ARNAVUTÇADA BİVALENT FİİLLERİN TÜMLEÇLERİ

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 19, 226 - 241, 17.02.2020

Kadire Binaj Ardita Berisha

https://doi.org/10.33207/trkede.641027

Öz

Bu araştırma ile, bivalent cümle tümleçlerinin türlerini tanımlamak ve analiz etmek, yani bu maddelerin içyapısının ve bivalent cümledeki bileşenlerin kombinasyonlarının gramer kalıplarının tanımlanması ve analiz edilmesi amaçlanmaktadır. Cümlenin içyapısı, cümlenin merkezi unsuru olarak görev yapan fiil tarafından tanımlanır veya sınırlandırılır. Fiilin türüne ve kombinatoryal yeteneklerine bağlı olarak, belirli yapılar veya belirli cümle kalıpları oluşturulur. Bu makalede, bivalent cümle minimal modelini oluşturmak için bu fiilleri tamamlayan tamamlayıcı fiiller, yani bivalent tamamlayan fiiller incelenecektir. İlk olarak, bu fiillerin tümleçleri ve sözdizim kategorileri, fiil geçerliliğini tamamlayan cümle türleri bakımından ele alınacaklardır. Çalışmanın devamında ise bu tümleçlerin işlevsel ve bazı durumlarda anlamsal analizine, kısaca bu tümleçlerin oynadığı anlamsal rollerin incelenmesine yer verilecektir. 

Anahtar Kelimeler

bivalent cümle, fiil türleri, tümleç türleri, eklem

BIVALENT VERB COMPLEMENTS IN ALBANIAN

Öz

This research aims at describing and analyzing types of complements in bivalent clauses, namely the internal structure of such clauses and the grammatical patterns of combining the constituents in bivalent clauses. The internal structure of the clause is assigned or determined by the verb, which functions as the central element of the clause. Depending on the type of verb and its combinatorial abilities, certain clause structures or patterns are generated. In this paper we will deal with bivalent verbs, namely the types of complements that complement these verbs in order to create the minimal bivalent clause pattern. First, the complements of these verbs will be dealt with in terms of their syntactic category, i.e. the type of phrase that completes the verb valency. Then, we will proceed with the functional analysis of these complements and in some cases also with the semantic analysis, i.e. the semantic roles that these complements play. 

Anahtar Kelimeler

bivalent clauses, verb types, complement types, adjuncts

Kaynakça

• REFERENCES
• Allerton, D.J., Valency and the English verb, Academic Press, London 1982.
• ASHSH, Gramatika e gjuhës shqipe I dhe II, IGJL, Tiranë, 2002.
• Baum, R., Dependenzgrammatik, Niemeyer, Tübingen, 1976.
• Biber, Douglas, et al., Longman Grammar of Spoken and Written English, Pearson Education Limited, Harlow, 1999.
• Biber, Douglas, et al., Longman Student Grammar of Spoken and Written Englisht, Pearson Education Limited, Harlow, 2002.
• Buchholz, Oda, Fiedler Wielfried, Albanische Grammatik, Verlag Enzyklopädie, Leipzig, 1987.
• Buxheli, Ludmila., Foljet njëvetore në gjuhën e sotme shqipe, QSA, Tiranë, 2011.
• Carnie, Andrew, Syntax: A Generative Introduction, Blackwell Publishing, 2012.
• Cipo, Kostaq., Sintaksa, Instituti i Shkencave, Tiranë, 1952.
• Crystal, David, A Dictionary of Linguistics and Phonetics 6th Edition, Blackwell Publishing Ltd, Oxford, 2008.
• Dhima, Thoma., ‘Mbi klasifikimin e foljeve sipas valencës’. In: Gjuha shqipe 1-2. IAP (67-74), Prishtinë, 2002.
• Dhima Thoma., Gjuha shqipe: Sintaksa. SHBLU, Tiranë, 2005.
• Domi Mahir., Gramatika e gjuhës shqipe: Sintaksa. Enti i teksteve, Prishtinë, 1996.
• Engel, Ulrich, Deutsche Grammatik. München: IUDICIUM / Groos, 2004/ 1994.
• Engel, Ulrich, Schumacher, H., Kleines Valenzlekion deutscher Verben.: Narr, Tübingen, 1976
• Faulhaber, Susan, Verb Valency Patterns – A Challenge for Semantics-Based Accounts, De Gruyter, Berlin, 2011.
• Fillmore, Charles, ‘The case for case’, in: E. Bach and R.T. Harms (eds.) Universals in linguistic theory, Holt, Rinehart and Winston, New York, 1968, pp. 1-88.
• Fischer Klaus, German – English Verb Valency. Gunter Narr Verlang Tübigen, 1997.
• Floqi Spiro, ‘Rreth modeleve të fjalisë në shqipen e sotme letrare’. Në: Studime Filologjike 4. ASHRPSH, Tiranë, 1978, pp. 25- 51.
• Floqi Spiro et al., Gramatika e gjuhës së sotme letrare shqipe, Sintaksa e periudhës, Enti i teksteve, Prishtinë, 1991.
• Graffi Giorgio, Sintaksa: Strukturat e ligjërimit. Dituria, Tiranë, 2003.
• Haegeman, Liliane, Introduction to Government and Binding Theory, Blackwell, Oxford, 1991.
• Helbig, Gerhard, Valenz – Satzglieder – semantische Kasus – Satzmodelle. VEB Verlag Enzyklopädie, Leipzig, 1982.
• Helbig, Gerhard, Probleme der Valenz- und Kasustheorie. Max Niemeyer, Tübingen, 1992.
• Helbig, Gerhard, Schenkel, Wolgang, Wörterbuch zur Valenz und Distribution deutscher Verben. VEB Bibliographisches Institut, Leipzig, 1975.
• Herbst, Thomas, et al., A Valency Dictionary of English. Mouton de Gruyter (formerly Mouton, The Hague), Division of Walter de Gruyter GmbH & Co. KG, Berlin, 2004.
• Herbst, Thomas, Götz-Votteler, K., Valency: Theoretical, Descriptive and Cognitive Issues. Mouton de Gruyter, Berlin, New York, 2007.
• Huddleston Rodney, Pullum Geoffrey, The Cambridge Grammar of the English Language, CUP, Cambridge, 2002.
• Johnson, Keith; Johnson Helen, Enciclopedic Dictionary of Applied Linguistics: A Handbook for Langugae Teaching, Blackwell Publishing Ltd, Oxford, 1999.
• Koleci Flora, Turano Giussepina, Hyrje në sintaksën gjenerative të shqipes, SHBLU, Tiranë, 2011.
• Levin, Beth, English verb classes and alternations: a preliminary investigation. The University of Chicago Press, Chicago/IL, 1993.
• Lyons John, Hyrje në gjuhësinë teorike, Dituria, Tiranë, 2001.
• Lyons, John, Language and linguistics. An introduction, Cambridge University Press. Cambridge, 1981.
• Nikula, H., Verbvalenz – Untersuchungen am Beispiel des deutschen Verbs mit einer kontrastiven Analyse Deutsch – Schwedisch, Acta Univeritatis Upsaliensis, Uppsala, 1976.
• Prifti Stefan, Sintaksa e gjuhës shqipe. Enti i teksteve, Prishtinë, 1971.
• Quirk, Randolph, et al., A Comprehensive Grammar of the English Language.: Longman, London, 1985.
• Reichardt Renate, Valency Sentence Patterns and Meaning Interpretation, University of Birmingham, 2013.
• Riza Selman, Vepra 2, ASHAK, Prishtinë, 1997.
• Rrota Justin, Sintaksi i shqipes. Botime françeskane, Shkodër, 2005.
• Storrer, Angelika, ‘Ergänzungen und Angaben’ in Ágel, V., Eichinger, H.-W., Eroms, P.H., Heringer, H.J., Lobin, H. (eds) Dependenz und Valenz / Dependency and Valency Volume 1, pp 764-780. Berlin: de Gruyter, 2003.
• Tesnière Lucien, Eléments de Syntaxe Structurale, Klincksieck, Paris, 1959.
• Totoni Menella, Fraza me nënrenditje. SHBLU, Tiranë, 2000.