TÜRKİYE’DE MÜLTECİ VE SIĞINMACI AĞIR RUHSAL HASTALIĞA SAHİP BİREY OLMAK

Yıl 2019, Sayı: 13, 56 - 69, 30.06.2019

Seval Bekiroğlu

Öz

Sığınmacı ve mültecilerin ruhsal sağlık gereksinimleri genel nüfusa oranla beş kat daha fazladır. Öte yandan, genel nüfusa
oranla daha az sağlık hizmetine başvurdukları, dolayısıyla da daha az destek alabildikleri bilinmektedir. Bu durum ise, ilerleyen
dönemde insanların hayatlarında çok daha görünür ve ciddi ruhsal sorunlara yol açmaktadır. Özellikle sığınmacı ve mülteciler,
göç öncesi ve sonrası deneyimler ve sahip olunan koşullar ile bağlantılı, hem ağır ruhsal hastalıkların ortaya çıkmasında, hem
de hastalığın alevlenmesinde önemli risk grubunu oluşturmaktadır. Öte yandan, ağır ruhsal hastalıklardan birine sahip mülteci
ve sığınmacı bireyler göç süreci ile birlikte daha büyük sorunlar yaşamaktadır. Buradan hareketle bu çalışmada, 2011 yılından
bu yana, Suriye’deki savaş nedeni ile yoğun bir göç dalgasına ev sahipliği yapan Türkiye’de, mülteci ve sığınmacı statüsü altında
ikamet eden ağır ruhsal hastalığa sahip bireylere yönelik var olan ruh sağlığı hizmetleri tartışılarak, eksikler çerçevesinde
ihtiyaç duyulan hizmetlere dair öneriler geliştirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal hizmet, Türkiye, mülteci, sığınmacı, ağır ruhsal hastalığa sahip birey

Kaynakça

• 1. Alpak, G., Unal, A., Bulbul, F., Sagaltici, E., Bez, Y., Altindag, A., Dalkılıç, A. ve Savas, H. (2015). Post-traumatic stress disorder among Syrian refugees in Turkey: a cross-sectional study. International Journal of Psychiatry in Clinical Practice.19 (1), 45-50.
• 2. Aslantürk, H. (2016). Ruh Sağlığı Alanında Toplumsal Entegrasyon ve Sosyal Haklar. Turkish Journal of Family Medicine Primary Care, 10 (4), 259-270. 3. Aspinall, P. J., ve Watters, C. (2010). Refugees and asylum seekers: a review from an equality and human rights perspective. Research Report 52: Equality and Human Rights Commission.
• 4. Bilecen, B., ve Yurtseven, D. (2018). Temporarily protected Syrians' access to the healthcare system in Turkey: Changing policies and remaining challenges. Migration Letters, 15 (1), 113-124.
• 5. Cantor Graae, E., ve Selten, J. P. (2005). Schizophrenia and migration: a meta-analysis and review. American Journal of Psychiatry, 162 (1), 12-24.
• 6. Crumlish, N., ve O'Rourke, K. (2010). A systematic review of treatments for post-traumatic stress disorder among refugees and asylum-seekers. The Journal of nervous mental disease, 198 (4), 237-251. 7. Diker, E. (2018). Türkiye’deki Suriyeli Mültecilerle İlgili Kaynakçalar: Sağlık. Koç Üniversitesi Göç Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (MiReKoc), Erişim: 15.05.2019, https://mirekoc.ku.edu.tr/wpcontent/uploads/2018/10/T%C3%BCrkiyedeki_Suriyelilerle_ilgili_Kaynak%C3%A7alar_Sa%C4%9Fl%C4%B1k.pdf
• 8. Eaton, V., Ward, C., Womack, J., ve Taylor, A. (2011). Mental Health and Wellbeing in Leeds: An Assessment of Need in the Adult Population. Erişim: 01.05.2019, https://www.leeds.gov.uk/docs/Mental%20Health%20Needs%20Assessment%202011.pdf
• 9.Fazel, M., Wheeler, J., ve Danesh, J. (2005). Prevalence of serious mental disorder in 7000 refugees resettled in western countries: a systematic review. The Lancet, 365 (9467), 1309-1314.
• 10. Giacco, D., ve Priebe, S. (2018). Mental health care for adult refugees in high-income countries. Epidemiology psychiatric sciences, 27 (2), 109-116.
• 11. Hocking, D. C., Kennedy, G. A., ve Sundram, S. (2015). Social factors ameliorate psychiatric disorders in community-based asylum seekers independent of visa status. Psychiatry Research, 230 (2), 628-636.
• 12. Hollander, A.-C., Dal, H., Lewis, G., Magnusson, C., Kirkbride, J. B., ve Dalman, C. (2016). Refugee migration and risk of schizophrenia and other non-affective psychoses: cohort study of 1.3 million people in Sweden. Bmj, 352, i1030.
• 13. IOM. (2009). Göç terimleri sözlüğü. Bülent Çiçekli (edt.). Cenevre: Uluslararası Göç Örgütü Yayınları, Erişim: 01.05.2019http://www. goc. gov. tr/files/files/goc_terimleri_sozlugu (1). pdf.
• 14. IOM. (2018). World Migration Report 2018. Erişim tarihi, 04.05.2019, https://www.iom.int/wmr/world-migrationreport-2018.
• 15. Kara, F., ve Akgün, N. (2015). Konya’ya Yerleşen Suriyeli Mültecilerin Sağlık Hizmetlerinden Yararlanmalarının Önündeki Engeller. 18. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Konya.
• 16. Mipatrini, D., Balcılar, M., Dembech, M., Ergüder, T., ve Ursu, P. (2019). Survey on the health status, services utilization and determinants of health of the Syrian refugee population in Turkey (2019). In. http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0018/400581/who-health-survey-report_-25.04.19_withcover. pdf?ua=1: WHO Regional Office for Europe.
• 17. Newman, L. (2013). Seeking asylum—trauma, mental health, and human rights: An Australian perspective. Journal of Trauma Dissociation, 14 (2), 213-223.
• 18. Newman, L., Lightfoot, T., Singleton, G., Aroche, J., Yong, C.-S., Eagar, S., . . . Whittaker, M. (2010). Mental illness in Australian immigration detention centres. The Lancet, 375 (9723), 1344-1345. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 2019 Haziran, Sayı: 13
• 19. Norredam, M., Garcia-Lopez, A., Keiding, N., ve Krasnik, A. (2009). Risk of mental disorders in refugees and native Danes: a register-based retrospective cohort study. Social psychiatry psychiatric epidemiology, 44 (12), 1023.
• 20. SIHHAT. (2019). Geçici Koruma Altındaki Suriyelilerin Sağlık Statüsünün ve Türkiye Cumhuriyeti Tarafından Sunulan İlgili Hizmetlerin Geliştirilmesi Projesi. T.C. Sağlık Bakanlığı, Erişim: 01.05.2019, http://www.sihhatproject.org/projefaaliyetleri_0-657
• 21. Steel, Z., Chey, T., Silove, D., Marnane, C., Bryant, R. A., ve Van Ommeren, M. (2009). Association of torture and other potentially traumatic events with mental health outcomes among populations exposed to mass conflict and displacement: a systematic review and meta-analysis. Jama, 302 (5), 537-549.
• 22. Suurmond, J., Rupp, I., Seeleman, C., Goosen, S., ve Stronks, K. (2013). The first contacts between healthcare providers and newly-arrived asylum seekers: a qualitative study about which issues need to be addressed. Public Health, 127 (7), 668-673.
• 23. T.C. İçişleri Bakanlığı. (2013). Yabancılar ve Uluslarası Koruma Kanunu. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, Erişim: 01.05.2019, http://www.goc.gov.tr/files/files/goc_kanun.pdf
• 24. T.C. İçişleri Bakanlığı. (2014). Geçici Koruma Yönetmeliği. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, Erişim: 01.05.2019, http://www.goc.gov.tr/files/files/03052014_6883.pdf
• 25. T.C. Sağlık Bakanlığı. (2014). Geçici Koruma Altına Alınanlara Verilecek Sağlık Hizmetlerine Dair Esaslar Hakkında 22.10.2014 tarihli ve 29153 sayılı Yönerge, Erişim: 01.05.2019, https://www.saglik.gov.tr/TR,11288/gecici-korumaaltina-alinanlara-verilecek-saglik-hizmetlerine-dair-esaslar-hakkinda-22102014-tarihli-ve-29153-sayili-yonerge.html
• 26. T.C. Sağlık Bakanlığı. (2019). Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri. Erişim: 01.05.2019, https://khgmsaglikhizmetleridb.saglik.gov.tr/TR,43118/toplum-ruh-sagligi-merkezleri-trsm-listesi.html
• 27. T.C. Sağlık Bakanlığı. (2011). Ulusal ruh sağlığı eylem planı (2011-2023). Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı.
• 28. UNHCR. (2019). Türkiye’deki Mülteciler ve Sığınmacılar. Syria Regional Refugee Response Select location. Erişim: 05.05.2019, https://www.unhcr.org/tr/turkiyedeki-multeciler-ve-siginmacilar
• 29. UOSSM. (2017). Syrian hospitals surveillance study. Erişim Tarihi: 04.05.2019, https://drive.google.com/file/d/0B1oIZsVkfBsxQjlsdWtWcmJUeXM/view
• 30. UOSSM. (2019). Ruh Sağlığı. Erişim Tarihi: 04.05.2019, https://www.uossm-turkey.org/mental_health
• 31. Uyanik, A. (2018). Geçici koruma sağlanan yabancıların sağlık hakkı ve sağlık hizmetlerine erişimleri. Uludag Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakultesi Dergisi, 37 (2), 35-63.
• 32. Üçkardeş, E. A., Işık, E. ve Aker, A. T. (2015). Göç, Yerinden Edilme ve Ruh Sağlığı. Ankara: Türkiye Psikiyatri Derneği.
• 33. WHO. (2018a). Mental health promotion and mental health care in refugees and migrants: Technical guidance. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe.
• 34. WHO. (2018b). New report released on WHO’s response to the Syrian humanitarian crisis within and from Turkey, Erişim: 09.05.2019, http://www.euro.who.int/en/countries/turkey/news/news/2019/4/new-report-released-on-whosresponse- to-the-syrian-humanitarian-crisis-within-and-from-turkey
• 35. Zencir, M., ve Davas, A. (2014). Suriyeli sığınmacılar ve sağlık hizmetleri raporu. Ankara: Türk Tabipleri Birliği Yayınları.