Hilmi Ziya Ülken’in “Aşk Ahlakı” Görüşü Bağlamında Dijital Sosyalliğe Eleştirel Bir Bakış

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 12, 226 - 243, 31.05.2021

İbrahim Hakan Dönmez

https://doi.org/10.37679/trta.899131

Öz

Bu çalışmada Hilmi Ziya Ülken’in pek çok eserinde değindiği ve Aşk Ahlakı kitabında ayrıntılı şekilde izah ettiği kişilik bilincinin oluşumuyla ilgili görüşleri temelinde sosyal medyaya eleştirel bir bakış denenmiştir. Ülken’e göre, doğuştan gelen doğal dürtülerden oluşan organik bilinç, insanın içine doğduğu toplum tarafından sunulan sosyal bilinç ve bu iki bilincin insanın zihninde çatışmasıyla sentezlenen ve en üst bilinç düzeyi olan kişilik bilinci olmak üzere üç tür bilinç söz konusudur. Kişilik bilincine ulaşmak için ne organik bilincin dayattığı arzuları ne de sosyal bilincin dayattığı sorumlulukları reddetmek gerekir. Kişilik bilincine ulaşan insan, tüm bunların farkında olarak kendi tercihi ile bir denge içinde sentez oluşturmayı başarmıştır. Gelişmiş, sosyal adaletin tesis edildiği bir sistem ancak aşk ahlakına dayanan kişilik bilincine ulaşmış, yani demokrasi ahlakına sahip insanlarla mümkündür. Bu çalışma dijital teknolojilerin gelişmesi sonucu ortaya çıkan ve fiziki sosyalliğin yerini almaya başlayan dijital sosyalliğin, sosyal bilincin sorumluluk esasına dayanarak organik bilinçle çatışma işlevini tam olarak yerine getiremeyeceğini savunmaktadır. Genellikle kişinin kendine benzeyen bir çevreyle şekillendirdiği sosyal medya, toplumsalı oluşturan farklılıklarla birliktelik zorunluluğunu da ortadan kaldırmakta, benzer mesajların birbirini beslemesiyle ufku daraltıp eleştirel düşünme becerisini azaltma riski taşımaktadır. Bu durumda gerçek toplumsal ilişkiler içerisinde doğması gereken, sorumluluğa dayalı sosyal bilinç tam olarak oluşamayacağından bireyde çatışma ve sentezleme işlevini yerine getirecek güce ulaşamayacak, dolayısıyla kişilik bilincinin oluşumu da zorlaşacaktır. Çalışmanın Hilmi Ziya Ülken’den mülhem iddiası, dijital teknolojiye ve onun sonucu olarak ortaya çıkan sosyal medyaya ilişkin eleştirel literatür dikkate alınarak savunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hilmi Ziya Ülken, Sosyal Medya, Dijital Sosyallik, Yankı Odası, Aşk Ahlakı

A Critical Overview of Digital Socibiality in The Context of Hilṁ i̇ Ziya Ülken's Theory of “Passion Ethitcs"

Öz

In this study, a critical approach to social media was tried on the basis of Hilmi Ziya Ülken's views on the formation of personality consciousness, which he mentioned in many of his works and explained in detail in his book "Aşk Ahlakı'' (Passion Ethics). According to Ülken, there are three types of consciousness, namely the organic consciousness consisting of innate natural impulses, the social consciousness presented by the society into which the human being was born, and the personality consciousness at the highest level, which is synthesized by the conflict of these two consciousnesses in the mind of the person. In order to attain personality consciousness, one must reject neither the desires imposed by organic consciousness nor the responsibilities imposed by social consciousness. a person who has reached the consciousness of personality has managed to create a synthesis in a balance with his own preference, being aware of all these. A developed system where social justice is established is only possible with people who have reached a personality consciousness, that is, who have the morality of democracy. This study argues that social media, which emerged as a result of the development of digital technologies and started to replace real sociality, cannot fulfill the conflict function of social consciousness based on responsibility. Because, by its nature, it tends to be formed in a structure that can only feed and satisfy the desires coming from organic consciousness. Social media, framed by people who are similar to themselves, removes the necessity of being together with the differences that make up the social, and carries the risk of narrowing the horizon by feeding similar messages. Thus, since the social consciousness based on responsibility cannot be fully formed in real social relations, the individual cannot reach the power to fulfill the conflict and synthesis function that should be created, and the formation of personality consciousness becomes difficult. The claim of the study was defended in line with the approach of Hilmi Ziya Ülken, benefiting from the

Anahtar Kelimeler

Hilmi Ziya Ülken, Social Media, Digital Sociability, Echo Chamber, Passion Ethitcs

Kaynakça

• Bauman, Z. (2017). Retropya (A. Karatay, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Bauman, Z., & Lyon, D. (2018). Akışkan Gözetim (3.Baskı). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baumana, Z., & Mazzeo, R. (2019). Edebiyata Övgü (A. E. Pilgir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bulut, Y. (2012). Aşk Ahlakı’ndan Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi’ne: Türk Sosyolojisi’nde Hilmi Ziya Ülken. 46, 119-151.
• Castells, M. (2016). İletişim Gücü (E. Kılıç, Çev.). İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
• Gazzley, A., & Rosen, L. (2019). Dağınık Zihin Yüksek Teknoloji Dünyasında Kadim Beyinler (A. Babacan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Habip, B. (2019). Kültür ve Psikanaliz (Sinema, Edebiyat ve Güncelin Psikanalizi),. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kayıhan, B. (2018). An Analysis of Marx’s Legacy in the Field of Communication Studies. tripleC, 12(2), 628-238.
• Monzotti, R., & Parks, T. (2018). Zihnin Ucu Bucağı (Ö. D. Gürkan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Narin, B. (2018). Kişiselleştirilmiş Çevrimiçi Haber Akışının Yankı Odası Etkisi, Filtre Balonu ve Siberbalkanizasyon Kavramları Çerçevesinde İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 11(2), 232-251.
• Saklı, E. (2020). Murat Uluk ve Hakikat Sonrası Çağda Yeni Medya & Yalan Haber Kitabı Üzerine Bir Değerlendirme. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 10(1), 1-11.
• Taş, O., & Taş, T. (2018). Post-Hakikat Çağında Sosyal Medyada Yalan Haber ve Suriyeli Mülteciler Sorunu. Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (29), 184-207.
• Taşkent, E. (2017). Herkese Söyle: Sosyal Medya’da Neden Paylaşımda Bulunuruz. Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (27), 199-205.
• Ülken, H. Z. (1928). Umumi Ruhiyat. İstanbul: Taş Baskı.
• Ülken, H. Z. (1957). Veraset ve Cemiyet. İstanbul: Kurtulmuş Matbaası.
• Ülken, H. Z. (2014). Posta Yolu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ülken, H. Z. (2017). Aşk Ahlakı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ülken, H. Z. (2020). Aşk Ahlakı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Van Dijk, J. (2016). Ağ Toplumu (Ö. Sakin, Çev.). İstanbul: Kafka Yayınları.
• Vural, M. (2011). Hilmi Ziya Ülken ve Türkiye’de Felsefe Çalışmalarına Katkıları. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 9(17), 521-538.
• Yurdakul, H. (2020). Gündelik Hayatın Ritmi: Dijital İletişim Çağında Müziğin Toplumsal Kodlarını Frankfurt Okulu ve Bourdieu İle Anlamak. İçinde B. Kayıhan (Ed.), Dijital Çağda Kitle Kültürü, Eğlence ve Sanat (ss. 147-193). Ankara: Ütopya Yayınları.
• Yücel, Y. (2009). Hilmi Ziya Ülken’in Materyalizm ve Spirütualizme Eleştirel Yaklaşımı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.