A Failed Project: The Ponto-Armenian Federation, 1919-1920

Year 2011, Volume: 75 Issue: 273, 545 - 570, 01.08.2011

Bestami S. Bilgiç

https://doi.org/10.37879/belleten.2011.545

Abstract

The conventional wisdom says that Ottoman Armenians and Rums had collaborated against the Ottoman government during the First World War and its immediate aftermath, and then the Ankara government after 1920. They may have joined forces during the First World War when they regarded the "Turks" as their common enemy. However, when the "Turk" was out of the way after the First World War, Armenians and Rums could not agree on how to share the spoils. This was particularly true for Trabzon which was coveted both by Armenians, who wanted to integrate the vilayet to their Greater Armenia, and Trabzon Rums who wished to establish an independent republic in the region. Therefore, while ostensibly working against the "Turk", Rums and Armenians essentially intrigued against one another over Trabzon. Although both parties paid lip service to a Ponto-Armenian federation from time to time, they at the same time undermined each other's efforts to gain ground in Trabzon. Combined with Turkish resolve to keep Trabzon and Allies' hesitancy to honor their promises to the Armenians and Rums during the First World War, Armenian-Rum dispute over Trabzon rendered the project of a Ponto-Armenian federation abortive.

Keywords

Pontus, Armenians, Ponto-Armenian Federation, National Struggle

A Failed Project: The Ponto-Armenian Federation, 1919-1920

Abstract

Genel olarak Osmanlı Ermenileri'nin ve Rumlar'ın Birinci Dünya Savaşı sırasında ve hemen akabinde Osmanlı Hükümeti ve 1920'den sonra da Ankara Hükümeti aleyhinde işbirliği yaptıkları iddia edilir. Ermeniler ve Rumlar Birinci Dünya Savaşı sırasında "Türkler"e karşı güç birliği yapmış olabilirler. Ancak, savaştan sonra, ortak düşman olarak gördükleri "Türk" bertaraf edildikten sonra bu iki topluluk ganimetin paylaşılması hususunda anlaşmazlığa düşmüşlerdi. Bu durum özellikle Trabzon için daha geçerlidir. Ermeniler, Trabzon'u kurmayı istedikleri Büyük Ermenistan'a dahil etmek istiyorlardı. Rumlar ise Trabzon vilayetinde bir Pontus cumhuriyeti kurmaya uğraşıyorlardı. Bu yüzden Trabzon üzerinde, görünürde "Türk"e karşı işbirligi yaparken aslında birbirlerine karşı entrikalar çeviriyorlardı. Her ne kadar iki taraf da zaman zaman bir Ponto-Ermeni federasyonu kurulmasını istediklerini ifade etseler de aslında yaptıkları birbirlerinin Trabzon hakkındaki pozisyonunu zaafa uğratmaktı. Trabzon üzerindeki Ermeni-Rum mücadelesinin Türkler'in Trabzon'u bırakmama azmi ve Müttefikler'in Ermeni ve Rumlar'a savaş sırasında verdikleri sözleri tutma konusunda tereddüt etmeleri ile birleşmesi, bir Ponto-Ermeni federasyonunun kurulması projesini akim bırakmıştı.

Keywords

Pontus, Ermeniler, Ponto-Ermeni Federasyonu, Milli Mücadele