Modern Türk Romanında İnsanlığın ve Yaratılışın İlk Günlerine Metinlerarası Bir Yolculuk: Âdem ile Havva Kıssasının Yeniden Yorumları

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 22, 21 - 44, 30.07.2021

Ayşe Nur Özdemir

https://doi.org/10.33207/trkede.829312

Cited By: 1

Öz

Rabb’in sözünün insanlara aktarımının somutlaşmış biçimi olan kutsal metinler, edebiyatın birçok şubesinin ve diğer sanatların, yüzyıllardan beri önemli kaynakları arasındadır. Özellikle Batı edebiyatının ve kültürünün oluşmasında İncil’in tesiri çok büyüktür. Benzer şekilde Kur’an-ı Kerim hem klasik Türk edebiyatı hem de halk edebiyatı ürünlerinin büyük çoğunluğuna nüfuz etmiş; onları içerik ve kurgu noktasında beslemiştir. Kur’an’dan kişiler, olaylar, ibret verici kıssalar, yol gösterici ve doğruluğu telkin eden ayetler çıkış noktası yapılarak oluşturulan hikâyeler, Türk edebiyatındaki birçok klasik ve modern eserin içeriğini zenginleştirmiştir. Modernleşme ve sonrasında gelişen süreçte ise kutsal metinler zengin bir kaynak olarak romana ve diğer anlatı türlerine sirayet etmeyi, onları beslemeyi sürdürmüştür.
Özellikle postmodernizmden sonra, kutsal metinlere yönelim, anlatı türlerine farklı şekillerde yansır. Postmodernizmle ilişkilendirilen ve aşağı yukarı onunla aynı zamanda (1960’lar sonrası) çıktığı üzerinde fikir birliği olan metinlerarasılık kuramı, roman yazma pratiğini benzer şekilde zenginleştiren bir teknik açılım sunar. Postmodernizmin çoğulculuk anlayışı ve her türlü farklılığı yok sayan eşitleyici tutumu özellikle geleneksel anlatılara, kutsal metinlere kucak açar. Parodi, pastiş, yeniden-yazma gibi metinlerarası tekniklerle geleneksel ve dinî metinler romanın çok katmanlı kurgusuna dâhil edilir ve çoğulculuk anlayışının sergilenmesinin bir yöntemi olur. Bundan dolayı bu makalede kuramın bilinçli bir şekilde kullanılmaya başlandığı 1970 sonrasındaki Türk romanlarının kutsal metinleri dokularına, kurgu ve içeriklerine nasıl sindirdiği Âdem ile Havva kıssası üzerinden irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Türk Edebiyatı, Roman, Metinlerarasılık, Kitab-ı Mukaddes, Tevrat, Kur'an-ı Kerim, Âdem ile Havva

An Intertextual Journey to the Early Times of Mankind and Creation in Modern Turkish Novels: The Re-interpretings of the Adam and Eve Parable

Öz

The sacred texts, which are the embodiment of the transmission of the word of the Lord to people, have been among the important sources of many branches of literature and other arts for centuries. Especially the influence of the Bible on the formation of Western literature and culture is immense. Similarly, the Quran has influenced the majority of both classical Turkish literature and folk literature; it has supported them at the point of content and structure. Stories based on people from the Quran, events, exemplary tales and the verses that are guiding and suggesting truth enriched the content of many classical and modern works in Turkish literature. In the period of modernisation and its aftermath, sacred texts continued to intermingle and feed the novel and other narrative genres as a rich resource.
Especially after postmodernism, the interest in sacred texts is displayed in different ways in narrative forms. The intertextuality theory, as usually accepted, which is associated and concurrent with postmodernism (around the 1960s), offered technical possibilities that enriched the novelism too. Postmodernism’s understanding of pluralism and its equalizing attitude that ignoring all kinds of differences especially embraces traditional narratives and scriptures. Traditional and religious texts are included in multi-layered structure of novel and become a method of displaying the pluralism through the intertextual techniques such as parody, pastiche and rewriting. So in this study, how the Turkish novel absorbed the sacred texts into its textures, structures and contents will be examined in the context of the Adam and Eve parable, especially after 1970s when the intertextuality started to be used as an intentional way.

Anahtar Kelimeler

Turkish Literature, Novel, Intertextuality, Holy Book, Torah, the Quran, Adam and Eve

Kaynakça

• AKTULUM, Kubilay (2014), Metinlerarası İlişkiler, Kanguru Yayınları, Ankara.
• ALLEN, Graham (2000), Intertextuality, Routledge, London.
• ANAR, İhsan Oktay (2008a), Efrâsiyâb’ın Hikâyeleri, İletişim Yayınları, İstanbul.
• ANAR, İhsan Oktay (2008b), Amat, İletişim Yayınları, İstanbul.
• ANAR, İhsan Oktay (2009), Suskunlar, İletişim Yayınları, İstanbul.
• ANAR, İhsan Oktay (2015), Puslu Kıtalar Atlası (20. Yıla Özel Baskı), İletişim Yayınları, İstanbul.
• ATAY, Oğuz (2016), Tehlikeli Oyunlar, İletişim Yayınları, İstanbul.
• ATSIZ, Hüseyin Nihal (2017), Ruh Adam, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• BATUR, Enis (2012), Elma, Sel Yayıncılık, İstanbul.
• BEKİROĞLU, Nazan (2009), Lâ Sonsuzluk Hecesi, Timaş Yayınları, İstanbul.
• BOLAY, Süleyman Hayri (1998), “Âdem”, TDV İslâm Ansiklopedisi, 1, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 358-363.
• ECEVİT, Yıldız (2011), Türk Romanında Postmodernist Açılımlar, İletişim Yayınları, İstanbul.
• GÜLSOY, Murat (2018), Baba Oğul ve Kutsal Roman, Can Yayınları, İstanbul.
• KRISTEVA, Julia (1980), Desire in Language: A Semiotic Approach to Literature and Art, Colombia University Press, New York.
• Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli (2014), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• Kutsal Kitap (2016), Kitab-ı Mukaddes Şirketi & Yeni Yaşam Yayınları, İstanbul.
• MELİKOĞLU, Esra (2004), “Metinlerarasılık ve Çokseslilik”, Haz. Nedret ÖZTOKAT, Disiplinlerarası Ortam ve Yöntem Sorunları, Multilingual Yayınları, İstanbul.
• ÖZDEMİR, Ayşe Nur (2020), Türk Romanında Kutsal Metinler Bağlamında Metinlerarasılık, Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• ŞAFAK, Elif (2007), Mahrem, Metis Yayıncılık, İstanbul.
• ŞAFAK, Elif (2008), Pinhan, Metis Yayınları, İstanbul.