SOSYAL HİZMET PERSPEKTİFİNDEN MOTİVASYONEL GÖRÜŞME TEKNİĞİNE BAKIŞ

Yıl 2023, Sayı: 21, 110 - 128, 03.07.2023

Aliye Beyza Bayyar

https://doi.org/10.46218/tshd.1227482

Öz

Günümüzde özellikle sağlık alanındaki etkinliği bilimsel olarak kanıtlanmış olan motivasyonel görüşme tekniği, sosyal hizmet uzmanlarının mesleki müdahalelerini gerçekleştirirken faydalandığı önemli tekniklerden birisidir. Sosyal hizmet değerleri ile uyumlu bir paradigmaya sahip olan bu teknik; müracaatçı ile iş birliğini, çelişkileri ortaya çıkarmak gerektiğini, empatinin ve kişisel özerkliğin önemini vurgulamaktadır. Ayrıca sosyal hizmet uzmanına dirençli bir müracaatçıyla karşılaştığında neler yapılabileceğine yönelik fikir vermektedir. Yapılan araştırmalar bu görüşme tekniğinin sosyal hizmet alanında alkol ve madde bağımlılığı olan müracaatçıyla, kronik hastalığı olan kişilerle, ailelerle, yaşlılarla, gençlerle, çocuklarla, engellilerle ve farklı kültürden gelen müracaatçıyla çalışırken etkili olarak kullanılabileceğini ortaya çıkarmıştır.
Bu derleme çalışmada, sosyal hizmet perspektifinden motivasyonel görüşmenin açıklanması ve bu görüşme tekniğinin sosyal hizmet uygulamalarına nasıl yansımalarının olduğunun ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmanın mesleki uygulamalarda kullanabilecek teknikler bakımından, tıbbi sosyal hizmet alanında çalışan sosyal hizmet uzmanları başta olmak üzere diğer sosyal hizmet uzmanlarına da yol gösterici olması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

sosyal hizmet, motivasyon, motivasyonel görüşme, görüşme tekniği

Destekleyen Kurum

Herhangi bir kurum tarafından desteklenmemektedir.

Kaynakça

• Alpaydın, N., Çimen, M., Erol, B. T., ve Sevi, O. M. (2016). Bilişsel Davranışçı Terapide Direnç ve Motivasyonel Görüşme Teknikleri: Resistance in Cognitive Behavioral Therapy and Motivational Interviewing Techniques. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(2), 95-101.
• Arabacı, Z., Doğru, A., ve Yıldırım, J. G. (2018). Transteoretik Modele Dayandırılarak Motivasyonel Görüşme Tekniğinin Kronik Hastalıklarda Kullanım Örneklerinin İncelenmesi. Sağlık Akademisi Kastamonu, 3(2), 136-147.
• Aviram, A., & Westra, H. A. (2011). The impact of motivational interviewing on resistance in cognitive behavioural therapy for generalized anxiety disorder. Psychotherapy Research, 21(6), 698-708.
• Belmontes, K. C. (2018). When Family Gets in the Way of Recovery: Motivational Interviewing With Families. The Family Journal, 26(1), 99-104.
• Bilgin, S., ve Evcimen, H. (2020). Fazla Kilolu ve Obez Adölesanlarda Motivasyonel Görüşme Tekniğinin Kullanımı. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(2), 258-262.
• Boyle, S., Vseteckova, J., & Higgins, M. (2019). Impact of Motivational Interviewing by Social Workers on Service Users: A Systematic Review. Research on Social Work Practice, 29(8), 863-875.
• Calpbinici, P. (2020). Primipar Gebelere Motivasyonel Görüşme Yöntemi ile Verilen Eğitim Programının Doğum Korkusuna, Doğumda Öz-Yeterliliğe ve Doğum Şekline Etkisi: Randomize Kontrollü Çalışma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Cangöz, Banu (1999). Yaşlılıkta Bilişsel ve Psikolojik Değişim, (Ed. Kutsal, Y.G.) Geriatri: Yaşlı Sağlığına Multidisipliner Yaklaşım içinde (s. 99-104). Ankara: Türk Eczacıları Birliği Eczacılık Akademisi Yayını.
• Cıbır, S. E. (2022). Alkol ve Madde Bağımlılığında Sosyal Hizmet Bakış Açısıyla Bir Uygulama Yöntemi: Motivasyonel Grup Çalışması. Uluslararası Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 2(2), 241-252.
• Cooper, L. (2012). Combined Motivational Interviewing and Cognitive–Behavioral Therapy with Older Adult Drug and Alcohol Abusers. Health ve Social Work, 37(3), 173-179.
• Cordisco Tsai, L., & Seballos-Llena, I. F. (2020). Reflections on Adapting Motivational Interviewing to the Filipino Cultural Context. Practice, 32(1), 43-57. doi:10.1080/09503153.2019.1621279
• Cummings, S. M., Cooper, R. L., & Cassie, K. M. (2009). Motivational Interviewing to Affect Behavioral Change in Older Adults. Research on Social Work Practice, 19(2), 195-204.
• Çakmak, H. S. (2018). Oral Kemoterapi İlaç Kullanan Kanser Hastalarında Motivasyonel Görüşme Temelli Danışmanlığın İlaç Uyumu ve Öz-Etkililiğe Etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Çobadak Çalt, A. (2022). Motivasyonel Görüşmenin Ortopedik Engelli Yaşlı Bireylerde Öz Yeterlilik ve Yalnızlık Düzeyine Etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Çüm, B. (2019). Sosyal Çalışmacıların Motivasyon Kaynaklarının ve İş Yaşamlarında Karşılaştıkları Sorunların İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Dicle, A. N. (2012). Motivasyonel Görüşme Uygulamalarının Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Başa Çıkma Tutumlarına Etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Dicle, A. N. (2017). Motivasyonel Görüşme: Öğeler, İlke ve Yöntemler. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR), 4(15), 2043-2053.
• Duman, Z. Ç., ve Ertem, M. (2016). Şizofreni Tanılı Bireylerde Motivasyonel Görüşme Neden Önemli? Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(4), 148-152.
• Erikmen, E. & Keskin, G. (2022). Kronik Hastalığı Olan Bireylerin Tedaviye Uyum Sürecinde Aile Faktörü: Motivasyonel Görüşmenin Etkileri Açısından Gözden Geçirme. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11 (4) , 1392-1400.
• Erol, S., ve Erdoğan, S. (2007). Sağlık Davranışlarını Geliştirmek ve Değiştirmek İçin Transteoretik Modelin Kullanılması. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(2), 86-94.
• Ersoy Yılmaz, S. (2015). Sosyal Hizmet Etiğine İlişkin Bir Değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, Sosyal Hizmet Özel Sayısı, 0(0), 122-136.
• Feinstein, R. E., & Feinstein, M. S. (2001). Psychotherapy for Health and Life style Change. Journal of Clinical Psychology, 57(11), 1263–1275.
• Forrester, D., Westlake, D., & Glynn, G. (2012). Parental Resistance and Social Worker Skills: Towards A Theory of Motivational Social Work. Child & Family Social Work, 17(2), 118-129.
• Forrester, D., Westlake, D., Killian, M., Antonopoulou, V., McCann, M., Thurnham, A., . . . Hutchison, D. (2018). A randomized controlled trial of training in Motivational Interviewing for child protection. Children and Youth Services Review, 88, 180-190. doi:https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2018.02.014
• Garcimartín, P., Astals-Vizcaino, M., Badosa, N., Linas, A., Ivern, C., Duran, X., & Comín-Colet, J. (2022). The Impact of Motivational Interviewing on Self-care and Health-Related Quality of Life in Patients With Chronic Heart Failure. The Journal of cardiovascular nursing, 37(5), 456-464.
• Gerçek, A.(2021). Hemodiyaliz Tedavisi Alan Hastalarda Öz Bakım Destekli Motivasyonel Görüşmenin Hastaların Öz Bakım Gücü ve Hastalık Uyumuna Etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Greeno, E. J., Ting, L., Pecukonis, E., Hodorowicz, M., & Wade, K. (2017). The role of empathy in training social work students in motivational interviewing. Social Work Education, 36(7), 794-808. doi:10.1080/02615479.2017.1346071
• Hall, K., Gibbie, T., & Lubman, D. I. (2012). Motivational interviewing techniques Facilitating behaviour change in the general practice setting. Australian family physician, 41(9), 660-667.
• Hanson, M., & Gutheil, I. A. (2004). Motivational strategies with alcohol-involved older adults: Implications for social work practice. Social Work, 49(3), 364-372.
• Harmanci, P., & Budak, F. K. (2021). The Effect of Psychoeducation Based on Motivational Interview Techniques on Medication Adherence, Hope, and Psychological Well-Being in Schizophrenia Patients. Clinical Nursing Research, 31(2), 202-216. doi:10.1177/10547738211046438
• Hettema, J., Steele, J., & R.Miller, W. (2005). Motivational Interviewing. Annu. Rev. Clin. Psychol, 1, 91-111.
• Hohman, M., & Lee, A. (2022). The use of motivational interviewing in field instruction. Social Work Education, 1-12. doi:10.1080/02615479.2022.2082401
• IFSW (2014), Global Defınıtıon of Socıal Work. Erişim Tarihi: 02.11. 2022, https://www.ifsw.org/what-is-social-work/global-definition-of-social-work/
• Ilgar, M. Z., ve Ilgar, S. C. (2014). Empatinin Psikolojik Danışma Sürecinde Motivasyonel Bir Güç Olarak Kullanılması: Kurumsal Bir Bakış. İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 51-73.
• Ilgar, M. Z., ve Ilgar, S. C. (2019). Bilişsel Davranış Değiştirme ve Motivasyonel Görüşme. Uygulama, Eğitimde Kuram ve Uygulama, 15(1), 43-73.
• Jeong, J. H., & Jeong, I. S. (2017). Development and evaluation of a motivational interviewing program for exercise improvement in persons with physical disabilities. Journal of Korean Academy of Nursing, 47(3), 406-419.
• Kadushın, A., ve Kadushın, G. (2016). Soyal Hizmet Görüşme Teknikleri. Ankara: Nika Yayınevi.
• Kalaycı Kırlıoğlu, H. (2019). Madde Bağımlılığı Özelinde Motivasyonel Görüşme Tekniğinin Sosyal Hizmette Kullanımı. M. Kırlıoğlu, ve H. H. Tekin, Güncel Sosyal Hizmet Çalışmaları içinde (s. 34-42). Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Livingston, W. (2019). Motivational interviewing and CBT: Combing strategies for maximum effectiveness Sylvie Naar and Steven Safren. Journal of Social Work, 19(3), 418–419. doi:10.1177/1468017318808976
• Lundahl, B. W., Kunz, C., Brownell, C., Tollefson, D., ve Burke, B. L. (2010). A Meta Analysis of Motivational Interviewing: Twenty-Five Years of Empirical Studies. Research on Social Work Practice, 20(2), 137-160.
• Manthey, T. J., Knowles, B., Asher, D., & Wahab, S. (2011). Strengths-Based Practice and Motivational Interviewing. Advances in Social Work, 12(2), 126-151.
• Miller, W. R., & Rollnick, S. (2002). Motivational interviewing: Preparing people for change (2nd ed.) New York: Guilford Press.
• Miller, W. R., & Rollnick, S. (2013). Motivational interviewing: Preparing people for change (3nd ed.) New York: Guilford Press.
• Murphy, C. M., & Maiuro, R. D. (2009). Understanding and facilitating the change process in perpetrators and victims of intimate partner violence: An introductıon and commentary. C. M. Murphy, ve R. D. Maiuro (Dü), Motivational Interviewing and Stages of Change in Intimate Partner Violence içinde (s. 3-21). New York: Springer Publishing Company.
• Ok, E.(2017). Kronik Hemodiyaliz Hastalarında Motivasyonel Görüşme Yönteminin Tedaviye Uyum ve Yaşam Kalitesine Etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Ögel, K. (2009). Motivasyonel Görüşme Tekniği. Türkiye Klinikleri. Journal of Psychiatry Special Topics , 2(2), 41-44.
• Özpak, L., Pazarbaşı, A., & Keser, N. (2017). Alzheimer Hastalığının Genetiği ve Epigenetiği. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 26(1), 34-49.
• Öztürk, A. B. (2009). Sosyal Hizmet Etiğinde Farklı Yaklaşımlar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 20(1), 105-116.
• Payne, M. (2020). Modern sosyal hizmet kuramı, Çev. Ed. Kasım Karataş. Ankara: Nika Yayınevi.
• Pecukonis, E., Greeno, E., Hodorowicz, M., Park, H., Ting, L., Moyers, T., . . . Wirt, C. (2016). Teaching Motivational Interviewing to Child Welfare Social Work Students Using Live Supervision and Standardized Clients : A Randomized Controlled Trial. Journal of the Society for Social Work and Research, 7(3), 479-505.
• R.Miller, W., & Rollnick, S. (2004). Talking Oneself Into Change: Motivational Interviewing,Stages of Change,and Therapeutic Process. Journal of Cognitive Psychotherapy: An International Quarterly, 18(4), 299-308.
• Reamer, F. G. (1988). The Evolution of Social Work Ethics. Social Work, 43(6), 488–500. doi:10.1093/sw/43.6.488 Resnicow, K., & McMaster, F. (2012). Motivational Interviewing: moving from why to how with autonomy support. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 9(19), 1-9. doi:10.1186/1479-5868-9-19
• Resnicow, K., McMaster, F., & Rollnick, S. (2012). Action Reflections: A Client-Centered Technique to Bridge the WHY–HOW Transition in Motivational Interviewing. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 40(4), 474–480.
• Rollnick, S., & Miller, W. R. (1995). What is Motivational Interviewing? Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 23(4), 325-334.
• Rubak, S., Sandbæk, A., Lauritzen, T., & Christensen, B. (2005). Motivational Interviewing: A Systematic Review and Meta-Analysis. British Journal of General Practice, 55(513), 305-312.
• Russell, C. L., Cronk, N. J., Herron, M., Knowles, N., Matteson, M. L., Peace, L., & Ponferrada, L. (2011). Motivational interviewing in dialysis adherence study (MIDAS). Nephrol Nurs J, 38(3), 229-236.
• Selçuk Tosun, A., ve Zincir, H. (2016). Tip 2 Diabetes Mellitus' ta Sağlık Davranış Değişiminde Transteoretik Model Temelli Motivasyonel Görüşme Tekniği. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(1), 32-41.
• Self, K. J., Borsari, B., Ladd, B. O., Nicolas, G., Gibson, C. J., Jackson, K., & Manuel, J. K. (2022). Cultural Adaptations Of Motivational Interviewing: A Systematic Review. Psychological Services, https://doi.org/10.1037/ser0000619
• Sheafor, B. W., & Horejsi, C. J. (2016). Sosyal Hizmet Uygulaması Temel Teknikler ve İlkeler (DB Çiftçi Ed.). Ankara: Nika Yayınevi.
• Sommers-Flanagan, J., & Sommers-Flanagan, R. (2015). Klinik Görüşme: Psikolojik Değerlendirme Esasları. (G. Akbaş ve L. Korkmaz, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları.
• Stanhope, V., Tennille, J., Bohrman, C., & Hamovitch, E. (2016). Motivational Interviewing: Creating a Leadership Role for Social Work in the Era of Healthcare Reform. Social Work in Public Health, 31(6), 474-480. doi:10.1080/19371918.2016.1160338
• Steffen, P. L. S., Mendonça, C. S., Meyer, E., & Faustino-Silva, D. D. (2021). Motivational Interviewing in the Management of Type 2 Diabetes Mellitus and Arterial Hypertension in Primary Health Care: An RCT. American Journal of Preventive Medicine, 60(5), e203-e212. doi:https://doi.org/10.1016/j.amepre.2020.12.015
• Şahin, F. (2009). Sosyal Hizmette Kendi Kaderini Tayin Hakkı. Aile ve Toplum, 5(19), 87-97.
• Taş, F. (2015). Lise öğrencilerinde ağızotunu (dumansız tütün) bıraktırmaya yönelik Transteoretik Model temelli motivasyonel görüşmelerin etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Taş, F., Seviğ, E. Ü., ve Güngörmüş, Z. (2016). Sigara Bağımlılığında Davranış Değişimi için Transteoretik Model ile Motivasyonel Görüşme Tekniğinin Kullanılması. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(4), 380-393.
• Teater, B. (2015). Sosyal Hizmet Kuram ve Yöntemleri: Uygulama İçin Bir Giriş. (A. Karatay, Çev.) Ankara: Nika Yayınları.
• Uysal, H., ve Enç, N. (2012). Kronik kalp yetersizliği olan hastaların uyumu için motivasyonel görüşme. Türk Kardiyoloji Derneği Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi, 1(3), 33-38.
• Wagner, C. C., & McMahon, B. T. (2004). Motivational İnterviewing And Rehabilitation Counseling Practice. Rehabilitation Counseling Bulletin, 47(3), 152-161.
• Wahab, S. (2005). Motivational Interviewing and Social Work Practice. Journal of Social Work, 5(1), 45-60.
• Wilkins, D. (2017, Ağustos). Motivational Interviewing: An Evidence-Based Approach to Working with Families. Erişim Tarihi: 20.12.2022. https://swhelper.org/2014/03/31/motivational-interviewing-evidence-based-approach-working-families/
• Woolford, S. J., Resnicow, K., Davis, M. M., Nichols, L. P., Wasserman, R. C., Harris, D., . . . Chang, T. (2022). Cost-effectiveness of a motivational interviewing obesity intervention versus usual care in pediatric primary care offices. Obesity, 30(11), 2265-2274. doi:https://doi.org/10.1002/oby.23560
• Yaman Efe, Ş. (2009). Aile İçi Şiddete Uğrayan Kadınlara Yönelik Hemşirelik Hizmetlerinde “Değişim Modelinin” Kullanılması. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(3), 130-135.
• Yangöz, Ş. T., ve Özer, Z. (2020). Hemodiyaliz Tedavisi Uygulanan Bireylerde Sıvı Alımına, Diyet ve İlaç Yönetimine Uyumda Motivasyonel Görüşmenin Etkisi: Sistematik Derleme. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 12(3), 419-429.
• Yangöz, Ş.T. (2020). Watson İnsan Bakım Kuramına Temellendirilmiş Motivasyonel Görüşmenin ve Eğitimin Hemodiyaliz Uygulanan Bireylerin Tedaviye Uyumuna, Memnuniyetine ve Yaşam Kalitesine Etkisinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Yıldız, İ., ve Bayat, M. (2018). Motivasyonel Görüşmenin Çocuk ve Adölesanlarda Kullanımı. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(4), 249-257.