MÜZİK, TASAVVUF VE FELSEFE BAĞLAMINDA PERDE KAVRAMI

Year 2016, Volume: 6 Issue: 11, 69 - 94, 10.01.2016

Ahmet Emre Dağtaşoğlu

Abstract

“Perde” kavramı hem müzik hem
tasavvuf alanında teknik anlamlar kazanmış bir kavramdır. Bugüne kadar pek
üzerinde durulmamış olmasına rağmen, klasik metinlerimize baktığımızda, iki
alanda da perde kavramının ortak bir dünya görüşüne işaret ettiği ve dolayısıyla
bu kavramın tercihinin bir tesadüf olmadığı görülmektedir. Buna ek olarak, tasavvuf
ve müzik alanındaki kullanımına dayanarak “perde” kavramının ayrıntılı biçimde incelenmesinin
felsefe alanında da bize yeni imkânlar sunacağı söylenebilir. Bu amaçla önce müzik
ve tasavvuf alanında “perde” kavramının nasıl ele alındığı incelenecek,
ardından bu iki alandaki ortaklığa işaret edilecektir. Son olarak, felsefi
terminolojiye bu kavramın nasıl taşınabileceği konusunda öngörülerde bulunmaya
çalışılacak ve çağımız düşüncesi de göz önünde bulundurularak bazı öneriler
sunulacaktır.

Keywords

Perde, Müzik, Tasavvuf, Felsefe, Epistemoloji, Ontoloji

References

• AFİFİ, E. A., Muhyiddin İbnu’l Arabi’nin Tasavvuf Felsefesi, Çev. Mehmet Dağ, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay., Ankara, 1974.
• AKDENİZ, Serap; Ersoy, İlhan, “İzmir Tahtacıları Ekseninde Kültürel Kimliğin İfade Aracı Olarak Semahlar”, Alevilik Araştırmaları Dergisi, Sayı: 4, Kış 2012: 239-280.
• BARDAKÇI, Murat, Maragalı Abdülkadir, Pan Yayıncılık, İstanbul, 1986.
• BAUDRİLLARD, J., Simülakrlar ve Simülasyon, Çev. Oğuz Adanır, Doğu Batı Yay. 8. B., Ankara, 2014.
• BİRDOĞAN, Nejat, Anadolu’nun Gizli Kültürü Alevilik, Kaynak Yay., 4. B., İstanbul, 2003.
• BUDAK, O. Atilla, Tür Müziğinin Gelişimi-Kökeni, Phoenix Yayınevi, Ankara, 2006.
• CAPRA, Fritjof, Batı Düşüncesinde Dönüm Noktası, Çev. Mustafa Armağan, İnsan Yay., İstanbul, 2009.
• CEBECİOĞLU, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, OTTO Yay., Ankara, 2014.
• CHİTTİCK, William C., Sûfȋsm: A Beginner’s Guide, Oneworld Pub., Oxford, 2008.
• ---------------, The Sûfȋ Path of Knowledge: Ibn Al-Arabi’s Metaphysics of Imagination, State University of New York Press, USA, 1989.
• ÇELEBİ, Emin, “İbn-i Arabi’nin Epistemolojisinde Duyu ve Akıl”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Cilt 10, Sayı 3, 2010: 43-56.
• DȂYE, Necmeddȋn, Tasavvuf Yolu, Çev. Halil Baltacı, M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yay., İstanbul, 2013.
• DELACAMPAGNE, C., 20. Yüzyıl Felsefe Tarihi, Çev. Devrim Çetinkasap, Türkiye İş Bankası Yay., 11. B., İstanbul, 2010.
• DELEUZE, Gilles; Guattari, Félix, Felsefe Nedir?, Çev. Turhan Ilgaz, Yapı Kredi Yay., İstanbul, 2001.
• GAZİMİHAL, Mahmut Ragıp, Konya’da Musiki, CHP Halkevleri Yay., Ankara, 1947.
• GÖLPINARLI, A., Yunus Emre ve Tasavvuf, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1961.
• GÖREN, Erman, Bakkhylides’te Mecaz Kullanımı ve Işık-Karanlık Metaforunun İzinde Areta, Nika, Aletheia İlişkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Üniversitesi, İstanbul 2008.
• GROVE, George (ed.), A Dictionary of Music and Musicians Vol. 2, Macmillan, London, 1880.
• GÜNGÖR, Erol, İslam Tasavvufunun Meseleleri, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1998.
• GÜRAY, Cenk, Bin Yılın Mirası: Makamı Var Eden Döngü, Edvar Geleneği, Pan Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• HATEMİ, Hüsrev, “Eski Şiirimizde Musiki”, 20. Yıl: Pan’a Armağan, Pan Yayıncılık, İstanbul, 2006, 91-92.
• HEIDEGGER, Martin, Varlık ve Zaman, Çev. Aziz Yardımlı, İdea Yayınevi, İstanbul, 2004.
• HONEGGER, Marc; Massenkeil, Günther, Das Grosse Lexikon Der Musik in Acht Bänden Band 8, Verlag Herder, Freiburg, 1987.
• İLERİCİ, Kemal, Bestecilik Bakımından Türk Müziği ve Armonisi, MEB Yay., İstanbul, 1981.
• IZUTSU, Toshihiko, İbn Arabî’nin Füsûs’undaki Anahtar Kavramlar, Çev. Ahmed Yüksel Özemre, Kaknüs Yay., İstanbul, 1997.
• KALKIŞIM, Muhsin (Haz.), Şeyh Gâlȋb Dȋvânı, Akçağ Yay., Ankara, 1994.
• KANAR, Mehmet, Farsça Türkçe Sözlük, Say Yay., İstanbul, 2013.
• KARADENİZ, M. Ekrem, Türk Musikîsinin Nazariye ve Esasları, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., Ankara, 1980.
• KRANZ, W., Antik Felsefe, Çev. Suad Y. Baydur, Sosyal Yay., 2. Baskı, İstanbul, 1994.
• Kur’an-ı Kerim, Çev. Süleyman Ateş, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1975.
• LIDDLE, H. G.; Scott, R.; Jones, H. S., Greek English Lexicon, Clarendon Press, Oxford, 1996.
• MEGILL, Allen, Aşırılığın Peygamberleri, Çev. Tuncay Birkan, Bilim ve Sanat Yay., Ankara, 1998.
• Mevlâna, Mesnevî Cilt 1, Çev. Veled İzbudak, MEGSB Yay., İstanbul, 1988.
• ---------------, Mesnevî Cilt 2, Çev. Veled İzbudak, MEGSB Yay., İstanbul, 1988.
• ---------------, Mesnevî Cilt 3, Çev. Veled İzbudak, MEGSB Yay., İstanbul, 1988.
• ---------------, Mesnevî Cilt 4, Çev. Veled İzbudak, MEGSB Yay., İstanbul, 1988.
• NESEFÎ, Aziz, Hakîkatlerin Özü, Haz. M. Murat Tamar, İnsan Yay., İstanbul, 2007.
• NIETZSCHE, Friedrich, Tragedyanın Doğuşu, Çev. Mustafa Tüzel, Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul, 2010.
• OZAN Esrari, Gönül Ezgisinde İnsan Sevgisinde, Ty. Erişim Tarihi 22.05.2015. http://ozanesrari.com/kitap.d1/1.html
• ÖNGÖREN, Reşat, “Tasavvuf”, TDV İslam Ansiklopedisi Cilt: 40, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul, 2011, 119-126.
• ÖZALP, M. Nazmi, Türk Mûsikîsi Tarihi 1. Cilt, MEB Yay., İstanbul, 2000.
• ÖZBEK, Mehmet, Türk Halk Müziği El Kitabı 1: Terimler Sözlüğü, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay., Ankara, 1998.
• ÖZTÜRK, Okan Murat, Zeybek Kültürü ve Müziği, Pan Yayıncılık, İstanbul, 2006.
• PALA, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Kapı Yay., İstanbul, 2013.
• POPESCU-JUDETZ, Eugenia, Türk Musıki Kültürünün Anlamları, Çev. Bülent Aksoy, Pan Yayıncılık, İstanbul, 2007.
• REİNHARD, Kurt-Ursula, Türkiye’nin Müziği Cilt 1, Çev. Sinemis Sun, Sun Yayınevi, Ankara, 2007.
• RORTY, Richard, Olumsallık, İroni ve Dayanışma, Çev. Mehmet Küçük; Alev Türker, Ayrıntı Yay., İstanbul, 1995.
• SCHİMMEL, Annemarie, “The Role of Music in Islamic Mysticism”, Sûfȋsm, Music And Society: In Turkey And In The Middle East, Taylor&Francis e-Library, England 2005, 8-17.
• ---------------, Sûfȋsmus: Eine Einfuhrung in die Islamische Mystik, Verlag C. H. Beck., München, 2003.
• SCHUON, Frithjof, Sûfȋsm: Veil and Quintessence, Trans. Mark Perry; Jean-Pierre Lafouge; James S. Cutsinger, World Wisdom, USA 2006.
• ---------------, Varlık, Bilgi ve Din, Der. ve Çev. Şahabeddin Yalçın, İnsan Yay., İstanbul, 1997.
• TABERANİ, Ebü’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyub el-Lahmi. el-Mu’cemü’lkebir, Thk. Hamdi Abdülmecid Selefi, Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, Beyrut ty.
• TANRIKORUR, Cinuçen, Müzik, Kültür, Dil, Dergah Yay., İstanbul, 2003.
• ---------------, Türk Müzik Kimliği, Dergah Yay., İstanbul 2004.
• ULUDAĞ, Süleyman, “Sülûk”, TDV İslam Ansiklopedisi Cilt: 38, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul, 2010, 127-128.
• ---------------, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2005.
• UYGUN, Mehmet Nuri, “Zikir”, TDV İslam Ansiklopedisi Cilt: 44, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul, 2013, 412-413.
• ÜSTÜNER, Kaplan, “XIV. ve XV. Yüzyıl Divanlarında Tasavvuf”, TÜBAR XXIV, Güz 2008, 271-294.
• YAŞAR, Servet, “Diyarbakır, Beyazıd-ı Bostani (Beyazid-i Bestami) Ocağı’nda Söylenen Demeler”, Alevilik Araştırmaları Dergisi, Sayı: 2, Kış 2011: 277-290.
• YEKTA, Rauf, Türk Musikisi, Çev. Orhan Nasuhioğlu, Pan Yayıncılık, İstanbul, 1986.
• ZEREN, Ayhan, Müzik Sorunlarımız Üzerine Araştırmalar, Pan Yayıncılık, İstanbul, 2003.