BİR SOSYAL HİZMET ÇALIŞMASI: HEMODİYALİZ HASTALARININ SOSYOTROPİK-OTONOMİK KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2014, Sayı: 4, 6 - 17, 01.12.2014

Ecren Aydın Eda Purutçuoğlu

Öz

Kronik böbrek yetmezliği hastalığı tüm kronik hastalıklarda olduğu gibi bireyi sadece fiziksel yönden değil ruhsal ve sosyal yönlerden de etkilemektedir. Sosyotropi ve otonomi kavramları kişilerin başkalarına bağımlı ya da özerk olma durumlarına işaret eder. Tedaviye bağlı olarak oluşan bu bağımlılıklar, bireyin özerkliğini sınırlamakta, sosyal ve iş yaşamında birtakım sorunlara yol açmaktadır. Hastalara psikolojik, sosyal ve ekonomik destek sağlama,hastalık sürecinde yaşadığı tüm sorunları çözümleme gibi profesyonel desteğin tümünü verebilecek en yetkin meslek alanlarından biri sosyal hizmettir. Bu araştırma, klinikte tedavi gören hemodiyaliz hastalarının tedavi süresi, yaş, medeni durum ve eğitim düzeyi değişkenleri dikkate alınarak sosyotropik-otonomik kişilik özelliklerini belirlemesi amacıyla planlanmıştır. Araştırma sonucunda, hastaların ayrılık kaygısı yaşadıkları ve özgür kişilikte oldukları belirlenmiştir. Sosyal hizmet müdahalesi gerçekleştirilirken kişilik özelliklerinin tedavi planını, hastanın tedaviye uyum sürecini ve baş etme becerisini etkileyebileceği dikkate alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Hemodiyaliz hastası, sosyotropik-otonomik kişilik özelliği, tıbbi sosyal hizmet

A STUDY OF SOCIAL WORK: THE DETERMINATION OF SOCIOTROPHIC-AUTONOMIC PERSONALITY CHARACTERISTICS OF HEMODIALYSIS PATIENTS

Öz

Chronic renal failure disease, as in all chronic disease affects the individual not only the physical aspects but also the psychological and social aspects. The consepts of sociotropy and autonomy refers to people being dependent or autonomous status to others. Depending on the treatment, these dependencies limits the autonomy of the individual and leads some problems at the social and business life. Providing the psychological, social and economic support to patients such as the analysis of all the problems, experienced by the disease process, one of the most competent professional areas that will support all of the professional is social work. This research was planned to determine the sociotrophic-autonomic personality characteristics of hemodialysis patients who are treated in the clinics according to treatment period, age, marital status and educational level. It was found that the patients live in the separation anxiety and a free characteristic. When the social work intervention is performed, it should be considered that personality traits may affect the treatment plan, patient’s treatment compliance process and coping skills

Anahtar Kelimeler

Hemodialysis patients, socıotropy-autonomy personality chracteristics, medical social work

Kaynakça

• BABADAĞ, K. (2001). Meslekleşme ve Kadın. I. Uluslararası & VIII. Ulusal Hemşirelik Kongresi. Antalya. Kongre Kitabı: 35-39.
• Atalay, E., Karadağ, A., Göçmen, Z. (2005). Gazi Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Öğrencilerinin Sosyotropi-Otonomi Düzeyleri. IV. Ulusal Hemşirelik Öğrencileri Kongresi. Ordu. Türkiye; Kongre Özet Kitabı: 30.
• Babadağ, K. (2001). Meslekleşme ve Kadın. I. Uluslararası & VIII. Ulusal Hemşirelik Kongresi. Antalya. Kongre Kitabı: 35-39.
• Bakhshani, N. M. (2007). Role of Personality Styles (Sociotropy/Autonomy) and Moderating Effects of Social Support in Clinically Depressed Patients. Journal of Medical Sciences, 7: 106-110.
• Barutçu, E. ve Öktem, Ş., (2003). “İş İşgören Uyumu Açısından Kişilik Özelliklerinin Değerlendirilmesi: Bir Uygulama” Ulusal Ergonomi Kongresi, 16-18 Ekim 2003, (41-49) Denizli, Türkiye.
• Baydoğan, M., Dağ, İ. (2008). Hemodiyaliz Hastalarındaki Depresiflik Düzeyinin Yordanmasında Kontrol Odağı, Öğrenilmiş Güçlülük ve Sosyotropi-Otonomi. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(1):19-28.
• Beck, A.T., Epstein, N., Harrison, R.P., Emery, J. (1983). Development of the Socotropy–Autonomy Scale: A measure of personality factors in psychopathology. Philadelphia: University of Pennsylvania.
• Bieling, P.J., Beck, A.T., Brown, G.K. (2000). The sociotropy–autonomy scale: Structure and implications, Cognitive Therapy and Research, 24(6): 763–780.
• Blatt SJ, Zuroff DC (1992) Interpersonal relatedness and selfdefinition: two prototypes for depression. Clin Psychol Rev, 12:527-562.
• Cheung, S.K., Sung, S.Y.K., MAK, Y.S., FUNG, W.W (1997). Sociotropy Autonomy And Differential-Effects Of Social Support On Psychological Well-Being. 40 (2), s. 112-120.
• Cimilli, C. (1994). Hemodiyalizin psikiyatrik yönleri. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi, 3 (3), 88-82.
• Çetin, A. (2008). Yaşlılarda Sosyotropi-Otonomi Kişilik Özellikleri Ve Depresyon. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi. Rehberlik Ve Psikolojik Danişmanlik Ana Bilim Dalı. İstanbul
• Daugirdas, J.T., Blake, P.G. (2003). Ing TS. Diyaliz El Kitabı. Bozfakıoğlu S (Çeviren). 3. Baskı, Ankara: Güneş Kitapevi.
• Demir, S., Tufan, G., Erem, O. (2010). Sociotropic or Autonomous Personality and Problem Solving in Peritoneal Dialysis Patients. J Int Med Res. Jul-Aug;38(4):1491-6. Dorfman, R.A. (1998). Paradigms Of Clinical Social Work Vol. 2. United States.
• Duyan, V. (1996). Sağlıkta psikososyal boyut (Tıbbi sosyal hizmet). Ankara: 72TDF0 Ltd.
• Duyan, V. (1997). Sosyal grup çalışması uygulamasının ortopedi hastalarının kişisel ve sosyal uyum düzeylerine etkisi. Ankara: Aydınlar Matbaacılık.
• Duyan, V. (2003). Hastaların Karşılaştığı Sorunlar ve Çözümleri Odağında Tıbbi Sosyal Hizmet. C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 25 (4), 39-43.
• Işıkhan, V. (2005). Tüberküloz hastalığının sosyal yönü ve sosyal hizmet yaklaşımı, Toplum ve Sosyal Hizmet, 16(1):7-19.
• Kabakçı, E. (2001). Üniversite öğrencilerinde Sosyotropik/Otonomik kişilik özellikleri, yaşam olayları ve depresif belirtiler. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(4): 273- 282.
• Kara, B., Akbayrak, N. (2005). Hemodiyalizle Yaşam: Stres ve Başetme. Sağlık ve Toplum, Sayı:4 Ekim-Aralık.
• Karabulutlu, E., Tan, M., Erdem, N., Okanlı, A., (2004). Hemodiyaliz Hastalarında Stresle Başetme ve Sosyal Destek. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu.
• Karagözoğlu, Ş. VE Kangallı, P. (2009). Autonomy Levels Among Nurses: Professional-Institutional Factors That Affect Autonomy, Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 29(5): 1085-1097.
• Karahan, F. (2009). Bir iletişim ve çatışma çözme beceri eğitimi programı’nın üniversite öğrencilerinin sosyotropi düzeylerine etkisi. Kuram ve Uygulama Eğitim Bilimleri, 9(2):769-797.
• Karasar, N. (2002). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Ltd. Şti. Kaya, N., Aştı, T., Acaroğlu, R., Kaya, H., ve Şendir, M. (2006). Hemşire öğrencilerin Sosyotropik-Otonomik kişilik özellikleri ve ilişkili faktörlerin incelenmesi. C.Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 10 (3).
• Krespi, M.R., Bone, M., Ahmad, R., Worthington, B., Salmon, P. (2008). Haemodialysis patients’ evaluation of their lives. Turkish Journal of Psychiatry, 19, 365-372.
• Mccool, M., Johnstone, S., Sledge, R., Witten, B., Contillo, M., Aebel-Groesch, K., Hefner, J. (2011). The Promise of Symptom-targeted intervention to manage depression in dialysis patients. Nephrology News& Issues, 32-37.
• Mutlu, E. (2007). Hemodiyaliz Hastalarının Sosyo-Demografik Özellikleri, Sosyal Destek Kaynakları Ve Hastalık Sürecinin Benlik Saygısına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı. Ankara.
• Otacıoğlu, S.G. (2008). Müzik Öğretmenlerinin Sosyotropik ve Otonomik Kişilik Özellikleri İle Depresyon Düzeyleri Üzerine İlişkisel Bir Araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1): 35-50.
• Özbesler, C., ve İçağasıoğlu Çoban, A. (2010). Hastane Ortamında Sosyal Hizmet Uygulamaları: Ankara Örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 21(2).
• Salehnia, M. (2000). “Hemodiyaliz ve Sürekli Ayaktan Periton Diyaliz Gören Hastalarda Psikiyatrik Değerlendirme”. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Uzmanlık Tezi. İstanbul.
• Sato, T., Mccann, D. (1998). Indıvidual diference in relatedness and individuality: An exploration of two constructs. Pers Indiv Differ, 24: 847–859.
• Sezer, M.T. (2001). Hemodiyaliz hekimi el kitabı. (Ed. Tekin Akpolat, Cengiz Utas). Psikiyatrik sorunlar. (İkinci Baskı). Kayseri: Anadolu Yayıncılık.
• Shambaugh, PW. (1967). Hemodialysis in the home- emotional impact on the spouse. Trans Am Soc Artif İntern Organs 1967;13:41-45.
• Şahin, N.H., Ulusoy, M., Şahin, N. (1993). Exploring the sociotropyautonomy dimensions in a sample of Turkish psychiatric inpatients. Journal of Clinical Psychology, 49: 751-763.
• Tokmak, İ., Turgut, H., Öktem, Ş. (2013). Turizm ve Otelcilik Öğrencilerinin Sosyotropik-Otonomik Kişilik Özelliklerinin İletişim Becerilerine Etkisi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 24, Sayı 1: 83-95.
• Zastrow, C. (2013). Sosyal hizmete giriş. Nika Yayınları.