Arapların Fethinden Selçuklular Zamanına Kadar Maraş

Year 2009, , 35 - 76, 01.04.2009

İlyas Gökhan

https://doi.org/10.37879/belleten.2009.35

Abstract

Ortaçağ’da Maraş tarihi incelenirken, bu bölgede bulunan ve el-Hades1 olarak bilinen, bugün tamamen yıkılmış olan şehirle birlikte ele alınmalıdır. Maraş ve Hades şehirleri Ortaçağ İslâm ve Hıristiyan kaynaklarında birlikte geçer. Hititlerin, Gurgum, Asurluların Maraj veya Markasi gibi isimlerle bildikleri Maraş, Romalılar zamanında Caligula adlı bir generalin ismine nispetle Germanikeia olmuştur.

Keywords

Arap, Selçuklu, Tarih, Maraş

The City of Marash from Arab Conquest to Seljuk's' Reign.

Abstract

When armies of Islam marched towards Damascus and Aleppo Marash was under the rule of Byzantine Empire. Marash was conquered by Halid b. Velid in 637 during the caliph Hz. Omar. Thereafter Marash became military base fort he Muslims' Army during their raids towards the cities of Malatya and Kayseri. However the struggle over the control of the city of Marash continued for a long time between Islamic Armies and the Byzantine Empire. Eventually the administration of Marash was tied to the state of Avasım in which its centre was Tarsus by Abbasies. In 943 Marash came under the domination of Seyfuddevle the ruler of Hamdanis' dynasty. Seyfuddevle reconstructed Marash and the city became a centre of culture and knowledge. In 962 Byzantines reoccupied Marash and ruled the city until the conquest of Seljuk's in 1086.

Keywords

Arab, Seljuk's', History, Marash

References

• ABU’L-FARAC, Gregory, Abu’l-Farac Tarihi, C.I-II, (Süryaniceden çev. R.A.W.Budge, Türkçe çev. Ö.R.Doğrul), TTK Yay., Ankara 1999.
• ATALAY, Besim, Maraş Tarihi ve Coğrafyası, Matbaa-i Âmire, İstanbul 1339.
• AVCI, Casim, İslâm Bizans İlişkileri, Klasik Yay., İstanbul 2003.
• BAŞKUMANDAN SİMBAT, Vekayinamesi 951–1334, (çev. Hrant D. Andreasyan), TTK Basıl- mamış Tercümeler Kısmı.
• EL-BELÂZURÎ, Fütühu’l-Buldân, (çev. Mustafa Fayda), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1987.
• CANBOLAT, Selman, Etiler Zamanında Maraş, İş Matbaası Yay., Maraş 1945.
• DARKOT, Besim, “Maraş (Coğrafya)”, İA, MEB Yay, Eskişehir 1997, 310-312.
• -------------, “Tarsus”, İA, MEB Yay., Eskişehir 1997, s.19-24.
• DEMİRCİ, Mustafa, “İslam-Bizans Mücadelesinde Bir Serhat Şehri”, C.I, Maraşder I. Kahra- manmaraş Sempozyumu, K. Maraş Belediyesi Yay., İstanbul 2005.
• EBÛ’L-FİDÂ, el-Muhtasar fi Ahbari’l-Beşer, C.I, (neşr. Mahmud Deyyub), Darü’l-Kütübü’l- İlmiye, Beyrut 1997.
• ELÇİBEY Ebûlfez, Tolunoğulları Devleti, (Yayına Hazırlayan Fazil Gezenferoğlu, Türkiye Türkçesine Çeviren ve Redaksiyon, Selçuk Aklın), Ötüken Yay., İstanbul 1997.
• EVLİYA ÇELEBİ, Seyahatname, IX, X, ( Sadeleştiren: Mümin Çevik), Üçdal Neşriyat, İstan- bul 1985.
• GROUSSET, René, Başlangıçtan 1071’e Kadar Ermenilerin Tarihi, (çev. Sosi Dolanoğlu) , Aras Yay., İstanbul 2005.
• “ HADES”, İA, C.V/I, MEB Yay.,Eskişehir 1997, s.42.
• HALİFET B. HAYYÂT, Tarihu Halifet b. Hayyât, (Çev.: A. Bakır), Bizim Büro Basımevi, An- kara 2001.
• HIDIR, Özcan, “Hades (Göynük) Muhaddisleri”,C.I, Maraşder I. Kahramanmaraş Sempozyumu 2004, K. Maraş Belediyesi Yay., İstanbul 2005.
• HITTI, Philip K., History of Syria, Macmillan-Co Ltd, New York . St. Martin’s Press, London 1957.
• HONIGMANN, Ernest, Bizans Devletinin Doğu Sınırı, (terc. F. Işıltan), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay, İstanbul 1970.
• -------------, “Maraş”, İA, C.VII, MEB Yay., Eskişehir 1997, s.312-315.
• EL-ISTAHRÎ, Ebû İshak İbrahim b.Muhammed el-Farisî, Mesâlikü’l-Memâlik, Matbaatu Biril, Beyrut 1927.
• İBNÜ’L-ADİM, Bugyetü’t-Taleb Fi Tarih-i Haleb, C.I, X, (neşr. Seyyal Zekkar) Darü’l-Fikr, Dı- maşk 1988.
• İBNÜ’L-ESİR, İslam Tarihi, (el-Kâmil fi’t-Tarih), C. VIII, (çev. Ahmet Ağırakça), Bahar Yay., İstanbul 1991.
• İBN HAVKAL, Kitabu Sureti’l-Arz, (neşr. R. Blachére, H.A.R. Gibb, P.Kahle, J.H. Kramers, H. Von Mzık, C.A. nalliona, A.J.Wensick), Leiden 1939.
• İBN HURDADBİH, Ebû Kasım Abdullah b. Abdullah, el-Mesâlik ve’l-Memâlik, (Neşr.M.J.De Goeje), Matbaatü’l-Beril, Leyden 1889.
• İBN-İ KESİR, Büyük İslam Tarihi (el-Bidaye ve’n-Nihaye), (çev. M. Keskin), Çağrı Yay., İstanbul 1995.
• İBN RUSTEH, Ebû Ali Ahmed b Ömer, Kitabu’l-Alakatü’n- Nefise, (neşr. F. Wüdtenfeld), Lug- dunı Batavorum, Apud E.J.Brill 1892.
• İBNÜ’L-VERDÎ, Tarihu İbni’l-Verdî, C. I ,Darü’l-Kütübi’l-İlmiye, Beyrut 1996.
• KARAARSLAN, Nasuhî Ünal, “Hamdânîler”, DİA, C.XV, İstanbul 1997, s. 446–447.
• KAZVİNÎ, Zekeriya, Acâibü’l-Mahlûkât ve Garâibü’l-Mevcudât, (neşr. Faruk Said), Darü’l-Afaki’l- Cedide, Beyrut 1988.
• KOPRAMAN, Kâzım Yaşar, “Abbâsiler Zamanında Bizans Sugûrunda Türklük faaliyetleri”, Makaleler, (Yay. Hazr. S. Yalçın, A. Çetin), Berikan Yay., Ankara 2005, s.331-346.
• -------------, “Tolunoğulları”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C. VI, İstanbul 1987.
• KUDÂME b. Cafer el-Bağdadî, İbnü’l-Ferec Kitabu’l-Harac, (Neşr.M.J.De Goeje), Matbaatü’l- Beril, Leyden 1889.
• EL-MAKRİZÎ, Takiyeddin Ahmed, İttiâzu’l-Hunefa bi-Ahbari’l-Eimmeti’l-Fâtımîyyüni’l- Hulefa, C. I, Neşr.: Cemaleddin eş-Şeyyâl, Cumhuriyetü Mısru’l-Arabiyye Vezaret’ül-Evkaf, Kahire 1996.
• EL-MUKADDESÎ, Ahsenü’t-Tekâsîm, (neşr. Muhammed Mahzum), İhyaü’t-Terasi’l-Arabiye, Beyrut 1987.
• OSTROGORSKY, Georg, Bizans Devleti Tarihi, (Çev. F. Işıltan), TTK Yay., Ankara 1999.
• ÖZDEMİR, Abdurrahman, “ el-Mütenebbî’nin Şiirinde Maraş”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı, 14, Sakarya 2006, s.159–185.
• ÖZKARCI, Mehmet, Türk Kültür Varlıkları Envanteri: Kahramanmaraş, C. II, TTK Yay., Ankara 2007.
• ÖZTÜRK, Mustafa “Dört Halife Döneminde Bilâd-ı Şam’da İslamlaşma ve Kültürel De- ğişme”, Omeljan Pritsak Armağanı, Sakarya Üniversitesi Yay., Sakarya 2007, s. 405-416.
• SÜMER, Faruk “El-Hades (Göynük) Şehri” Türk Dünyası Tarih Dergisi, İstanbul Eylül 1993, s. 4-8.
• -------------, Eshabü’l-Kehf (Yedi Uyurlar), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1989.
• SÜRYANİ MİKHAİL, Vekâyinâme, (1042-1193, 1195-1229) TTK Tercümeler Kısmı
• TURAN, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, Boğaziçi Yay., İstanbul 1993.
• URFALI MATEOS, Vekâyinâmesi ve Papaz Grigor’un Zeyli, (Türkçeye çev. H.D. Andreasyan, Notlar: E.Dulaurer, M. H. Yinanç), TTK Yay., Ankara 1987.
• EL-YAKUBÎ, Ahmed b. Ebî Yakûb b. Cafer b. Vehb b.Vâzıh el- Kâtib, Kitâbu’l-Büldân, (Neşr. F. Wüstenfeld), Lugdunı Batavorum, Apud E.J.Brill, 1892.
• YAKUT-EL-HAMEVÎ, Mucemü’l-Buldân, C. V., Dar Sader, Beyrut trhz.
• YILDIZ, Hakkı Dursun, “Avâsım”, DİA, C.IV, İstanbul 1991, s. 111-112.
• YİNANÇ, M. H., “Elbistan”, İA, C.VI, MEB Yay, Eskişehir 1997, s.243-230.
• -------------, “Maraş Emirleri”, Türk Tarih Encümeni Mecmuası, 1340, V, (82), s. 283-299.
• -------------, Türkiye Tarihi Selçuklular Devri, Anadolu’nun Fethi I, İstanbul Üniversitesi Yay., İstanbul 1944.
• YİNANÇ, Refet, Mesut Elibüyük, Maraş Tahrir Defteri, C.I, Ankara Üniversitesi, Osmanlı Araştırmalar ve Uygulama Merkezi Yay., Ankara 1988.
• YİNANÇ, Refet, “Eshab-ı Kehf Vakıfları”, Vakıflar Dergisi, Sayı XX, Ankara 1988, s.311-319.
• YÖRÜKAN, Yusuf Ziya, Müslüman Coğrafyacıların Gözüyle Ortaçağ’da Türkler, Selenge Yay., İs- tanbul 2004.