TIOS-TIEION: SÖYLENECEK ÇOK ÖNEMLİ BİR ŞEYİ OLMAYAN KENT

Year 2017, Volume: 7 Issue: 14, 206 - 242, 10.07.2017

Şahin Yıldırım

Abstract

Tios antik kenti Zonguldak İli,
Çaycuma İlçesi, Filyos Beldesi’nde lokalize edilmiştir. Antik kentte ilk
arkeolojik kazılar ise 2006 yılında başlatılmıştır. Antik kaynaklarda kent, Yunanca
Τίειον, Τίον, Τήϊον, Τίος ve Latince Tieium, Tium, Tios, Tieion olarak
anılmıştır. M.Ö. 7. yüzyılda Tios önderliğinde bir rahip tarafından bir Milet
Kolonisi olarak kurulan kent, Klasik ve Hellenistik Dönemler boyunca birçok
krallığın egemenliği altında kalmıştır. M.Ö. 70 yılında Roma egemenliği altına
giren Tios-Tieion, asıl gelişimini bu dönemde göstermiştir. Kentte görülebilen
yapılar arasında Roma ve Bizans Dönemlerine tarihlendirilen sahil surları,
hamam yapıları, su kemeri, tiyatro, Roma tapınağı, Bizans kilisesi, bazilika,
tonozlu galeri, çeşitli mezarlar, antik liman ve mendirekleri yer almaktadır.

Keywords

Tios, Bithynia, Akropolis, Kolanizasyon, Billaios

References

• Ainswort, W.F., “The Resources of the Anatolian Shores of the Black Sea”, Bentley’s Miscellany, 37, 1855.
• Altınoluk, Z. S., Eskiçağ’da Irmak Tanrıları (Türkiye Trakyası ve Anadolu), İstanbul, 2010.
• Anderson, W., “Late Byzantine Ocupation of the Castle at Tios”, AA 17, 2009, s. 265-277.
• Arslan, M., “Bithinia Bölgesi Şehir Sikkeleri (Tium, Bartın-Filyos 108)”, Anadolu Medeniyetler Müzesi 1996 Yıllığı, 1997, s. 101-139.
• Atasoy, S. – Erpehlivan, H., “Tios’da Erken Yerleşmeye Ait Keramikler”, S. Atasoy-Ş. Yıldırım (eds.), Zonguldak’ta Bir Antik Kent: Tios; 2006-2012 Arkeolojik Çalışmaları ve Genel Değerlendirme, Ankara, 2015, s. 202-217.
• Atasoy, S. – Yıldırım, Ş., “Filyos – Tios 2010 Yılı Kazısı”, KST 33/2, 2012, s. 451-462.
• _____________________, “Filyos – Tios 2009 Yılı Kazısı”, Kazı Sonuçları Toplantısı 32/4, Ankara, 2011, s. 1-15.
• Atasoy, S., “Zonguldak-Fiyos (Tios / Tieion / Tios / Tianos / Tieum) Kurtarma Kazısı”, İ. Delemen (ed.), Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu’na 65. Yaş Armağanı, İstanbul, 2008, s. 91-97.
• Avcı, S., “Aşağı Filyos Havzasının Planlama Sorunlarına Coğrafi Bir Yaklaşım”, Türk Coğrafya Dergisi/32, İstanbul, 1997, s. 301-316.
• _____________________, “Filyos Çayı Havzasında (Karabük-Filyos arası) Mekansal Sorunlar ve Bazı Çözüm Önerileri”, Türk Coğrafya Dergisi 33, İstanbul, 1998, s.447-487.
• Baran, A. – Dirlik, N. – Kendirci, R., “Akropol Tapınağı 2011-2012 Yılı Çalışmaları”, içinde Atasoy, S. - Yıldırım, Ş. (eds.), Zonguldak’ta Bir Antik Kent: Tios - 2006-2012 Tios Kazılarının Sonuçları, Ankara, 2015, s. 124-159.
• Bean, G., “Tios”, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites, 1979, s. 925.
• Belke, K., “Paphlagonien und Honorias”, TIB 9, Wien, 1996.
• Bosch, C.E., “Bitinya Tetkikleri”, (Çev. S. Atlan), Belleten X, 37, 1946, s. 1-24.
• Büyüksalih, İ. – Akçın, H. – Sefercik, U. G. – Karakış, S. – Marangoz, A. M., “Batı Karadeniz Sahil Bölgesindeki Filyos Nehri ve Deltasındaki Değişimlerin Zamansal CBS İle İncelenmesi”, Ege Coğrafi Bilgi Sistemleri Çalıştayı, İzmir, 2005, s. 1-8.
• Esen, İ., “Antik Tios / Tieion / Villaios (Filyos) Kenti” AMMY (2002-2003), s. 196-224.
• Fontana-Yılmaz, S., “Gökçebey-Üçburgu Kırmızı Astarlı İnce Roma Seramiği”, S. Atasoy- Ş. Yıldırım (eds.), Zonguldak’ta Bir Antik Kent: Tios - 2006-2012 Tios Kazılarının Sonuçları, Ankara, s. 426-463.
• ________________, “Tios Kırmızı Astarlı İnce Roma Seramiği”, S. Atasoy- Ş. Yıldırım (eds.), Zonguldak’ta Bir Antik Kent: Tios - 2006-2012 Tios Kazılarının Sonuçları, Ankara, s. 306-351.
• Gür, D., “Tios Akropolis Kilisesi”, Atasoy, S. - Yıldırım, Ş. (eds.), Zonguldak’ta Bir Antik Kent: Tios - 2006-2012 Tios Kazılarının Sonuçları, Ankara, 2015, s. 160-201.
• Hirschfeld, O., Aus dem Orient, Berlin, 1897.
• Kozan, M., “Tarihi Kaynaklar Işığında III. Yüzyılda Gotların Akdeniz’de Gerçekleştirdiği Korsanlık ve Yağma Faaliyetleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research, Cilt: 8 Sayı: 36 Volume: 8 Issue: 36 Şubat 2015, s. 357-363.
• Küçükali, S., Forecasting the river discharge, thermal and sediment load characteristics: A case study, 2008, 1975-1981, s. 1975-1981.
• Lenger, S. D. – Atasoy, S., “Tios Kazılarında Bulunan Sikkeler”, S. Atasoy- Ş. Yıldırım (eds.), Zonguldak’ta Bir Antik Kent: Tios - 2006-2012 Tios Kazılarının Sonuçları, Ankara, 2015, s. 306-351.
• Marek, C. Pontus et Bithinia - Die römischen Provinzen im Norden Kleinasiens, Mainz, 2003.
• _________, “Ara und Territorium in Pontus-Bithynia und Nord-Galatia”, Stadt, Tübingen, 1993.
• Öztürk, B., “2007-2012 Yılları Tios Kenti Epigrafik Çalışmaları”, S. Atasoy- Ş. Yıldırım (eds.), Zonguldak’ta Bir Antik Kent: Tios - 2006-2012 Tios Kazılarının Sonuçları, Ankara, 2015, s. 72-80.
• _________, “Kuruluşundan Bizans Devrine Kadar Tios Antik Kenti”, Arkeoloji ve Sanat 128, İstanbul, 2008, s. 63-78.
• _________, “The History of Tieion/Tios (Eastern Bithynia) in the Light of Inscriptions”, M. Manoledakis (ed.), Exploring the Hospitable Sea. Proceedings of the Inbternational Workshop on the Black Sea in Antiquity held in in Thessaloniki, Oxford, 2013, s. 147-164.
• _________, “Tios (Zonguldak - Filyos) Antik Kentinde Dinsel İnanışlar ve Kültler (Religious Belief and Cults in Tios), Ş. Dönmez (ed.), Lux ex Ponto Euxino, Studies Presented in Honour of Sümer Atasoy, Ankara, 2013, s. 331-346.
• _________, “Tios Kazılarında ve Çevresinde Bulunan Yazıtlar”, S. Atasoy- Ş. Yıldırım (eds.), Zonguldak’ta Bir Antik Kent: Tios - 2006-2012 Tios Kazılarının Sonuçları, Ankara, 2015, s. 82-111.
• _________, “Tios/Tieion (Zonguldak-Filyos) Antik Kenti Epigrafik Çalışmaları ve Tarihsel Sonuçları(Epigraphical Researches of Tios/Tieion and Historical Results)”, N. Türker – G. Köroğlu – Ö. Deniz (eds.), I. Uluslararası Karadeniz Kültür Kongresi Bildirileri, Karabük, 2013, s. 485-504.
• _________, “Two new Milestones from Tios -Tieion in the Karadeniz Ereğli Museum”, International Journal of Ancient Mediterranean Studies 2, Philia, 2016, s. 83-91.
• _________, “Küçükasya’nın Batı Karadeniz Kıyısında Bir Antik Kent: Tios (Tieion)”, (Marmara Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul, 2012.
• Robert, L., “A travers I’Asie Mineure. Poètes et prosateurs, monnaies grecques, voyageurs et géographie”, Paris, 1980.
• _________, “Documents d’Asie Mineure”, BCH 101, s. 43- 132.
• Sear, F., “Roman Theatres: An Architectural Study”, 2006.
• Şahin, E. – Uyar, S., “Tios Teritoryumu’ndan (Doğu Bithynia) Yeni Bir Kurşun Ağırlık”, Eskiçağ Yazıları 3 – Akron 3, İstanbul, 2012, 157-174. Tsetskhladze, G., “Tieion”, M.A. Hansen-T.H. Nielsen (eds.), An Inventory of Archaic and Classical Poleis, New York, 2004, s. 963-964.
• Wilson, D.R., “The Historical Geography of Bithynia, Paphlagonia and Pontus in the Greek and Roman periods: A new survey with particular reference to surface remains still visible”, Oxford, 1960.
• Yıldırım, Ş., “Tios Roma Tiyatrosu”, S. Atasoy- Ş. Yıldırım (eds.), Zonguldak’ta Bir Antik Kent: Tios - 2006-2012 Tios Kazılarının Sonuçları, Ankara, 2015, s. 271-295.
• __________, “Tios-Tieion 2015 Yılı Kazı Çalışmaları”, 38. Kazı Sonuçları Toplantısı, I. Cilt, Ankara, s. 465-478.