TRAFİK KAZASI SONRASI YETİYİTİMİ YAŞAYAN BİREYLERDE TRAVMA SONRASI GELİŞİM ÜZERİNE BİR GRUP ÇALIŞMASI

Yıl 2020, , 1 - 22, 30.12.2020

Demet Akarçay Ulutaş , Tarık Tuncay

https://doi.org/10.46218/tshd.798418

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu çalışmanın temel amacı, trafik kazası sonrası yetiyitimi yaşayan bireylerle yürütülen yapılandırılmış grupla sosyal hizmet çalışmasının bireylerin gösterdikleri travma sonrası gelişim ve sosyal işlevselliğe olan etkilerini keşfetmektir. Yöntem: Nitel araştırma desenine uygun olarak tasarlanan çalışmada, gönüllü olan 4 bireyle bilişsel davranışçı yaklaşımın ilke ve tekniklerine dayalı bir grup süreci yürütülmüştür. Grup üyelerinin belirlenmesinde geçirdikleri trafik kazasının üzerinden en az bir yıl geçmiş olması, herhangi bir psikiyatrik tanı almamış ve oral medikasyonla tedavi almıyor olması, kaza nedeniyle görme, işitme kaybı ve zihinsel engelinin bulunmaması, en az 18 yaşında olması, en az ilköğretim mezuniyet derecesine sahip olması şeklinde dahil edilme kriterleri kullanılmıştır. Bulgular: Trafik kazası nedeniyle omurilik yaralanmasına bağlı olarak yetiyitimi yaşayan grup üyelerinin yetiyitimi ile geçirdikleri sürenin 8-20 yıl arasında değiştiği görülmektedir. Grup üyelerinin üçü evli, biri boşanmış ve ikisi ilköğretim, ikisi ise önlisans mezunudur. Üyelerin ifadelerinden aile desteğinin, maneviyatın ve kendilerine sunulan kamusal sosyal destek hizmetlerinin sağ kalımın değerini anlamada yardımcı ve travma sonrası gelişimi artırıcı etkisi olduğu anlaşılmıştır. Sonuç: Çalışılan grup üyelerinde; olumluya odaklanma, sağ kurtulmuş olma fikri, empati örüntüsü, maneviyat, aile desteği ve sosyal çevre olarak görülen gelişim sağlayıcılarının travma sonrası gelişime katkıda bulunduğu söylenebilmektedir. Çalışma için oluşturulan yapılandırılmış izlencenin trafik kazası sonrası yetiyitimi yaşayan bireyler üzerindeki etkilerinin yarı deneysel bir tasarımla ölçümlenmesi, gelecek çalışmalar için önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Travma sonrası gelişim, sosyal işlevsellik, trafik kazası, yetiyitimi, grupla sosyal hizmet

Kaynakça

• Alpaslan, A. H., & Erol, Y. (2016). Çocuk ve ergenlerde depresif bozukluk non-farmakolojik tedavisi. Türkiye Klinikleri, 2(1), 62-67.
• Barrington, A., & Shakespeare-Finch, J. (2013). Posttraumatic growth and posttraumatic depreciation as predictors of psychological adjustment. Journal of Loss and Trauma, 18(5), 429-443.
• Bisson, J. I., Ehlers, A., Matthews, R., Pilling, S., Richards, D., & Turner, S. (2007). Psychological Treatments for chronic post-traumatic stress disorder: systematic review and meta-analysis British Journal of Psychiatry, 190, 97-104.
• Blanchard, E. B., Hickling, E. J., Devineni, T., Veazey, C. H., Galovski, T. E., Mundy, E., . . . Buckley, T. C. (2003). A controlled evaluation of cognitive behaviorial therapy for posttraumatic stress in motor vehicle accident survivors. Behaviour Research and Therapy, 41, 79-96.
• Bozkurt, N. (2003). Depresyonda bilişsel davranışçı yaklaşımlar: beck’in bilişsel kuramı. Ege Eğitim Dergisi, 3(2), 59-64.
• Calhoun, L. G., Cann, A., & Tedeschi, R. G. (2010). The posttraumatic growth model: sociocultural considerations. içinde: T. Weiss & R. Berger (Eds.), Posttraumatic growth and culturally competent practice: Lessons learned from around the globe (pp. 1-14). Hoboken, NJ, US: ohn Wiley & Sons Inc.
• Calhoun, L. G., Cann, A., Tedeschi, R. G., & McMillan, J. (2000). A Correlational test of the relationship between posttraumatic growth, religion, and cognitive processing. Journal of Traumatic Stress, 13(3), 521-527.
• Calhoun, L. G., & Tedeschi, R. G. (1999). Facilitating posstraumatic growth: a clinician's guide. New York: Routledge.
• Canda, E. R., & Furman, L. D. (2010). Spiritual diversity in social work practice. New York: Oxford University Press.
• Chun, S., & Lee, Y. (2008). The experience of posttraumatic growth for people with spinal cord ınjury. Qualitative Health Research, 18(7), 877-890.
• Day, M. C. (2013). The Role of ınitial physical activity experiences in promoting posttraumatic growth in paralympic athletes with an acquired disability. Disability and Rehabilitation, 35(24), 2064-2072.
• Dobson, D., & Dobson, K. S. (2009). Evidence- based practice of cognitive- behavioral therapy. New York: The Guilford Press.
• Ehlers, A., Clark, D. M., Hackmann, A., McManus, F., Fennell, M., Herbert, C., & Mayou, R. (2003). A randomized controlled trial of cognitive therapy, a self-help booklet, and repeated assessments as early ınterventions for posttraumatic stress disorder. Arch Gen Psychiatry, 60(10), 1024-1032.
• Ehlers, A., & Clark, D. M. (2000). A Cognitive model of posttraumatic stress disorder. Behaviour Research and Therapy, 38(4), 319-345.
• Ehlers, A., Mayou, R. A., & Bryant, B. (1998). Psychological Predictors of chronic posttraumatic stress disorder after motor vehicle accidents. Journal of Abnormal Psychology, 107(3), 508-519.
• Forte, J. A. (2014). Skills for using theory in social work: 32 lessons for evidence- informed practice. New York: Routledge.
• Garland, S. N., Carlson, L. E., Cook, S., Lansdell, L., & Speca, M. (2007). A non-randomized comparison of mindfulness-based stress reduction and healing arts programs for facilitating post-traumatic growth and spirituality in cancer outpatients. Supportive Care in Cancer, 15(8), 949-961.
• Beck, A. T. (1967). Depression: Clinical, experimental, and theoretical aspects. University of Pennsylvania Press. İçinde Gör, N., Yiğit, İ., Kömürcü, B., & Ertürk, İ. Ş. (2017). Geçmişin mirası ve gelecceğin haritası: erken dönem uyumsuz şemalar. Nesne Psikoloji Dergisi, 5(10), 197-217.
• Harms, L. (2004). After the accident: survivors' perceptions of recovery following road trauma. Australian Social Work, 57(2), 161–174.
• Harms, L., & Talbot, M. (2007). The Aftermath of road trauma: survivors' perceptions of trauma and growth. Health and Social Work, 32(2), 129-137.
• Haukeland, J. V. (1996). Welfare consequences of ınjuries due to traffic accidents. Accid. Anal. and Prev., 28(1), 63-72.
• Helms, M. M. (2010). Exploring SWOT analysis–where are we now? a review of academic research from the last decade. Journal of strategy and management, 3(3), 215-251.
• Jaspers, J. P. C. (1998). Whiplash and post-traumatic stress disorder. Disability and Rehabilitation, 20(11), 397- 404.
• Knutsen, M., & Jensen, T. K. (2017). Changes in the trauma narratives of youth receiving trauma- focused cognitive behavioral therapy in relation to posttraumatic stress symptoms. Psychotherapy Research, 1-14.
• Kutz, C. M.-T., & Arnoso, A. (2010). Interventions in Gorup with clients sharing the same critical fact. içinde: S. S. Fehr (Ed.), 101 Interventions in group therapy (ss. 77-82). London: Routledge.
• Lancaster, S. L., Kloep, M., Rodriguez, B. F., & Weston, R. (2013). Event centrality, posttraumatic cognitions, and the experience of posttraumatic growth. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 22(4), 379-393.
• Lev-Wiesel, R., & Amir, M. (2003). Posttraumatic Growth among holocaust child survivors. Journal of Loss &Trauma, 8(4), 229-237.
• Lyons, J. A., & Scotti, J. R. (1995). Behavioral Treatment of a motor vehicle accident survivor: an ıllustrative case of direct therapeutic exposure Cognitive and Behavioral Practice, 2, 343-364.
• Merecz, D., Waszkowska, M., & Wezyk, A. (2012). Psychological consequences of trauma in mva perpetrators- relationship between post- traumatic growth, ptsd symptoms and ındividual characteristics. Transportation Research Part F, 15, 565-574.
• Nelson, H. E. (2005). Cognitive- behavioural therapy with delusions and hallucinations. Cheltenham: Nelson Thornes Ltd.
• Nietlisbach, G., & Maercker, A. (2009). Social Cognition and ınterpersonal ımpairments in trauma survivors with PTSD. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 18(4), 382-402.
• Nishi, D., Matsuoka, Y., & Kim, Y. (2010). Posttraumatic growth, posttraumatic stress disorder and resilience of motor vehicle accident survivors. BioPsychoSocial Medicine, 4(7), 1-6.
• Özcan, Ö., & Çelik, G. G. (2017). Bilişsel davranışçı terapi. Türkiye Klinikleri, 3(2), 115-120.
• Padesky, C. A. (1994). Schema change processes in cognitive therapy. Clinical Psychology & Psychotherapy, 1(5), 267-278.
• Pehlivan, H. (2014). Bilişsel davranışçı yaklaşım temelli psiko-eğitim programının anneler üzerindeki etkinliğinin incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 1(15), 338-357.
• Pennebaker, J. W., & Chung, C. K. (2007). Expressive writing, emotional uphevals, and health. İçinde H. S. Friedman & R. C. Silver (Eds.), Foundations of health psychology (ss. 263-284): Oxford University Press.
• Rabe, S., Zöllner, T., Maercker, A., & Karl, A. (2006). Neural Correlates of posttraumatic growth after severe motor vehicle accidents. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 74(5), 880-886.
• Ray, R. D., & Webster, R. (2010). Group ınterpersonal psychotherapy for veterans with posttraumatic stress disorder: a pilot study. International Journal of Group Psychotherapy, 60(1), 131-140.
• Salter, E., & Stallard, P. (2004). Posttraumatic growth in child survivors of a road traffic accident. Journal of Traumatic Stress, 17(4), 335-340.
• Satterfield, J. M. (2008). A Cognitive- behavioral approach to the beginning of the end of life: minding the body: facilitator guide. New York: Oxford University Press.
• Schnurr, P. P., Friedman, M. J., Engel, C. C., Foa, E. B., Shea, M. T., Chow, B. K., . . . Bernardy, N. (2007). Cognitive behavioral therapy for posttraumatic stress disorder in women: a randomized controlled trial. Jama, 297(8), 820-830.
• Sheikh, A. I. (2008). Posttraumatic growth in trauma survivors: ımplications for practice. Counselling Psychology Quarterly, 21(1), 85-97.
• Simplican, S. C., Leader, G., Kosciulek, J., & Leahy, M. (2015). Defining social ınclusion of people with ıntellectual and developmental disabilities: an ecological model of social networks and community participation. Research in Developmental Disabilities, 38, 18-29.
• Soylu, C., & Topaloğlu, C. (2015). Bilişsel davranışçı terapide ev ödevi uygulamaları. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7(3), 280-288.
• Stallard, P., & Smith, E. (2006). Appraisals and cognitive coping styles associated with chronic post-traumatic symptoms in child road traffic accident survivors. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 48(2), 194-201.
• Stolarski, M., & Cieciura, M. C.-. (2016). Balanced and less traumatized: balanced time perspective mediates the relationship between temperament and severity of PTSD syndrome in motor vehicle accident survivor sample. Personality and Individual Differences, 101, 456-461.
• Şafak, Y., Karadere, M. E., Özdel, K., Özcan, T., Türkçapar, M. H., Kuru, E., & Yücens, B. (2014). Obsesif kompulsif bozuklukta bilişsel davranışçı grup psikoterapisinin etkinliğinin değerlendirilmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 25(4), 225-233.
• Taku, K., Cann, A., Calhoun, L. G., & Tedeschi, R. G. (2008). The factor structure of the posttraumatic growth ınventory: a comparison of five models using confirmatory factor analysis. Journal of Traumatic Stress, 21(2), 158-164.
• Tedeschi, R. G., & Calhoun, L. (2004). Posttraumatic growth: A new perspective on psychotraumatology. Psychiatric Times, 21(4), 58-60.
• Thornberg, R., & Charmaz, K. (2014). Grounded theory and theoretical coding. İçinde U. Flick (Ed.), The SAGE handbook of qualitative data analysis (ss. 153-169). London: Sage Publications.
• Thyer, B. (2010). The handbook of social work research methods (2nd Ed.). Thousand Oaks: Sage Publications.
• Tuncay, T. (2007). Kronik hastalıklarla başetmede tinsellik. Sağlık ve Toplum, 17(2), 13-20.
• Türkçapar, M. H., & Sargın, A. E. (2012). Bir teknik: sokratik sorgulama-yönlendirilmiş keşif. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 1, 15-20.
• Vall, J., Costa, C. M. d. C., Pereira, L. F., & Friesen, T. T. (2011). Application of ınternational classification of functioning, disability and health (ıcf) in individuals with spinal cord injury. Arquivos de Neuro-Psiquiatria, 69(3), 513-518.
• Verbrugge, L. M., & Jette, A. M. (1994). The disablement process. Social Sciences & Medicine, 38(1), 1-14.
• Wagner, B., Knaevelsrud, C., & Maercker, A. (2006). Internet-based cognitive-behavioral therapy for complicated grief: a randomized controlled trial. Death Studies, 30(5), 429-453.
• Wang, Y., Wang, J., & Liu, X. (2011). Posttraumatic growth of ınjured patients after motor vehicle accidents: an ınterpretative phenomenological analysis. Journal of Health Psychology, 17(2), 297-308.
• Wortman, C. B. (2004). Posttraumatic growth: progress and problems. Psychological Inquiry, 15(1), 81-90.
• Zoellner, T., Rabe, S., Karl, A., & Maercker, A. (2011). Post‐traumatic growth as outcome of a cognitive‐behavioural therapy trial for motor vehicle accident survivors with PTSD. Psychology and Psychotherapy, 84(2), 201-213.
• Child Welfare Information Gateway (2012). Trauma- Focused cognitive behavioral therapy for children affected by sexual abuse or trauma. Erişim Tarihi: 05.05.2016. https://www.childwelfare.gov/pubPDFs/trauma.pdf.
• Council for Disability Awareness, Erişim Tarihi: 05.01.2018. http://blog.disabilitycanhappen.org/top-ten-causes-of-disability/.
• Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Hizmetleri Başkanlığı İstatistikler, 2019. http://trafik.gov.tr/istatistikler37, Erişim Tarihi: 08.02.2020.
• World Health Organization, Global status report on road safety. Erişim Tarihi: 08.02.2020. https://www.who.int/violence_injury_prevention/road_safety_status/2018/en/.
• World Health Organization (2009). Global Health Risks: Mortality and Burden of Disease Attributable to Selected Major Risks. https://www.who.int/healthinfo/global_burden_disease/GlobalHealthRisks_report_full.pdf. Erişim Tarihi: 18.02.2020.