Klasik İngiliz Okulu Yaklaşımına Göre Uluslararası Toplumun 20. Yüzyıla Kadar Tarihsel Gelişimi ve Dünyaya Yayılması

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 156 - 188, 31.07.2023

Onur Ağkaya

https://doi.org/10.31454/troyacademy.1293247

Öz

Bu çalışmada, son yıllarda Türkiye’de ve Türkçe yapılan Uluslararası İlişkiler çalışmalarında da ilgi gören ve bir analiz aracı olarak kullanılan İngiliz Okulu’nun en önemli kavramsallaştırması olan “uluslararası toplum” ele alınmaktadır. İngiliz Okulu temsilcileri, uluslararası toplumun tarihsel-yorumlayıcı bir perspektifle anlaşılabileceğini savunmaktadır. Bu bağlamda, çalışma, uluslararası toplumun tarihsel olarak gelişimini bilhassa Türkçe olarak yapılan çalışmalar itibariyle nispeten boş bir alan olarak görmekte ve literatüre bir katkı yapmak amacıyla, uluslararası toplumun XV. yüzyıldan XX. yüzyılın başına kadar küresel olarak genişlemesini konu edinmektedir. Çalışmanın ilk başlığı XIX. yüzyıla kadar olan süreci genel bir tarihsel anlatı biçiminde sunmakta ve kalan başlıklar sırasıyla uluslararası toplumun Amerikalı, Asyalı ve Afrikalı devletler sistemleriyle etkileşimlerini incelemektedir. Buna göre, çalışma, Avrupa merkezli olan uluslararası toplumun Amerikalı devletlerle ilişkisinin daha çok karşılıklılığa dayandığını, Asyalı ve Afrikalı devletlerle olan ilişkilerinin ise çifte standart içeren bir emperyalist ve sömürgeci temele dayandığını savunmaktadır. Çalışmanın son başlığı ise, uluslararası toplumun kurumlarından biri olarak kabul gören savaşın, XX. yüzyılın başında, nasıl ve niçin, uluslararası toplumun en büyük başarısızlıklarından biri olan Birinci Dünya Savaşı’na giden küresel statükoyu ortaya çıkardığı analiz edilmektedir. Bu şekilde, çalışma, İngiliz Okulu yaklaşımının kullanılarak hem uzun dönemli hem de güncel küresel siyasetin anlaşılmasına yönelik çalışmalara bir katkı sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası İlişkiler Teorileri, İngiliz Okulu, Uluslararası Toplum, Birinci Dünya Savaşı

Kaynakça

• Acharya, A. ve Buzan, B. (2019) The Making of Global International Relations: Origins and Evolution of IR at Its Centenary, Cambridge University Press, Cambridge.
• Ağkaya, O. (2016). “İngiliz Okulu ve Uluslararası Toplum Düşüncesi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 71(4), 1059-1089.
• Arıkanoğlu, N. (2016). “Anarşik Düzenden Uluslararası Topluma Doğru Yol Alan Dünyada Birleşmiş Milletlerin Rolü”, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1).
• Bellamy, A. J. (2009). Responsibility to Protect, Polity Press, Cambridge.
• Brenner, W. J. (2016). Confounding Powers Anarchy and International Society from the Assassins to Al Qaeda, Cambridge University Press, Cambridge.
• Bull, H. (1961). The Control of The Arms Race: Disarmament and Arms Control in the Missile Age, The Institute for Strategic Studies, Londra.
• Bull, H. (1977 [1995]), The Anarchical Society: A Study of Order in World Politics, Columbia University Press, New York.
• Bull, H. (1984a). “European States and African Political Communities”, The Expansion of International Society (Ed: Bull H. ve Watson A.), Oxford University Press, New York.
• Bull, H. (1984b). “The Emergence of a Universal International Society”, The Expansion of International Society (Ed: Bull H. ve Watson A.), Oxford University Press, New York. European States and African Political Communities.
• Bull, H. (1984c). “The Revolt Against West”, The Expansion of International Society (Ed: Bull H. ve Watson A.), Oxford University Press, New York.
• Bull, H. ve Watson, A. (1984). “Introduction”, The Expansion of International Society (Ed: Bull H. ve Watson A.), Oxford University Press, New York.
• Burkman, T. W. (2008). Japan and The League of Nations: Empire and World Order (1914–1938), University of Hawai’s Press, Honoululu.
• Buzan, B. (2014). An Introduction to the English School of International Relations: The Societal Approach, Polity Press, Cambridge.
• Buzan, B. (2017). “Universal Sovereignty”, The Globalization of International Society (Ed: Dunne T. ve Reus-Smit C.), Oxford University Press, Oxford.
• Buzan, B. ve Acharya, A. (2022) Re-imagining International Relations: World Orders in the Thought and Practice of Indian, Chinese, and Islamic Civilizations, Cambridge University Press, New York.
• Buzan, B. ve Gonzalez-Pelaez, A. (Ed.) (2009). International Society and the Middle East: English School Theory at the Regional Level, Palgrave, Basingstoke.
• Buzan, B. ve Little, R. (2000). International Systems in World History: Remaking the Study of International Relations, Oxford University Press, Oxford.
• Carr, E. H. (1945). Nationalism and After, Macmillan, Londra.
• Carr, E. H. (1946 [1981]). The Twenty Years' Crisis, 1919-1939: An Introduction to the Study of International Relations, The Macmillan Press, Hong Kong.
• Cingöz, M. (2022). “Osmanlı Devleti ve Uluslararası Toplum”, Diplomasi ve Strateji Dergisi, Cilt 3, 88-119.
• Demircioğlu, F. (2022). “İngiliz Okulu Perspektifinden Orta Asya Analizi”, Hakkari Review, 6(2), 123-136.
• Demirel, M. (2017a). The English School Theory and Turco-German Relations. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Demirel, M. (2017b). “Hedley Bull Perspektifinden ‘Uluslararası Toplum’ Kavramsallaştırması ve Kurumları”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3, 46-85.
• Devlen, B. ve Özdamar, Ö. (2010). “Uluslararası İlişkilerde İngiliz Okulu Kuramı: Kökenleri, Kavramları ve Tartışmaları”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 7(25), 43-68.
• Donelan, M. (1984). “Spain and the Indies”, The Expansion of International Society (Ed: Bull H. ve Watson A.), Oxford University Press, New York.
• Dunne, T. (1998), Inventing International Society: A History of the English School, MacMillan, Londra.
• Dunne, T. (2013). “The English School”, International Relations Theories: Discipline and Diversity, 3. Baskı (Ed: Dunne, T., Kurki, M. ve Smith, S.), Oxford University Press, Oxford.
• Dunne, T. ve Reus-Smit, C. (Ed.) (2017). The Globalization of International Society, Oxford University Press, New York.
• Elçi, İ. H. (2022). “İngiliz Okulu’nun Düzen-Adalet Tartışması Bağlamında BM Barışı Destekleme Operasyonlarının Analizi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 77(3), 463-484.
• Eminoğlu, N., Unutulmaz, K. O. ve Özerim, M. G. (2020). “International Society and Its Institutions in Refugee Protection during the COVID-19 Pandemic: Revisiting the Solidarism / Pluralism Debate in English School”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, Özel Sayı: Uluslararası İlişkilerde Göçü Yeniden Değerlendirmek, 55-72.
• Ergül Jorgensen, F. A. (2020). “African States from The Perspective Of The English School: From Sovereignty Deficit to Regional Society”, Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 11(2), 22-35.
• Falkner, R. (2017). “International climate politics between pluralism and solidarism: An English School perspective”, Traditions and Trends in Global Environmental Politics: International Relations and the Earth (Ed: Corry O. ve Stevenson H.), Routledge, Londra.
• Falkner, R. (2021). Environmentalism and Global International Society, Cambridge University Press, Cambridge.
• Gillard, D. (1984). “British and Russian Relations with Asian Governments in the Nineteenth Century”, The Expansion of International Society (Ed: Bull H. ve Watson A.), Oxford University Press, New York.
• Gong, G. W. (1984). “China’s Entry Into International Society”, The Expansion of International Society (Ed: Bull H. ve Watson A.), Oxford University Press, New York.
• Gorman, D. (2012). The Emergence of International Society in the 1920s, Cambridge University Press, New York.
• Grotius, H. (2011). Savaş ve Barış Hukuku, (Çev. S. L. Meray), Say Yayınları, İstanbul.
• Halistoprak, B. T. (2015). The English school theory of international relations and peacebuilding: An analysis of peacebuilding interventions in Liberia and Sierra Leone through the world society framework (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi.
• Howard, M. (1984). “The Military Factor in European Expansion”, The Expansion of International Society (Ed: Bull H. ve Watson A.), Oxford University Press, New York.
• Hueck, I. (2004). “Peace, Security and International Organisations: The German International Lawyers and the Hague Conferences”, Peace Treaties and International Law in European History: From the Late Middle Ages to World War One (Ed: Lesaffer R.), Cambridge University Press, New York.
• İnan Şimşek, A. (2019). “Uluslararası Toplumun Kutup Politikaları: Arktik-Antarktika Karşılaştırması”, Akdeniz İİBF Dergisi, 21. Yüzyıl Siyasetinde Kutuplar Özel Sayısı, 207-237.
• Jackson, R. (2000). The Global Covenant Human Conduct in a World of States, Oxford University Press, Oxford.
• Jonas, M (2011). “American Isolationism and the Coming of the Second World War”, The Origins of the Second World War: An International Perspective (Ed: Frank McDonough), Continuum, New York.
• Jorgensen, K. E. (2018). International Relations Theory: A New Introduction, 2. Baskı, Palgrave, Londra.
• Keal, P. (2003). European Conquest and the Rights of Indigenous Peoples: The Moral Backwardness of International Society, Cambridge University Press, Cambridge.
• Kennedy, P. (2008). Büyük Güçlerin Yükseliş ve Düşüşleri, (Çev. B. Karanakçı), 12. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Kissinger, H. (2011). Diplomasi, (Çev. İ. H. Kurt), 10. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Knudsen, T. ve Navari, C. (Ed.) (2022). Power Transition in the Anarchical Society: Rising Powers, Institutional Change and the New World Order, Palgrave Macmillan, Cham.
• Koç, Y. (2020). “İnşacılık vee İngiliz Okulu Perspektifiyle Uluslararası Toplum Tartışması: Birleşmiş Milletler-Milletler Cemiyeti Örneği”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 45(1), 143-159.
• Lubbock, R. (2020). “Rights, recognition and norms in the making of Latin American International Society: An historical materialist interpretation”, Journal of International Relations and Development, 23, 237–261.
• Murray, R. W. ve Keating, T. (2018). “Responsibility to Protect, Polarity, and Society R2P’s Political Realities in the International Order”, Challenges for Humanitarian Intervention Ethical Demand and Political Reality (Ed: Coady C. A. J., Dobos N. ve Sanyal S.), Oxford University Press, Oxford.
• Nakajima, H. (Ed.) (2021). International Society in the Early Twentieth Century Asia-Pacific Imperial Rivalries, International Organizations, and Experts, Routledge, New York.
• Navari, C. (Ed.) (2021). International Society: The English School, Palgrave Macmillan, Cham.
• Özkan, G. ve Şimşek Özkan, E. (2020). “İngiliz Okulu’nun Uluslararası İlişkilerdeki Kuramsal Konumu: Marksist Bir Eleştirel Okuma” Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 57, 171-204.
• Palabıyık, M. S. (2014). “İngiliz Okulu”, Uluslararası İlişkiler Teorileri (Ed: Gözen R.), İletişim Yayınları, İstanbul.
• Parrat, C. F. ve Spandler, K. (2021). “Using the English School to Understand Current Issues in World Politics”, International Society: The English School (Ed: Navari C.), Palgrave Macmillan, Cham.
• Pejcinovic, L. (2013). War in International Society, Routledge, New York.
• Phillips, A. (2017). “International Systems”, The Globalization of International Society (Ed: Dunne T. ve Reus-Smit C.), Oxford University Press, Oxford.
• Quayle, L. (2013). Southeast Asia and the English School of International Relations A Region-Theory Dialogue, Palgrave Macmillan, New York. Renehan Jr., E. J (2007). The Monroe Doctrine: The Cornerstone of American Foreign Policy, Chelsea House, New York.
• Rich, N. (1992). Great Power Diplomacy: 1814-1914, McGraw Hill, New York.
• Ruacan, İ. Z. (2018) “Classical English School Theory and the Ottoman/Turk: Reimagining an Exclusionary Eurocentric Narrative”, Alternatives, 43(3), 157-172.
• Schouenborg, L. (2013). The Scandinavian International Society Primary institutions and binding forces, 1815–2010, Routledge, New York.
• Serdar, İ. (2015). “Neorealizm, Neoliberalizm, Konstraktivizm ve İngiliz Okulu Modellerinde Uluslararası Sistemsel Değişikliklere Bakış”, The Journal of Europe - Middle East Social Science Studies, 1(1), 14-38.
• Sondhaus, L. (2001). Naval Warfare: 1815–1914, Routledge, Londra.
• Steiger, H. (2004). “Peace Treaties from Paris to Versailles”, Peace Treaties and International Law in European History: From the Late Middle Ages to World War One (Ed: Lesaffer R.) Cambridge University Press, New York.
• Suganami, H. (1984). “Japan’s Entry into International Society”, The Expansion of International Society (Ed: Bull H. ve Watson A.), Oxford University Press, New York.
• Sula, İ. E. (2021). “Turkish Foreign Policy in the Early Republican Period: An ‘International Society’ Approach”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 9(1), 1-16.
• Şeyşane, V. (2013). “İki Savaş Arası Dönemde Uluslararası Toplum ve Çatışma: İngiliz Okulu Perspektifinden Mançurya Krizini Anlamak”, Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 1(1).
• Tepeciklioğlu, A. O. (2016). “An Analysis of the World Society Conceptualization in the English School”, Ege Academic Review, 16(4), 733-743.
• Tepeciklioğlu, A. O. (2020). “Koruma Sorumluluğu: Devletlerin Dünyasında İnsanları Korumak”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), 231-248.
• Tepeciklioğlu, A. O. ve Demirel, M. (2017). “İngiliz Okulu Kuramı Perspektifinden Uluslararası Çevre Sorunları”, Alternatif Politika, 9, 70–106.
• Tepeciklioğlu, A. O. ve Tepeciklioğlu, E. (2015). “Teoriden Pratiğe: Suriye Krizi ve Uluslararası Toplum”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70(1), 163-193.
• Turan Zara, A. P. (2017). Le concept d'intervention humanitaire vu par l'ecole anglaise: La corrélation entre la souveraineté etatique et la société. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Galatasaray Üniversitesi.
• Vincent, R. J. (1984). “Racial Equality”, The Expansion of International Society (Ed: Bull H. ve Watson A.), Oxford University Press, Oxford.
• Watson, A. (1984a): “Russia and the European States System”, The Expansion of International Society (Ed: Bull H. ve Watson A.), Oxford University Press, New York.
• Watson, A. (1984b). “New States in the Americas”, The Expansion of International Society (Ed: Bull H. ve Watson A.), Oxford University Press, New York.
• Watson, A. (1992). The Evolution of International Society: A Comparative Historical Analysis, Routledge, Londra.
• Wheeler, N. J. (1992). “Pluralist or Solidarist Conceptions of International Society: Bull and Vincent on Humanitarian Intervention”, Millennium, 21(3), 463–487.
• Wheeler, N. J. (2000). Saving Strangers: Humanitarian Intervention in International Society, Oxford University Press, Oxford.
• Wight, M. (1977). System of States. Leicester University Press, Bristol.
• Wight, M. (1992). International Theory: The Three Traditions, Holmes & Meier for the Royal Institute of International Affairs, New York.
• Wight, M. (2004). Power Politics, Continuum International Publishing Group Ltd., Londra.
• Zarrow, P. (2005). China in War and Revolution 1895–1949, Routledge, Abingdon.
• Zhang, Y. (2017). “Worlding China, 1500–1800”, The Globalization of International Society (Ed: Dunne T. ve Reus-Smit C.), Oxford University Press, Oxford.