KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ HASTALIĞI BULUNAN LİSE ÖĞRENCİLERİNİN AKADEMİK SÜRECİNİ SOSYAL HİZMET BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRME; İSTANBUL İL ÖRNEĞİ

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 25, 115 - 135, 17.06.2025

Eren Sözer , Esin Tüccar

https://doi.org/10.46218/tshd.1656240

Öz

Araştırma; İstanbul’daki hastanelerde tedavi gören, Kronik Böbrek Yetmezliği (KBY) hastalığı bulunan lise çağındaki bireylerin hastalık sürecinin akademik başarıyla ilişkisini sosyal hizmet bağlamında ele almıştır. Katılımcılar, nicel yöntemlerden basit raslantısal örnekleme yöntemiyle araştırmaya dahil edilmiştir. Araştırmaya KBY hastalığı bulunan 14 ila 18 yaş aralığındaki 12 kadın, 31 erkek toplamda 43 katılımcı dahil edilmiştir. Elde edilen veriler, Tanıtıcı Bilgiler Formu ve Başa Çıkma Tutumları Ölçeği aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmada veri analizi SPSS 29.00 programıyla sağlanmıştır. Katılımcıların eğitim yarıyılı, okul başarı puanı, göç ve hastalık gibi etmenler göz önünde bulundurularak en az 6 ay hastalığı bulunan kişiler araştırmaya dahil edilmiştir. Sonuç olarak hastalık sürecinin akademik başarıyla anlamlı ilişkisi olduğu görülmüştür. Katılımcıların Başa Çıkma Tutumları Ölçeğinden yüksek puan almaları, psikolojik ve sosyal yönden başa çıkma tutumlarının yüksek olduğunu göstermektedir. Ancak Tanıtıcı Bilgiler Formuna verilen cevaplara bakıldığında; okul devamsızlığı, göç etmeni, tedavi süreci ve sosyal çalışma mesleğinin müdahale yetersizliği gibi etmenler akademik başarıyı olumsuz etkidiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

: Kronik Böbrek Yetmezliği , Çocuk , Akademik Başarı , Sosyal Hizmet

Teşekkür

istanbul Marmara Üniversite Hastanesi Çocuk Nefroloji Doktorları,Çocuk Periton Diyaliz Hemşireleri ve Hemodiyaliz Başhemşiresine teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Aziz, A. (2022). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve teknikleri. Nobel Akademik Yayıncılık, (14), 1-278.
• Aydın, Y. (2021). Türkiye’deki Suriyeli göçmenlere verilen sağlık hizmetlerinin değerlendirilmesi, sorun ve öneriler. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, (18), 227-248.
• Çakın Memik, N., Ağaoğlu, B., Çoşkun, A., Üneri, Ö., Karakaya, I. (2007), Çocuklar için yaşam kalitesi ölçeğinin 13-18 yaş ergen formunun geçerlik ve güvenilirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, (18)4, 354-363.
• Çakır, G., Altay, N. (2021). Kronik hastalığı olan çocukların bakımında okul hemşiresinin görev ve sorumlulukları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 14(1), 55-61.
• Çolak, B., Hızel, K., Güz, G., Altınok Reis, K., Erten, Y., Derici, Ü., Bali, M., Arman, D., Sindel, Ş. (2004), Periton diyaliz hastalarında peritonit sıklığı ve risk faktörleri. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, (9)4, 266-270.
• Deniz, A., Yıldırım, Y. (2018), Göçün başka bir boyutu: kronik hastalıklar. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, (27)3, 261-273.
• Derin, M. (2025). Tıbbi sosyal hizmet müdahalelerinin önemi ve sosyal hizmet uzmanlarının rol ve işlevleri. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 12(24), 136-149.
• Dicle, A., Ersanlı, K. (2015). Başa çıkma tutumlarını değerlendirme ölçeğinin Türkçeye uyarlama geçerlik ve güvenirlik çalışması. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (3)16, 111-126.
• Doğan, B., & Öztürk, A. (2020). Kronik böbrek yetmezliği olan hastalar ile sosyal destek algısını geliştirmeye yönelik grup çalışması. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 4(3), 28-36.
• Dönmez, D. (2015), Kronik böbrek yetmezliği olan çocukların ruhsal işlev düzeyleri ve anne ile olan ilişkileri. (Yüksek Lisans Tezi), Okan Üniversitesi, İstanbul.
• Er, M. (2006). Çocuk, hastalık, anne-babalar ve kardeşler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, (49)2, 155-168.
• Eryiğit Günler, O. (2014). Sosyal sermaye, sağlık ve hastalık. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (16)26, 107-113.
• Gültekin, G., Baran, G. (2005). Hastalık ve çocuk. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (2)9.
• İnci, A. (2020). Erişkinlerde ve çocuklarda kronik böbrek hastalığının klinik özellikleri ve risk faktörleri. Türk Nefroloji Derneği NefroBlog, 18. https://nefroloji.org.tr/tr/nefroblog?sayi=18.
• Küçük, M., Sevim, S. (2022). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Akademik Yayıncılık, (1), 1-308.
• Özbesler, C. (2013). Hasta yaşam kalitesinde tıbbi sosyal hizmet uygulamalarının önemi. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, (2), 6-12.
• Özbesler, C., İçağasıoğlu Çoban, A. (2010), Hastane ortamında sosyal hizmet uygulamaları: Ankara örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 21(2).
• Pala, F. (2021). Göç ile gelen öğrencilerin eğitim sorunlarına ilişkin öğretmen görüşleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(4), 347-365.
• Sevinç, M., Ortaboz, M., Ünsal, A. (2019), Periton diyalizi fizyolojisi ve yöntemleri. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Şişli Hamidiye Etfal Suam, 1, 1-5.
• Sezer Korucu, K., Çalışlan Söylemez, Ş., Oksay, A. (2021), Biyopsikososyal yaklaşım ve gelişim süreci. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(30), 689-700.
• T.C Milli Eğitim Bakanlığı. (2016). Millî eğitim bakanlığı ortaöğretim kurumları yönetmeliği. Erişim adresi: https://ogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_11/03111224.
• T.C Sağlık Bakanlığı (2022). Diyaliz tedavi yöntemlerinin seçimi ve değiştirilmesi klinik protokolü. Erişim adresi: https://ekutuphane.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/diyaliz_kp_30052022.pdf.
• T.C Sağlık Bakanlığı Halk Sağlık Müdürlüğü (2018). Türkiye’de böbrek hastalıkları önleme ve kontrol programı (2018-2023). Erişim adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kronik-hastaliklar-ve-yasli-sagligi-db/Dokumanlar/Kitaplar/Turkiye_Bobrek_Hastaliklari_Onleme_ve_Kontrol_Programi_2018-2023.pdf
• Temiz G, Kaya A. (2017), Böbrek nakli sonrası bireylerde görülen psikososyal sorunlar ve hemşirelik yaklaşımı. Nefroloji Hemşireliği Dergisi, 12(2), 78-83.
• Topbaş, E. (2015), Kronik böbrek hastalığının önemi, evreleri ve evrelere özgü bakımı. Nefroloji Hemşireleri Dergisi, 10(1), 53-59.
• Uçar, V., Ceylan, G., Balun, B. (2024), Psikolojik sağlamlık ve başarı motivasyonu arasındaki ilişkiye yönelik bir alan araştırması. Journal of Humanities and Tourism Research, 14(3), 343-354.
• Üstündağ, H., Gül, A., Zengin, N., Aydın, M. (2007), Böbrek nakli yapılan hastalarda yaşam kalitesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, (2)6, 117-126.
• Yardımcı, F., Başbakkal, Z. (2010), Ortaokul öz-yeterlilik ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, (11), 321-326.
• Yetiş, G. (2014). Kronik hastalığı olan çocukların algıladıkları sosyal desteğin okul başarısına etkisi. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi) İnönü Üniversitesi, Malatya,1-79.
• Yeşilkayalı, E. (2016), Okul sosyal hizmeti uygulamasında yaklaşım ve model örnekleri, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 135-152.
• Yorulmaz, Ö. (2024). Türkiye’de eğitimde eşitsizlik.İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi İstatistik Araştırma Merkezi, 1-10.
• Yüksek Telsaç, Ö., Telsaç, C. (2022). Göç nedeniyle oluşan temel eğitim sorunları. Uluslararası Akademik Birikim Dergisi, 5(3), 113-122.
• World Health Organization.(1948).Constitution of the World Health Organization.Retrieved from https://www.who.int/about/governance/constitution