ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN YAŞAM DOYUMLARINA ETKİSİ

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 2, 397 - 412, 24.08.2020

Meryem Berrin Bulut , Murat Yıldız

Öz

Kişilik, bireyi kendine has kılan
özelliklerin bütünü olarak ele alınabilir. İnsanlar kişiliklerine göre farklı
gruplar altında toplanabilmektedir. Yaşam doyumu, bireyin yaşamını olumlu
değerlendirme derecesidir. Yaşamdan belirli beklentileri olan bireyin bu
beklentilere ulaşabildiği ölçüde doyum aldığını söyleyebiliriz. Bu çalışmanın
amacı, bireyin sahip olduğu kişilik özellikleri ile yaşam doyumu arasında
anlamlı ilişkiler olup olmadığının bir model kapsamında incelenmesidir. Cinsiyet
değişkenine göre kişilik ve yaşam doyumu değişkenlerinin farklılaşıp
farklılaşmadığı da ele alınmıştır. Çalışmaya 602 öğrenci gönüllü olarak
katılmıştır. Veriler Boyutlandırılmış Beş Faktör Kişilik Envanteri, Yaşam
Doyumu Ölçeği ve kişisel bilgi formu ile toplanmıştır. Yaşam doyumu ile
duygusal dengesizlik arasında negatif; dışadönüklük, uyumluluk ve sorumluluk
arasında pozitif ilişki saptanırken; deneyime açıklık ile arasında anlamlı
ilişki tespit edilmemiştir. Yaşam doyumu, uyumluluk, sorumluluk ve deneyime
açıklık değişkenlerinde kadın ve erkekler arasında anlamlı bir farklılık saptanmıştır.
Araştırmanın modeli büyük çoğunlukla desteklenmiştir. Bulgular kişilik
psikolojisi alanyazını temelinde tartışılmış ve bu alanda çalışma yapacak
araştırmacılar için bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

beş faktör, kişilik, boyutlandırılmış kişilik, yaşam doyumu, yapısal eşitlik

Kaynakça

• Al-Attiyah, A. ve Nasser, R. (2016). Gender and age differences in life satisfaction within a sex-segregated society: sampling youth in Qatar. International Journal of Adolescence and Youth, 21(1), 84-95.
• Albert, P. R. (2015). Why is depression more prevalent in women? Journal of Psychiatry Neurosciences, 40(4), 219-221.
• Atkins, A. (2000). The Effects of Uncertainty Avoidance on Interaction in the Classroom. URL: https://www.birmingham.ac.uk/Documents/collegertslaw/cels/essays/languageteaching/Atkins1.pdf (E.T. 18.02.2019).
• Ben-Zur, H. (2003). Happy adolescents: The link between subjective well-being, internal resources, and parental factors. Journal of Youth and Adolescence, 32, 67–79.
• Bibi, F., Chaudhry, A. G. ve Awan, E. A. (2015). Impact of gender, age and culture on life satisfaction. Sci. int. (Lahore), 27(2), 1649-1652.
• Bulut, M. B. ve Yıldız, M. (2018). Boyutlandırılmış beş faktör kişilik envanteri’nin (b5fke) türkçeye uyarlanması: üniversite öğrencileri örnekleminde geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mediterranean Journal of Humanities, 8(2), 181-200.
• Bulut, M. B. ve Yıldız, M. (2019). Tanrı’ya Bağlanma ve Kişilik. Mauritius: GlobeEdit.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik. Çev. İ. D. Erguvan Sarıoğlu. İstanbul: Kaknüs.
• Chapman, B. P., Duberstein, P. R., Sörensen, S. ve Lyness, J. M. (2007). Gender differences in Five Factor Model personality traits in an elderly cohort. Personality and Individual Differences, 43(6), 1594–1603.
• Cloninger, S. C. (2004). Theories of personality: Understanding persons. 4th ed. Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall.
• Coon, D. ve Mitterer, J. O. (2010). Introduction to Psychology: Gateways to Mind and Behavior. 12.Baskı. Belmont, CA: Wadsworth Cengage Learning.
• Cyranowski, J. M., Frank, E., Young, E. ve Shear, M. K. (2000). Adolescent onset of the gender difference in lifetime rates of major depression: A theoretical model. Archives of General Psychiatry, 57(1), 21-27.
• Dağlı, B. ve Baysal, N. (2016). Yaşam doyumu ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1250-1262.
• Diener, M., Emmons, R. A., Larsen, R. J. ve Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49(1), 71-75.
• Eagly, A. H. (1987). Sex differences in social behavior: A social-role interpretation. New Jersey: Erlbaum.
• Gilman, R. ve Ashby, J. S. (2003). A fi rst study of perfectionism and multidimensional life satisfaction among adolescents. Journal of Elderly Adolescence, 23, 218–235.
• Giusta, M. D., Jewell, S. L. ve Kambhampati, U. S. (2011) Gender and Life Satisfaction in the UK. Feminist Economics, 17(3), 1-34.
• Gray, P. (2007). Psychology, 5th ed. New York: Worth Publishers.
• Hox, J. J. ve Bechger, T. M. (1998). An introduction to structural equation modelling. Family Science Review, 11, 354-373.
• Kalat, J. W. (2011). Introduction to Psychology. 9th ed. Belmont, CA: Wadsworth Cengage Learning.
• Köksal, O. (2015). Beş faktör kişilik özellikleri ve yaşam doyumu. S. Doğan (Ed.). Yaşam Doyumu: Seçme Konular içinde (ss.93-116). Ankara: Nobel.
• McCrae, R. R. ve Costa, P. T. (1987). Validation of the Five-Factor Model of Personality Across Instruments and Observers. Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 81-90.
• Montgomery, M. (2016). Reversing the gender gap in happiness: Validating the use of life satisfaction self-reports worldwide: Job market paper. https://dornsife.usc.edu/assets/sites/1011/docs/mallory_montgomery_JMP_gender_happiness_gap_-_nov_10.pdf (E.T. 18.02.2019).
• Rai, D., Zitko, P., Jones, K., Lynch, J. ve Araya, R. (2013). Country- and individual-level socioeconomic determinants of depression: Multilevel cross-national comparison. The British Journal of Psychiatry, 202(3), 195-203.
• Raykov, T. ve Marcoulides, G. A. (2006). A first course in structural equation modeling. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Singer, J. A. (2005). Personality and psychotheraphy: Treating the whole person. New York: The Guilford Press.
• Sirgy, M. J. (2012). The psychology of quality of life: Hedonic well-being, life satisfaction, and eudaimonia. 2nd ed. Virginia: Springer.
• South, S.C., Jarnecke, A.M. ve Vize, C.E. (2018). Sex Differences in the Big Five Model Personality Traits: A Behavior Genetics Exploration, Journal of Research in Personality, 74, 158-165.
• Steel, P., Schnnidt, J. ve Shultz, J. (2008). Refining the relationship between personality and subjective well-being. Psychological Bulletin, 134, 138–161.
• Şimşek, E. ve Aktaş, H. (2015). Örgütsel sessizlik ile kişilik ve yaşam doyumu etkileşimi: Kamu sektöründe bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 121-136.
• Toker, B. ve Kalıpçı, M. B. (2017). Beş faktör kişilik özelliklerinin yaşam doyumuna etkisi: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. 5. Örgütsel Davranış Kongresi, Antalya.
• Tuzgöl-Dost, M. (2007). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumunun bazı değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 132-143.
• Veenhoven, R. (2012). Happiness: Also known as “life-satisfaction” and “subjective well-being”. K. C. Land, A. C. Michalos ve M. J. Sirgy (Eds.) Handbook of Social Indicators and Quality of Life Research içinde (ss.63-77). Netherlands: Springer Publishers.
• Watson, D., Nus, E. ve Wu, K. D. (2017). Development and Validation of the Faceted Inventory of the Five-Factor Model (FI-FFM). Assessment, 1-28.
• Yıldız, M. (2016). Üniversite öğrencilerinde duygusal zeka, yaşam doyumu ve depresyonun cinsiyet ve sınıf seviyelerine göre etkileri. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(11), 451-474.