Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Öğrencilerinde Okul Tükenmişliği

Year 2018, Volume: 8 Issue: 4, 735 - 755, 20.09.2018

Levent Deniz , Ali Samed Karbeyaz

Abstract

Bu
çalışmada mesleki ve teknik anadolu lisesi öğrencilerinin okul tükenmişlik
düzeyleri ve okul tükenmişliklerinin çeşitli değişkenlere göre farklılaşması
incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2016-2017 eğitim-öğretim yılında
İstanbul’da bulunan bir mesleki ve teknik anadolu lisesinde öğrenim gören 129'
u (%38,3) kız, 208' i (%61,7) erkek 337 öğrenci oluşturmuştur. Araştırma genel
tarama modellerinden karşılaştırmalı taramalı modeli ile desenlenmiştir.
Araştırmanın verilerinin toplanmasında Ortaöğretim Okul Tükenmişliği Ölçeği
kullanılmıştır. Araştırmanın belli başlı sonuçları şunlardır: (1) Mesleki ve
teknik anadolu lisesi öğrencilerinin okul tükenmişlikleri orta seviyededir. (2)
Erkek öğrenciler ders çalışmaktan ve ödev yapmaktan tükenme boyutlarında kız
öğrencilere oranla daha fazla tükenmişlik yaşamaktadırlar. (3) Liseyi isteyerek
tercih eden öğrencilerin okul tükenmişlikleri istemeyerek tercih edenlere göre
daha düşük bulunmuştur. (4) Akademik başarısı düşük olan öğrencilerin okul
tükenmişlikleri daha yüksek bulunmuştur. (5) Disiplin cezası olan öğrencilerin
okul tükenmişlikleri olmayanlara göre daha yüksek bulunmuştur.

Keywords

Mesleki ve teknik eğitim, mesleki ve teknik anadolu lisesi, okul tükenmişliği

References

• Acar, H. ve Çakır, M. A. (2015). Lise öğrencilerinin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi: Yeşilova ilçesi örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(34), 152-168.
• Adoum, S. Y. (2017). Süleyman Demirel Üniversitesi’ nde okuyan yerli ve yabancı öğrencilerin tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Isparta.
• Akıl, E. ve Yazar, T. (2014). Üniversite hazırlık sınıfı öğrencilerinin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(6), 51-67.
• Atalayın, Ç., Balkıs, M., Tezel, H., Önal, B. ve Kayrak, G. (2015). The prevalence and consequences of burnout on a group of preclinical dental students. European Journal of Dentistry, 9(3), 356-363.
• Atalayın, Ç., Tezel, H., Banu, Ö., Balkıs, M. ve Timur, K. Ö. S. E. (2013). Diş hekimliği öğrencilerinde tükenmişlik: Ön çalışma. İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, 47(3), 6-18.
• Aypay, A. (2011). İlköğretim II. kademe öğrencileri için okul tükenmişliği ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 511-527.
• Aypay, A. (2012). Ortaöğretim öğrencileri için okul tükenilmişlik ölçeği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 773-787.
• Aypay, A. ve Eryılmaz, A. (2011a). Lise öğrencilerinin derse katılmaya motive olmaları ile okul tükenmişliği arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(21), 26-44.
• Aypay, A. ve Eryılmaz, A. (2011b). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluşları ve okul tükenmişliği arasındaki ilişkiler. International Online Journal of Educational Sciences, 3(1), 181-199.
• Aypay, A. ve Sever, M. (2015). Bir iş yeri gibi okul: Lise öğrencileri arasında tükenmişliğin keşfi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(2), 460-472.
• Balkıs, M. (2013). The relationship between academic procrastination and students' burnout. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 68-78.
• Balkıs, M., Duru, E., Buluş, M. ve Duru, S. (2011). Tükenmişliğin öğretmen adayları arasındaki yaygınlığı, demografik değişkenler ve akademik başarı ile ilişkisi. Pamukkale Üni¬versitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 151-165.
• Bask, M. ve Salmela-Aro, K. (2012). Burned out to drop out: Exploring the relationship between school burnout and school dropout. European Journal of Psychology of Education, 28(2), 511-528.
• Baş, G. (2012). İlköğretim öğrencilerinde tükenmişlik: Farklı değişkenler açısından bir değerlendirme. Journal of European Education, 2(2), 31-46.
• Bayrakdar, N. (2016). İslami ilimler fakültesi öğrencilerinde tükenmişlik (Uşak Üniversitesi örneği). Journal of International Social Research, 9(45), 935-946.
• Bekir, H. Ş., Şahin, H. ve Şanlı, H. S. (2012). Eğitim fakültesinde öğrenim gören öğrencilerin tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi, e-Journal of New World Sciences Academy, 7(2), 18-32.
• Budakoğlu, G. (2011). Tükenmişliğin örgütsel bağlılığa etkisi: Bir devlet üniversitesi öğrencileri üzerinde bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Sakarya.
• Çakır, S., Akça, F., Kodaz, A. F. ve Tulgarer, S. (2014). The survey of academic procrastionation on high school students with in terms of school burn-out and learning styles. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 114, 654-662.
• Çakmak, A., ve Şahin, H. (2017). Ortaokula devam eden öğrencilerin algıladıkları sosyal desteğin okul tükenmişliğine etkisinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(61), 569-582.
• Çam, Z., Deniz, K. Z. ve Kurnaz, A. (2014). Okul tükenmişliği: Algılanan sosyal destek, mükemmeliyetçilik ve stres değişkenlerine dayalı bir yapısal eşitlik modeli sınaması. Eğitim ve Bilim, 39(173).
• Çapri, B., Gündüz, B. ve Akbay, S. E. (2013). The study of relations between life satisfaction, burnout, work engagement and hopelessness of high school students. International Education Studies, 6(11), 35-46.
• Çapri, B. ve Sönmez, G. Y. (2013). Lise öğrencilerinin tükenmişlik puanlarının sosyo-demografik değişkenler, psikolojik belirtiler ve bağlanma stilleri açısından incelenmesi. Journal of Human Sciences, 10(2), 195-218.
• Çapulcuoğlu, U. ve Gündüz, B. (2013). Lise öğrencilerinde tükenmişliğin cinsiyet, sınıf düzeyi, okul türü ve algılanan akademik başarı değişkenlerine göre incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 12-24.
• Çelik, G. T., Bağrıaçık, R. ve Oral, E. L. (2012). Mimarlık bölümü öğrencilerinin akademik tükenmişlikleri. e-Journal of New World Sciences Academy, 7(1), 358-367.
• Çevik, G. B., Doğan, İ., ve Yıldız, M. A. (2016). Pedagojik formasyon eğitimi alan öğrencilerin yılmazlık ve tükenmişliklerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 971-984.
• Demir, M. (2015). Okul tükenmişliğinin yordanmasında sınav kaygısı ve akademik başarının etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Demirel, O. N., Yılmaz, Y., ve Üngüren, E. (2015). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin tükenmişlik düzeyleri üzerine bir araştırma. EKEV Akademi Dergisi, 62(62), 173-184.
• Duru, E., Duru, S. ve Balkıs, M. (2014). Tükenmişlik, akademik başarı ve öz düzenleme arasındaki ilişkilerin analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1263-1284.
• Dyrbye, L. N., Thomas, M. R., Massie, F. S., Power, D. V., Eacker, A., Harper, W. ve vd. (2008). Burnout and suicidal ideation among US medical student. Annals of Internal Medicine, 149(5), 334-341.
• Eker, G. (2007). Endüstri meslek lisesi öğrencilerinin tükenmişlik düzeyi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn-out. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
• Hock, R. R. (1988). Professional burnout among public school teachers. Public Personnel Management, 17(2), 167-189.
• Güdük, M., Erol, Ş., Yağcıbulut, Ö., Uğur, Z., Özvarış, Ş. B. ve Aslan, D. (2005). Ankara’da bir tıp fakültesinde okuyan son sınıf öğrencilerde tükenmişlik sendromu. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 14(8), 169-173.
• Gündüz, B., Çapri, B., ve Gökçakan, Z. (2012). Üniversite öğrencilerinin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 38-55.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın.
• Kaya, Ş. D., ve Arıöz, A. (2014). Ebe ve hemşire öğrencilerinde tükenmişlik düzeyi ve etkileyen faktörler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 89-99.
• Kutsal, D. ve Bilge, F. (2012). Lise öğrencilerinin tükenmişlik ve sosyal destek düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 37(164), 283-297.
• Küçüksüleymanoğlu, R. ve Onuray-Eğilmez, H. (2013). Müzik öğretmeni adaylarının tükenmişlik düzeyleri: Uludağ Üniversitesi örneği. International Journal of Social Science, 6(3), 905-923.
• Maslach, C. (1993). Burnout: a multidimensional perspective. Professional Burnout: Recent Developments in Theory and Research, 19-32.
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
• Maslach, C., Jackson, S. E. ve Leiter, M. P. (2006). Maslach burnout inventory. CPP.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B. ve Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52(1), 397-422.
• MEB, (2010). Eğitim Araştırma ve Geliştirme Daire Başkanlığı. Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı PISA 2009 Ulusal Ön Raporu. Ankara.
• MEB, (2013). Ortaöğretim Genel Müdürlüğü. Ortaöğretim İzleme ve Değerlendirme Raporu. Ankara.
• MEB, (2014). Türkiye Mesleki Ve Teknik Eğitim Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2014‐2018. Ankara.
• MEB, (2015). Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı PISA 2012 Ulusal Nihai Raporu. Ankara.
• MEB, (2016). Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı PISA 2015 Ulusal Raporu. Ankara.
• MEB, (2017). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Haftalık Ders Çizelgesi (Sayı:53). Ankara.
• Memiş, Ç. Ö. (2011). Trakya Üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinde sosyal anksiyete bozukluğu ve belirtileri ile tükenmişlik düzeylerinin değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi, Trakya Üniversitesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Edirne.
• Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği (2016), T.C. Resmi Gazete, 29871, 28 Ekim 2016.
• Naçar, M., Baykan, Z. ve Çetinkaya, F. (2012). Erciyes Üniversitesi tıp fakültesi birinci ve ikinci sınıf öğrencilerinde tükenmişlik durumu ve eğitimin etkisi. Tıp Eğitimi Dünyası, 35, 9-20.
• Ören, N. ve H. Türkoğlu. (2006). Öğretmen adaylarında tükenmişlik, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İlke), 16.
• Özbakır, E. (2015). Ortaokul öğrencilerinin insani değerleri ile okul tükenmişliği arasındaki ilişki ve bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özgen, H. (2016). Üniversite öğrencilerinde okul tükenmişliği ile psikolojik yardım ihtiyacı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Öztan, S. (2014). Ortaokul 6.7.8. sınıf öğrencilerinin okul tükenmişliklerinin yaşam doyumları ve benlik kurgusu algıları açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Palabıyık, P. Y. (2014). A study of Turkish high school students’ burnout and proficiency levels in relation to their sex. Novitas-ROYAL (Research on Youth and Language), 8(2), 169-177.
• Perlman, B. ve Hartman, E. A. (1982). Burnout: Summary and future research. Human Relations, 35(4), 283-305.
• Saka, D. (2016). Ortaokul öğrencilerinin müzik dersi yüklemeleri ile okul tükenmişliklerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Schaufeli, W. B., Leiter, M. P. ve Maslach, C. (2009). Burnout: 35 years of research and practice. Career Development International, 14(3), 204-220.
• Schaufeli, W. B., Martinez, I. M., Pinto, A. M., Salanova, M. ve Bakker, A. B. (2002). Burnout and engagement in university students: A cross-national study. Journal Of Cross-Cultural Psychology, 33(5), 464-481.
• Schaufeli, W. B. ve Taris, T. W. (2005). The conceptualization and measurement of burnout: Common ground and worlds apart. Work & Stress, 19(3), 256-262.
• Seçer, İ. (2015). Üniversite öğrencilerinde okul tükenmişliği ile psikolojik uyumsuzluk arasındaki ilişkinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 81-99.
• Seçer, G. ve Gençdoğan, B. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinde okul tükenmişliğinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Turkish Journal of Education, 1(2).
• Topak, O. Z., Karan, C. B., Toktaş, S. N., Gündoğmuş, S. Z. ve Özdel, O. (2015). Bir grup tıp fakültesi öğrencisinde öğrenim sürecinde tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması: Tıp eğitim süreci tükenmişlik düzeylerini değiştiriyor mu? Klinik Psikiyatri, 18, 90-96.
• Tümkaya, S. ve Çavuşoğlu, İ. (2010). Sınıf öğretmenliği son sınıf öğretmen adaylarının tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 468-481.
• Yang, H. J. (2004). Factors affecting student burnout and academic achievement in multiple enrollment programs in Taiwan’s technical–vocational colleges. International Journal of Educational Development, 24(3), 283-301.
• Yang, H. J. ve Farn, C. K. (2005). An investigation the factors affecting MIS student burnout in technical-vocational college. Computers in Human Behavior, 21(6), 917-932.