Ortaokul Öğrencilerinin Sözlük Kullanma Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 2, 521 - 532, 03.08.2022

Tahir Tağa

Öz

Bu çalışmada, ortaokul öğrencilerinin sözlük kullanma alışkanlıklarını belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde, araştırma, tarama modelinde planlanmış ve veri toplama aracı olarak anket formu kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Isparta il merkezinde okuyan ortaokul öğrencileri oluşturmaktadır. Örneklemi ise anket formunun uygulandığı toplam 609 ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada elde edilen bulgular, araştırma soruları çerçevesinde ele alınmış ve ilişkili oldukları konular göz önünde bulundurularak altı ana başlık altında incelenmiştir. Araştırmada öne çıkan bulgulardan bazıları şöyledir: Neredeyse öğrencilerin tamamına yakını (%97,5) herhangi bir sözlüğe sahiptir. Sözlükler, temel olarak kelime anlamlarını öğrenmek amacıyla kullanılmaktadır. Sözlükler ağırlıklı olarak okulda kullanılmakta ve öğrenciler sözlüğe okul dışında Türkçe dersleri çerçevesinde ihtiyaç duymaktadır. Sözlükler daha çok okulda kullanılmasına rağmen öğrencilerin yarıdan fazlası (%60,9) Türkçe derslerine düzenli olarak sözlük getirmemektedir. Her gün veya haftada birkaç defa sözlük kullananlara (%57,6) karşılık hiç sözlük kullanmayanların varlığı (%7,4) da söz konusudur. Ayrıca kelime defterini düzenli olarak kullananların oranı (%18,1) düşük olup kelime defterine, genelde, Türkçe dersi çerçevesinde başvurulmaktadır. Sonuç olarak, sözlüğün, daha çok bir ders aracı olarak görüldüğü ve sözlük kullanmanın ortaokul öğrencilerinde alışkanlığa yeterince dönüşemediği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Söz varlığı, kelime öğretimi, sözlük

A Study on The Dictionary-Using Habits of Secondary School Students

Öz

In this study, it was aimed to determine the dictionary-using habits of secondary school students. For this purpose, the research was planned in the survey model and a questionnaire form was used as a data collection tool. The universe of the research consists of secondary school students studying in the city center of Isparta. The sample consists of a total of 609 secondary school students to whom the questionnaire form was applied. The findings obtained in the research were handled within the framework of the research questions and were examined under six main headings considering the related subjects. Some prominent findings of the research are as follows: Almost all the students (97.5%) have a dictionary. Dictionaries are mainly used to learn the meanings of words. Dictionaries are mainly used at school and students need a dictionary outside of school within the framework of Turkish lessons. Although dictionaries are mostly used in schools, more than half of the students (60.9%) do not regularly bring a dictionary to Turkish lessons. There are also those who use a dictionary every day or a few times a week (57.6%) and those who do not use a dictionary at all (7.4%). In addition, the rate of those who regularly use the vocabulary book (18.1%) is low, and the vocabulary book is generally used within the framework of the Turkish course. As a result, dictionaries are mostly seen as a lesson tool, and the dictionary-using does not turn into a habit enough in secondary school students.

Anahtar Kelimeler

Vocabulary, vocabulary instruction, dictionary

Kaynakça

• Akyüz, Y. (1988). Türkçe okul sözlüklerinin değerlendirilmesi. Türk Dilinin Öğretimi Toplantısı (1-3 Ekim 1986) (s. 249–259) içinde. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
• Babacan, M. (2014). Edebiyat ve insan. İstanbul: Akademik Kitaplar.
• Boz, E. (2014). Değişen sözlük kültürümüz. Türk Dili, 106(746), 30–33.
• Can, A. ve Deniz, E. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinin sözlüklere yönelik tutumları. Millî Eğitim, 210, 319-336.
• Dağtaş, A. (2014). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin elektronik sözlüklere yönelik görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(7), 542-555.
• Demir, C. (2006). Türkçe/edebiyat eğitimi ve kişisel kelime serveti. Millî Eğitim, 169, 207–226.
• Doğan, D. M. (2007). Devlet sözlük yazar mı? Ankara: Ebabil.
• Erdem, C. (2017). Lise öğrencilerinin sözcük kazanımında sözlük kullanım eğilimlerinin etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 119-150.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2009). How to design and evaluate research in education. New York, NY: McGraw-Hill.
• Göğüş, B. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın eğitimi. Ankara: Gül.
• Göğüş, B. (1993). Türkçe öğretmenlerinin eğitimi/Tartışma. F. Oğuzkan (Ed.), İlköğretim Okullarında Türkçe Öğretimi ve Sorunları [Türk Eğitim Derneği XI. Öğretim Toplantısı (25-26 Mayıs 1993)] (s. 123–164) içinde. Ankara: Türk Eğitim Derneği.
• İbe Akcan, P. (2010). Türkçe öğretiminde sözlük kullanımı: Türkçe çalışma kitaplarında sözlüğe gönderen alıştırmalar. M. Aksan & Y. Aksan (Ed.), Türkçe öğretiminde güncel çalışmalar (s. 93–102) içinde. Ankara: Mersin Üniversitesi.
• Karadağ, Ö. (2011). İlköğretim Türkçe sözlüklerin hazırlanmasında temel ölçütler. TÜBAR, 30, 193–207.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler. Ankara: Nobel.
• Kolaç, E. (2009). Öğretmen adaylarının Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu kullanma konusundaki tutum ve görüşleri. Türk Dili, 98(691), 50–59.
• MEB. (1981). Temel eğitim okulları Türkçe eğitim programı. Tebliğler Dergisi, 44(2098), 327–356.
• MEB. (2019). MEB istatistikleri: Örgün eğitim 2018/’19. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı.
• MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Melanlıoğlu, D. (2013). Ortaokul öğrencilerinin sözlük kullanma alışkanlıkları: nitel bir araştırma. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(2), 266–284.
• Okur, A. (2007). Serbest okuma etkinliğinin sözcük hazinesi ve kavram gelişimine etkisi (MEB tarafından ilköğretim II. kademe öğrencilerine önerilen 100 temel eser örneğinde). Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Okur, A. (2010). İlköğretim Türkçe sözlükleri üzerine. Turkish Studies, 6(1), 1567–1583.
• Ong, W. J. (2014). Sözlü ve yazılı kültür: Sözün teknolojileşmesi. İstanbul: Metis.
• Tağa, T. (2019). Türkçe öğretiminde uygulanan sözlük kullanımına ilişkin etkinliklerin değerlendirilmesi. H. Karatay (Ed.), VI. ASOS Uluslararası Eğitim Bilimleri Sempozyumu Tam Metin Kitabı (s. 148–161) içinde. Elazığ: Asos Yayınevi.
• Yaman, H. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin sözlük kullanma alışkanlıkları üzerine bir değerlendirme. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 735–751.
• Yılmaz, E., ve Koçmar, Y. (2009). İlköğretim okulları (6., 7., 8. sınıflar) için hazırlanan Türkçe sözlüklerin Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığını yansıtması bakımından değerlendirilmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 79–98.