İran’da Sinema Endüstrisinin Tarihsel Gelişimi: 1979 ve Sonrası

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 5, 238 - 260, 15.01.2018

Murat Arpacı , Fatma Özen

Öz

İran
Sineması, kendi ekonomik programında olduğu gibi dış pazarda da sinemayı bir
yatırım olarak görmüştür. Bugün iyi bir pazar olan İran Sineması dünya da
adından çok sık söz ettirmektedir. 1979 İran İslam Cumhuriyeti’nin kurulduğu
yıllardan sonra İran Sineması kendi teknik ve ekonomik koşullarıyla ithal
filmlerden çok yeni bir sinemaya yönelmiştir. İlk başta çok kısıtlama ve
sansürle karşılaşan sinema, daha sonra kendi varlığından söz
ettirebilmiştir. 

Devrim
yıllarında İran sinemasını sinemacılar, iki açıdan yorumlamıştır. Birincisi
devrim ve kısıtlamanın yeni İran sinemasının oluşturduğunu, ikincisi ise
devrimin İran sinemasını yok ettiğini savunanlardır. Devrimden
sonra yönetmenlerin bir kısmının yurt dışına kaçması sonucu, azalan kadroları
ve sinema salonları ile sinema yeni bir yapılanmadan geçirilmiş ve giderek
yapım sayısı artmıştır. 1990’lı yıllardan günümüze İran sinemasında yeniden bir
canlanma olmuş ve birçok uluslararası film festivallerinde ödüller alıp, dünya
sinema çevrelerinin dikkatini çekmeye devam etmiş ve dünyada endüstri anlamında
sesini duyurabilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

İran Sineması, 1979 Devrimi, Sinema Endüstrisi, Film, İzleyici.

Historical Development of Cinema Industry In Iran: 1979 and After

Öz

Iranian Cinema sees cinema as an investment in the outside market as it is in its own economic program. Iranian cinema, which is a good market today, has been mentioned very often in the world. Since the years of the Islamic Republic of Iran in 1979, Iranian Cinema has been directed to a new cinema from imported films with its technical and economic conditions. At first, the cinema, which encountered many restrictions and censorship, could later talk about its own existence. In the years of the revolution, Iranian cinema interpreted cinematographers from two perspectives. The first is that the new Iranian cinema of revolution and restraint, and the second is that the revolution destroys Iranian cinema. After the revolution, a part of the directors escaped abroad, resulting in a decrease in the number of staff and movie theaters and cinema has been passed through a new structure and increasingly the number of construction. From the 1990s onwards, the day-to-day revival of Iranian cinema has revived and has won many awards at international film festivals, continued to attract the attentionof world cinema circles, and has been able to hear the industry voice in the world.

Anahtar Kelimeler

Iranian Cinema, 1979 Revolution, Cinema Industry, Film, Audience

Kaynakça

• Abisel, Nilgün (1994). Türk Sineması Üzerine Yazılar. Ankara: İmge Kitabevi. Abrahamian, Ervand (2002). Humeynizm İslam Cumhuriyeti Üzerine Denemeler. İstanbul: Metis Yayınları Aktaş, Cihan (2005). Şark’ın Şiiri: İran Sineması. İstanbul: Kapı Yayınları. Aktaş, Cihan (2009). Yakın Yabancı. İstanbul: İz Yayıncılık. Andrew, J. Dudley (2007). Sinema Kuramları. İstanbul: İzdüşüm Yayınları. Arı, Tayyar (2004). Ortadoğu, İstanbul: Alfa Yayınları. Kanat, Fatih (2006). İran Sinemasında Kadın, Kadın Temsili ve Kadın Yönetmenler, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Nowell-Smith, Geoffrey (2003). Dünya Sinema Tarihi. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Pappe, Ilan (2005). Ortadoğu’yu Anlamak. İstanbul: NTV Yayınları. Pour, Mahrokh Shirin (2007). Tarihsel Gelişimin Işığında İran Sineması. İstanbul: Es Yayınları. Roy, MacBean James (2006). Sinema ve Devrim. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Sayın, Aylin (2006). Film Eleştirilerini İşçi Sınıfı Saflarından Yazmak. İstanbul: Yeni Film Dergisi, Sayı: 12. Scognamillo, Giovanni (1994). Amerikan Sineması, İstanbul: Ağaç yayıncılık. Scognamillo, Giovanni (1997). Dünya Sinema Sanayi. İstanbul: Timaş Yayınları. Scognamillo, Giovanni, Türk Sinema Tarihi, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2003 Şeraiti, Ali (2007). İslam, Bilim ve Bir İdeoloji Olarak İslamcılık. İstanbul: Bakış Kitapçılık. Tapper, Richeard (2007). Yeni İran Sineması. İstanbul: Kapı Yayınları. Tekinsoy, Rekin (2009). Rekin Tekinsoy’un Sinema Tarihi. İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
• İnternet Kaynakları Asya Kıtasında Parlayan İran Sineması, http://turkish.irib.ir/makaleler/siyasi-makaleler/item/233512-asya-k%C4%B1tas%C4%B1nda-parlayan-iran-sinemas%C4%B1?tmpl=component&print=1, 11.04.2011 Coşkun,Türkan.”KaratahtanınÖğrettikleri”,RadikalGazetesi,21.10.2001,http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=r2&haberno=546,( 14.04.2011) Ehl-i Beyt Haber Ajansı (ABNA), Röp: Cihan Aktaş, http://abna.ir/data.asp?lang=10&Id=217871, (11.04.2011) http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/20848.asp,(16.08.2011). Honarpısheh, Farbod.“Koşucu’nun Tasviri: Devrim Sonrası İran Sinemasının Önemli Bir Filmine Gösterilen Tepkiler Üstüne Bir Çalışma”,2010,sayı:15,http://www.dogudan.org/Default.aspx?Ctrl=Text&IDArticle=198, (11.04.2011) Yolcu, Ekrem, www.enfal.de/iran.htm ,(18.08.2011). tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0ran, ,(17.08.2011). Yiğit, Saffet, http://www.dha.com.tr/haberdetay.asp?Newsid=188864,(16.08.2011) www.edu.tebyan.net/(19.08.2011) İran Sinema Tarihine Genel Bir Bakış, http://iransinemasi.blogcu.com/iran-sinema-tarihine-kisa-bir-bakis/4602722 26.03.2011 İran Kültür Evi, http://farsca.blogcu.com/Iran+Sinemasi 26.03.2011 İran Sinema Tarihi: 1900-2000, http://sineofrenik.blogspot.com/20 Ağutos 2010 Sever, Can. “İran Sinema Tarihi, Övgü Gökçe İle İran Sineması Toplu Gösterimi Üzerine”,Sinefil,http://www.mafm.boun.edu.tr/files/312_iran_sinemasi.pdf, (11.04.2011) Ziba Mir Hüseyni, Çeviren: Ekrem Senai, İran Sineması: Sanat, Toplum ve Devlet,http://www.derindusunce.org/2008/10/18/iran-sinemasi-sanat-toplum-ve-devlet/(14.04.2011) http://www.haber10.com/18.08.2011. www.beyazperde.com(17.08.2011) http://fkokmen.blogcu.com/tarak-gazetesi (16.08.2011). www.memurlar.biz/haber/(17.08.2011)