ANNE-BABA ÇOCUK YETİŞTİRME TUTUMLARI ve ÜÇ FARKLI ÖLÇEK GELİŞTİRME ÇALIŞMASI

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 2, 659 - 676, 05.08.2018

Arzu Özyürek

Öz

Anne-babaların çocuk yetiştirme tutumları, genellikle
bireylerin kendilerini değerlendirmelerine bağlı olarak incelenmektedir. Oysa
aynı konuyla ilgili bireylerin görüşleri, tutumları ve bir başkasının gözlemine
dayalı bilgiler birlikte değerlendirildiğinde daha anlamlı ve güvenilir veriler
elde edilebilir. Bu çalışmada, anneler ve babaların çocuk yetiştirmeye ilişkin
görüşleri ve tutumlarının belirlenmesi amacıyla üç farklı ölçek geliştirme
çalışmasına yer verilmiştir. Çalışma grubu, ortaokul dönemi çocuğa sahip üç
farklı gruptan oluşmuştur. İlk grup 112 anne ve 111 baba olmak üzere 223
ebeveyn, ikinci çalışma grubu 99 anne ve 100 baba olmak üzere 199 ebeveyn,
üçüncü çalışma grubu 109 anne ve 105 baba olmak üzere 214 ebeveynden
oluşmuştur. Verilerin analizinde AFA ile ölçeklerin faktör yapıları
belirlenmiştir. Güvenirlik için Cronbach alfa katsayısı, test-tekrar test
korelasyonu, alt ve üst %27’lik dilim güvenirliğine bakılmıştır. Geçerlik
çalışmasında ise görünüş geçerliği için uzman görüşlerine başvurulmuştur. Sonuç
olarak; “ÇOYGÖ-C Formu” olarak isimlendirilen ölçeğin anne-babaların çocuk
yetiştirmeye ilişkin görüşlerini, “ABTÖ-C Formu” olarak isimlendirilen ölçeğin
anne-babaların çocuk yetiştirme tutumlarını, “EŞTÖ-C Formu” olarak
isimlendirilen ölçeğin anne-babaların birbirlerinin çocuk yetiştirme
tutumlarını belirlemeye yönelik güvenilir ölçekler olduğuna karar verilmiştir.  

Anahtar Kelimeler

: Anne-baba tutumları, çocuk yetiştirme tutumu, eşler, ölçek geliştirme

Kaynakça

• Aksoy, P. (2016). Aile içi ilişkiler ve iletişim. Baran, G. (Ed.) Aile yaşam dinamiği (ss.67-103). Ankara: Pelikan Yayıncılık.
• Baran, G. ve Yurteri Tiryaki, A. (2016). Aile yaşam döngüsü, Baran, G. (Ed.) Aile yaşam dinamiği (ss.1-24). Ankara: Pelikan Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2003). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. İstatistik, araştırma deseni spss uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem A yayıncılık.
• Çağdaş, A. (2012). Anne-baba-çocuk iletişimi. Ankara: Eğiten Kitap.
• Connolly, I., ve O’Moore, M. (2003). Personality and family relations of children who bully, Personality and Individual Differences, 35 (3), 559-567.
• Çetin, İ. (2017). Tutum nedir? Tutumların özellikleri. Erişim: http://www.tavsiyeediyorum.com/makale_9597.htm, 19.01.2017.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik spss ve lısrel uygulamaları, Ankara: Pegem Akademi.
• Eisenberg, N., Zhou, Q, Losoya, S. H., Fabes, R. A., Shepard, S.A., Murphy, B. C., Reiser, M., Guthrie, I. K. ve Cumberland, A. (2003). The relations fo parenting, iffortful control and ego control to children’s emotional expressivity, Child Development, 74 (3), 875-895.
• Ercan, İ. ve Kan, İ. (2004). Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30 (3), 211-216.
• Erkan, S. (2013). Aile ve aile eğitimi ile ilgili temel kavramlar, Temel, F. (Ed.) Aile eğitimi ve erken çocukluk eğitiminde aile katılım çalışmaları (ss. 3-43). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gezen, G. (2013). Geçerlik, Tavşancıl, E. (Çev.Ed.), Psikolojik test ve değerleme testlere ve ölçemeye giriş (ss.172-207), Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Jeong, J. (2004). Analysis of the factors and the roles of hrd in organizational learning styles as ıdentified by key ınformants at selected corporations in the Republic of Korea, Phd Thesis, Texas A&M University, USA.
• Kalaycı, Ş. (2009). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, Ankara.
• Kan, A. (2013). Test geliştirme, Tavşancıl, E. (Çev.Ed.), Psikolojik test ve değerleme testlere ve ölçemeye giriş (ss. 233-276), Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kan, A. (2006). Ölçme araçlarında bulunması gereken nitelikler, Tan, H. (Ed.) Eğitimde ölçme ve değerlendirme (ss. 87-138), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kepçeoğlu, M. (2001). Psikolojik danışma ve rehberlik. İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Liyanage, K. C., Prince, M. J. ve Scott, S. (2003). Mother-child joint activity and behavior problems of pre-school children, Journal of Child Psychology and Psychiatry, 44 (7), 1037-1048.
• Özabacı, N. ve Erkan, Z. (2014). Aile danışmanlığı, kuram ve uygulamalara genel bir bakış. Ankara: Pegem Akademi.
• Özyürek, A., Begde, Z., Özkan, İ. ve Yavuz, N. F. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin bakış açısına göre ailedeki yaşlı bireylerin ebeveyn tutumları ve çocuk davranışları üzerindeki etkisi, VII.Ulusal Yaşlılık Kongresi, s.273-278. 23-25 Mayıs, Karabük.
• Özyürek, M. (2010). Engellilere yönelik tutumların değiştirilmesi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Seydoğulları, S. Ü. (2008). Demokratik ve otoriter ana baba tutumlarının lisede öğrenim gören öğrencilerin ahlaki yargı yeteneğine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Tezbaşaran, A. A. (2008). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu (e-kitap). Erişim: http://www.academia.edu/1288035/Likert_Tipi_Ölçek_Hazırlama_Kılavuzu.
• Turan, İ., Şimşek, Ü. ve Aslan, H. (2015). Eğitim araştırmalarında likert ölçeği ve likert tipi soruların kullanımı ve analizi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 186-203.
• Üstün, E. Y. (2013). Etkili aile-okul-toplum ilişkileri, Temel, F. (Ed.) Aile eğitimi ve erken çocukluk eğitiminde aile katılım çalışmaları (ss. 230-244). Ankara: Anı Yayıncılık.