BİYOGRAFİ ARAŞTIRMALARINA KAYNAK OLARAK MUSAVVER MEDENİYET GAZETESİ VE TÜRK BASIN TARİHİNDEKİ YERİ

Year 2013, Volume: 3 Issue: 06, 65 - 84, 01.09.2013

Feyzullah Uyanık

Abstract

 

1831 yılında Takvîm-i Vekayi’nin
yayımlanmasıyla Osmanlı Devleti basın dünyasına adım attı. Pek çok konuda
yararı görülen yeni neşir türüne İstanbul’daki kalem ve sermaye sahipleri yakın
ilgi gösterdiler. Basın-yayın hayatına özel teşebbüsün katılması, gazete
sayısının artmasını ve buna paralel olarak çıkan yayınların muhteva yönünden
zenginleşmesini sağladı. Dahili-harici haberlerin ve çeşitli edebi yazıların
yanı sıra farklı çevrelere mensup önemli kişilerin hal tercümeleri de gazete
sütunlarını doldurmaya başladı. Çalışmanın konusunu oluşturan Musavver
Medeniyet Gazetesi ise hemen hemen tüm sayılarında verdiği hal tercümeleri ile
Osmanlılarda köklü bir geçmişe sahip olan biyografi telif geleneğinin matbuata taşınması
sürecinde önemli bir işlevi yerine getirdi. Eğribozlu Mehmet Arif Bey
tarafından çıkarılan bu gazetenin Osmanlı basınına, günümüz biyografi
araştırmalarına, basın fotoğrafçılığının gelişimine yaptığı katkıların bütüncül
bir yaklaşımla değerlendirilmesi bu makalenin amacını oluşturmaktadır.

Keywords

Osmanlı Basını, Biyografi Yazımı, Musavver Medeniyet Gazetesi, Basın Fotoğrafçılığı

References

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) (İ.HR.) İrade-i Hâriciye
• Gazete ve Mecmualar Ayine-i Vatan, Ceride-i Havadis, İstanbul, Mecmua-yı Ebuzziya, Medeniyet, Musavver Medeniyet, Ruznâme-i Cerîde-i Havâdis, Sadakat, Servet-i Fünûn, Şems, Tasvir-i Efkar, Tercüman-ı Ahval. Kaynak Eserler, Kitaplar ve Makaleler
• Kaynak Eserler, Kitaplar ve Makaleler Ahmed Lütfi Efendi, Vakanüvis Ahmed Lütfi Efendi Tarihi, (haz. Münir Aktepe), XI, Ankara 1989.
• Ahmed Rasim, Matbuat Tarihine Medhal İlk Büyük Muharrirlerden Şinasi, İstanbul 1927.
• Ahmet Cevdet Paşa, Tezakir (40. Tetimme), (haz. M. Cavid Baysun), Ankara 1986.
• Akyıldız, Ali, “Osmanlı Saltanat Veraseti Usulünü Değiştirme ve Sultan Abdülaziz’in Yusuf İzzeddin Efendi’yi Veliaht Yapma Çabaları”, Deutschtürkische Begegnungen/Alman Türk Tesadüfleri, Festschrift für Kemal Beydilli/Kemal Beydilli’ye Armağan, EB Verlag, Berlin 2013, s. 509-537.
• And, Metin, Osmanlı Tiyatrosu Kuruluşu-Gelişimi-Katkısı, Ankara 1999.
• Avcı, Casim, “Tabakat-İslam Tarihi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), XXXIX, Ankara 2010, s. 297-299.
• Birinci, Ali, “Teracim-i Ahvâl Araştırmalarında Arşiv Meseleleri”, Tarihin Hududunda Hatırat Kitapları, Matbuat Yasakları ve Arşiv Meseleleri, İstanbul 2012.
• Carr, Edward Hallet, Tarih Nedir?, İstanbul 2011.
• Çalen, Mehmet Kaan, II. Meşrutiyet Dönemi’nde Türk Tarih Düşüncesi, İstanbul 2013.
• Demiroğlu, Hasan, Rus Kaynaklarına Göre Rusya’nın Balkan Siyaseti: Ortodoks Birliği ve Panslavizm (1856-1878), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış) Doktora Tezi, İstanbul, 2009.
• Ebuzziya Tevfik, “Tercüme-i Hal Yazmak”, Mecmua-yı Ebuzziya, 1 Şevval 1297/6 Eylül 1880, sayı I/2, s. 52.
• Emecen, Feridun, “Osmanlı Kronikleri ve Biyografi”, İslam Araştırmaları Dergisi, III, 1999, 83-90.
• Halkin, Leon-E., Tarih Tenkidi’nin Unsurları, (çev. Bahaeddin Yediyıldız), Ankara 2000.
• Hayta, Necdet, Tarih Araştırmalarına Kaynak Olarak Tasvir-i Efkar Gazetesi (1278/1862 - 1286/1869), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1990.
• Kaneva, Kalina, Rıtsar Balkan Graf N. P. İgnatyev, (Balkan Sezarı (Çarı) N. P. İgnatyev), Moskova 2006.
• Koçu, Reşat Ekrem, “Arif Efendi, Mehmed”, İstanbul Ansiklopedisi, II, İstanbul 1959, s. 1000-1003.
• Koloğlu, Orhan Osmanlı Dönemi Basınının İçeriği, İstanbul 2010.
• ________, Basınımızda Resim ve Fotoğrafın Başlaması, İstanbul 1992.
• Kütükoğlu, Mübahat, “Sicill-i Ahval Defterlerini Tamamlayan Arşiv Kayıtları”, Güney Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi Cengiz Orhonlu Hatıra Sayısı, Sayı 12, (İstanbul 1982-1988), s. 141-157.
• Levend, Agah Sırrı, Türk Edebiyatı Tarihi, I, Ankara 1988.
• M. Şemseddin (Günaltay), İslâm’da Târîh ve Müverrihler, İstanbul 1339.
• Mahmud Celaleddin Paşa, Mir‘at-ı Hakîkāt, (haz. İsmet Miroğlu), İstanbul 1983.
• Nalcıoğlu, Belkıs Ulusoy, Osmanlı’da Muhalif Basının Doğuşu 1828-1878, İstanbul 2013.
• Nikitin, S. A, Slavyanskie Komitetı v Rossii v 1858-1876 godah (1858-1876 Yılları Arasında Rusya’da Slav Komiteleri), Moskova 1970.
• Özcan, Abdülkadir, "Osmanlı Tarih Edebiyatında Biyografi Türünün Ortaya Çıkışı ve Gelişmesi", Nazımdan Nesire Edebi Türler, (haz. Hatice Aynur ve öte...). İstanbul 2009, s. 124-133.
• ________, “Tabakat-Osmanlı Dönemi”, DİA, XXXIX, Ankara 2010, s. 299-301.
• Sahhâflar Şeyhizâde Mehmed Esad Efendi, Vakanüvis Esad Efendi Tarihi (Bahir Efendi’nin Zeyl ve İlaveleriyle) 1821-1826, (haz. Ziya Yılmazer), İstanbul 2000.
• Sarıyıldız, Gülden, Sicill-i Ahvâl Komisyonu’nun Kuruluşu ve İşlevi (1879-1909), İstanbul 2004.
• ________, “Sicill-i Ahval Defterleri”, DİA, İstanbul 2009, s. 134-136.