Stratford Canning’in Raporlarına Göre Sultan Abdülmecid ve Ona İngiltere Tarafından Verilen Dizbağı Nişanı (Knight of the Garter)

Year 2016, Volume: 80 Issue: 287, 157 - 176, 01.04.2016

Turgut Subaşı

https://doi.org/10.37879/belleten.2016.157

Abstract

Sultan Abdülmecid Osmanlı Devletinin toprak bütünlüğünü ve egemenliğini korumak, Rus müdahalesini en aza indirmek ve devleti yeniden yapılandırarak, kendi kendine yetebilecek duruma gelebilmek için, İngiltere gibi güçlü bir devletin desteği ve yardımının önemine inanıyordu. Bundan dolayı, on dokuzuncu yüzyılın en yetenekli diplomatlardan biri olarak kabul edilen İngiltere’nin İstanbul’daki Büyükelçisi StratfordCanningile yakın bir diyalog ve dostluk kurmuştu. Onun Avrupa diplomasisi alanındaki tecrübelerinden istifade etmek istiyordu. İngiltere ise, Avrupa’nın siyasal statüsü ve güç dengesinin kendi aleyhine bozulmasına kayıtsız kalmasının bedelinin ağır olacağının farkındaydı. Bu karşılıklı beklentiler ikili ilişkileri geliştirdi ve Kırım savaşıyla birlikte en üst seviyeye çıkardı. Osmanlı-İngiliz ilişkilerinin gelişmesinde kilit isim ise StratfordCanning oldu. Canning’in Osmanlı Devleti’nin dâhili ve harici birçok sorunuyla ilgilenmesi ve zaman zaman neticelerine tesir etmiş olması, onu sıradan bir diplomatlığın ötesine geçirmiştir. İngiltere’nin Osmanlı Sultanı üzerindeki nüfuzunu güçlendirmek için Dizbağı Nişanı iyi bir fırsattı. Nitekim Osmanlı-İngiliz ilişkileri 1856’da Sultan Abdülmecid’e Büyük Britanya asalet rütbelerinin en büyüğü sayılan Knight of the Garter (Dizbağı Nişanı) verilmesiyle doruk noktasına ulaştı. Dizbağı Nişanı İstanbul’da Kraliçe adına Büyükelçisi StratfordCanning tarafından takdim edildi. Bu alışılmışın dışında bir uygulamaydı. İlk kez bir Müslüman hükümdara ve aynı zamanda Müslümanların halifesine İngiltere’nin en büyük nişanı veriliyordu.

Keywords

Abdülmecid, Canning, Dizbağı Nişanı, Osmanlı Devleti, İngiltere

Sultan Abdülmecid and the Granting of Knight of the Garter by Great Britain in Accordance With the Reports of Stratford Canning

Abstract

Sultan Abdülmecid believed in the importance of gaining the support of Great Britain in order to preserve the territorial integrity and sovereignty of Ottoman Empire, to minimize the interference of Russia, and to restructure the state that is selfsufficient. Therefore he developed a close friendship and established a close dialogue with ambassador of Great Britain in Istanbul, Stratford Canning, who was accepted as one of the most talented diplomats of 19th century. Abdülmecid wanted to take advantage of his vast diplomatic experiences. On the other hand, Great Britain was aware that it would cost Britain highly to remain unresponsive to the change of political status and balance of power in Europe against her interest. Those mutual expectations developed the bilateral relations and those relations peaked with the Crimean War. The key person in the Anglo-Ottoman relations was Stratford Canning. His dealing with Ottoman Empire’s domestic and foreign problems and having some effects on their results made him more than a diplomat. Knight of the Garter was a good chance for Great Britain to enhance its dominance on Ottoman Sultan. Thus, by honoring Sultan Abdulmecid with the Knight of the Garter in 1856, the highest noble title of Great Britain, the British and Ottoman relationship reached its zenith. The Knight of the Garter was presented by Stratford Canning on behalf of the Queen in Istanbul. That was an extraordinary practice. For the first time, the highest order of the British Empire was given to a Muslim sovereign and also the Caliph of the Muslims.

Keywords

Abdülmecid, Canning, Knight of the Garter, Ottoman Empire, Great Britain

References

• BOA, HR. MKT, 167, 82, 1.
• BOA, A. AMD, 74, 90,3.
• BOA, İHR, 137, 7084.
• BOA, HR. MKT, 16782, 2.
• BOA, HR. MKT, 167, 82, 3.
• BOA, A. DVN, 118, 70, 1.
• BOA, İ. H. R. 137, 7112, 2.
• BOA, İ. HR. 137, 7112, 1.
• BOA, İHR, 138, 7162, 1.
• BOA, A. AMD, 77, 46, 4.
• BOA, İHR, 137, 7162, 2.
• The National Archives, Foreign Office (F.O.).
• F.O. 78/209, No. 12, “Confidential”.
• F.O. 78/476, İkinci Kısım, No. 67. F.O. 78/475, No. 9.
• F.O. 78/479, No. 183.
• F.O. 78/602, No. 248.
• F.O. 78/602, No. 249, ‘Private and Confidential’. F.O. 78/478.
• F.O. 78/602, No. 246. F.O. 78/635. F.O. 78/65. F.O. 78/892.
• F.O. 78/773, No. 83. F.O. 78/820.
• Ahmet Cevdet Paşa, Tezakir, c. I, Ankara 1991, s. 61-62.
• Cunningham, A., “Stratford Canning and the Tanzimat”, Beginnings of Modernisation on the Middle East, The Nineteenth Century, (editors: W. R. Polk, ve R. L. Chambers), Chicago 1968, s. 108-129.
• Erim, Nihat, Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri, cilt I. (Osmanlı İmparatorluğu Antlaşmaları) T.T.K., Ankara 1953.
• Ismail, F., “The Making of the Treaty of Bucharest, 1811-1812”, Middle Eastern Studies, cilt 15, Londra 1979.
• İrtem, Süleyman Kani, Abdülmecid Devrinde Saray ve Babı-ı Ali, (Yay. Haz: O. Selim Kocahanoğlu), İstanbul 2007, s. 172.
• Cevdet Küçük, “Abdülmecid”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. I, İstanbul 1988, s. 259-263.
• Lane-Poole, S., “Canning, Stratford’, Dictionary of National Biography”, cilt III, Londra, 1908, s. 883-96.
• ________, The Life of the Right Honourable Stratford Canning, Viscount Stratford de Redcliffe, 2 cilt, Londra, 1888.
• Malcolm-Smith, E. F., The Life of Streatford Canning (Lord Stratford de Redcliffe), Londra, 1933.
• Richmond, Steven, The Voice of England in the East: Stratford Canning and Diplomacy with the Ottoman Empire, I.B. Tauris, Londra, 2014.
• Sakaoğlu, Necdet, “Abdülmecid”, Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlı Ansiklopedisi, İstanbul 1999, s. 65.
• Sakaoğlu, Necdet, Akbayar, Nuri, Avrupa Yolunda Bir Padişah Sultan Abdülmecid, İstanbul 2008, s. 98.
• Subaşı, Turgut, “Sultan Abdülmecid’in Hayatı ve Hükümdarlığı”, Nakş-ı İstanbul - Ortaköy Büyük Mecidiye Camii, Müessese İletişim Yayıncılık, İstanbul 2015, s. 17-45.
• ________, ‘British Support for Mustafa Reşid Paşa and his Reforms according to British Sources at the Public Record Office’, The Great Ottoman Turkish Civilisation, cilt 1, editor in-chief Kemal Çiçek, Ankara, 2000, s. 427–32.
• ________, “The Apostasy Question in the Context of Anglo-Ottoman Relations, 1843-44”, Middle Eastern Studies, 38/2 (2002), s. 1-35.
• ________, Anglo - Ottoman Relations and the Reform Question in the Early Tanzimat Period 1839-1852: With Special Reference to Reforms Concerning Ottoman Non-Muslims, (Basılmamış Doktora Tezi) Birmingham Üniversitesi, İngiltere, 1995.
• Walker, F. A., “The Rejection of Stratford Canning by Nicholas I”, Bulletin of the Institute of Historical Research, cilt 40, Mayıs 1967, s. 50-64.
• Warr, M., A Biography of Stratford Canning, Oxford, 1989.
• Yücel, Can, Lord Stratford Canning’in Turkiye Hatiralari, Ankara, 1959.
• İngiliz Kraliyetinin Resmi Web Sitesi, http://www.royal.gov.uk/monarchUK/honours/Orderofthegarter/orderofthegarter.aspx
• http://www.google.com.tr/search?q=stratford+canning&hl=tr&prmd=imvnso&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ei=am_iT-SrGM_O-QbsrJDEAw&sqi=2&ved=0CGQQsAQ&biw=994&bih=600