf, [15.04.2011].
• Fernig, Leo, “The İnternational Bureau of Education in Geneva a Centre of the Progressive Education”, http://www.unesco.org/education/pdf/FERNIG_2.PDF [22.09.2008].
• Halbwaks, Moris, “Kollektif ve Tarihi Bellek”, http://magazines.russ.ru/nz/2005/2/ha2.html [15.09.2008].
• Höpken, Wolfgang, “Textbooks and Conflicts. Experiences from the Work of the Georg-Eckert-Institute for International Textbook Research”, http://siteresources.worldbank.org/EDUCATION/Resources/278200-1121703274255/1439264-1126807073059/World_Bank.pdf [19.09.2008].
• Issıtt, John. “Reflections on the Study of Textbooks”, History of Education, Vol.33, 6, 2004, s. 683-696.
• Leerssen, Joep, “Images - İnformation - History and Method of İmagology”, http://cf.hum.uva.nl/images/info/historymethod.html [25.04.2009].
• Şçerbinin, Vladimir, Büyük Rusça-Türkçe Sözlük, İzdatelstvo “Russkij Jazyk”, Moskova 1998.
• Bolşoy Rossiyskiy Entsiklopediçeskiy Slovar, BRE, Moskva 2003.