Günümüz Türkiyesi'nde Akrabalık Terimlerinin Kullanımı

Year 1992, Volume: 56 Issue: 216, 483 - 512, 20.08.1992

Aygen Erdentuğ

https://doi.org/10.37879/belleten.1992.483

Abstract

Bir kültür ile o kültürün mensuplarının konuştukları dil arasında, iki yönlü, karmaşık türden bir ilişki olduğu görüşü benimsenmektedir. Kültürün oluştuğu fiziki ortam kadar o toplumdaki deneyimler birikiminin ortaya çıkardığı kültürel özellikler de, kullanılan dile yansıyarak, belirli terimlerin oluşmasına yol açar. Öte yandan, bizzat dilin kendisi, toplum üyelerinin kullanabilecekleri sözcüklerin sinirliliği nedeniyle, belirli bir gerçeğin de sınırlı bir biçimde idrak edilmesinde önemli bir rol oynar (D.Bates ve F.Plog, 1990: 275-277). Bir toplumda kullanılan dile, başka kültürlerle etkileşme sonucu, yeni kültür öğeleri ile birlikte yeni sözcüklerin katıldığı bilinmektedir. Bu arada, eski sözcüklerin bir kısmı da, yeni koşullara göre yeni anlamlar alarak yaşamaya devam ederler. Hatta, belirli bir zamanda tek bir görevi ya da anlamı olan terimlerin, yeni koşullar karşısında, birbirinin yerine kullanılmaya başlayan eşanlamlı sözcükler haline dönüştükleri de görülür (A.İnan, 1968:295). Bu gibi gelişmeler, yakın bir tarihe kadar, zoraki kültür değişmesine hedef olan sömürgeler dışındaki toplumlarda yavaş seyreden bir süreçti. Oysa,yüzyılımızın özellikle son çeyreğinde, kitle iletişim araçları oldukça yaygınlaşarak, insanların kendi kültürleri dışındaki kültürlere açılmalarını sağlamışlardır. İlk planda, diğer kültürlerden yapılan çeviri ve "görsel-işitsel" yayınlarla birlikte, toplumun sözcük dağarcığına, önemli ölçüde yeni terimler aktarılması söz konusudur.

Keywords

Türkiye, Akrabalık Terimleri, Kültür, Toplum, Tarih

References

• ABADAN-UNAT, Nermin. (1985), "Identity Crisis of Turkish Migrants", İlhan Başgöz ve Norman Furniss (der.),Turkish Workers in Europe: An Interdisciplinary Study. Bloomington, Indiana: Indiana University Press. 125-147.
• AŞIK, Melih. "Açık Pencere",Milliyet, 26 Şubat 1991.
• AVCI, Nabi. (1990), "İletişim Araştırmaları Açısından Bir Sorun Alanı Olarak Aile", Türkiye Aile Yıllığı, Ankara: T.C.Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu, 98-105.
• AZİZ, Aysel. (1982), Toplumsallaşma ve Kitlesel İletişim. Ankara: A.Ü.S.B.F. ve Basın-Yayın Yüksek Okulu Basımevi.
• (1984), "Kırsal Kesimde Kitle İletişim Araçlarının Aile Yapısına Etkisi", Türkiye'de Ailenin Değişimi: Toplumbilimsel İncelemeler. Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yay., 215- 234.
• BALAMAN, Ali Rıza. (1982),Evlilik-Akrabalık Türleri: Sosyal Antropolojik Yaklaşımla. İzmir: Karınca Matbaacılık Şti.
• BALOĞLU, Zekai. (1990),Türkiye'de Eğitim: Sorunlar ve Yapısal Uyum Önerileri. İstanbul: TÜSİAD
• BARNOUW, Victor. (1978),An Introduction to Antropology, II: Ethnology. Homewood, Illinois: The Dorsey Press, 3rd ed.
• BATES, Daniel G., PLOG, F. (1990), Cultural Anthropology. New York:McGraw-Hill Pub.Comp, 3rd ed.
• CASSON, Ronald. (1973), "Paried Polarity Relations in the Formal Analysis of a Turkish Kinship Terminology",Ethnology, July 1973, XII:3, 275-297.
• CASSON, Ronald W., ÖZERTUĞ, Banu. (1974), "Semantic Structure and Social Structure in a Central Anatolian Village",Anthropological Quarterly, 47:4, 347-373.
• CİCİOĞLU, Hasan. (1983),Türkiye Cumhuriyetinde İlk ve Ortaöğretim (Tarihi Gelişimi). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, A.Ü.D.T.C.F Yay. No.334.
• DPT. (1989), VI. Beş Yıllık Kalkınma Planı Ö.İ.K. Raporu. Ankara: DPT Yay. No. 2165, ÖİK:338.
• DUBEN, Alan. (1982), "The Significance of Family and Kınship in Urban Turkey", Çiğdem Kağıtçıbaşı (der.)Sex Roles, Family, and Community in Turkey. Bloomington, Indiana: Indiana University Turkish Studies No. 3, 73-99.
• ERDENTUĞ, Aygen. (1985), "Çeşitli İnsan Topluluklarında Aile",Antropoloji, Sayı 12, 165- 212.
• (1990), "Türkiye'de ve Yurt Dışında, Sanayi Sektöründe Çalışan İşçilerimizde Aileye İlişkin Özellikler", Türk Yurdu, 10:40 (Aralık 1990), Aile Özel Sayısı, 27-33.
• ERDENTUĞ, Nermin. (1956),Hal Köyü'nün Etnolojik Tetkiki. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. A.Ü.D.T.C.F. Yay.No:109.
• ESERPEK, Altan. (1979),Sosyal Kontrol, Sapma ve Sosyal Değişme: Erzurum'un İki Köyünde Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Ankara: A.Ü. Basımevi, A.Ü. Eğitim Fak. Yay.No.76.
• GÖLPINARLI, Abdülbaki. (1991), "Mazi Özlemi veya Dün Bugün",Kültür ve Sanat, Mart 1991,12-15.
• GÜVENÇ, Bozkurt. (1972)İnsan ve Kültür: Antropoloji'ye Giriş. Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayınları: G-1.
• İNAN, Abdulkadir. (1968), "Adaş ve Sağdıç Kelimlerinin En Eski Anlamları",Makaleler ve İncelemeler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 295-304.
• KAGITÇIBAŞI, Çiğdem. (1984), "Aile-İçi Etkileşim ve İlişkiler: Bir Aile Değişme Modeli Önerisi", Türkiye'de Ailenin Değişimi: Toplumbilimsel İncelemeler. Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yay., 131-143.
• KARAYALÇIN, Murat. Cumhuriyet, 4 Ağustos 1990.
• KIRAY, Mübeccel. (1976), "The Family of the Immigrant Worker", N.Abadan-Unat (der.), Turkish Workers in Europe, 1960-1975. Leiden:E.J. Brill, 210-234.
• (1984), "Büyük Kent ve Değişen Aile", Türkiye'de Ailenin Değişimi: Toplumbilimsel İncelemeler. Ankara: Türk Sosyal Bilimsel Derneği Yay., 69-78.
• KOŞAY, Hamit Zübeyr. (1944), Türkiye Türk Düğünleri Üzerine Mukayeseli Malzeme. Ankara: Maarif Matbaası.
• KUDAT, Ayşe. (1975), "Structural Change in the Migrant Turkish Family", R.Krane (der.),Manpower Mobility Across Cultural Boundaries. Leiden: E.J.Brill, 77-95.
• KUDRET, Cevdet. (1973),Ortaoyunu I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Türk İş Bankası Kültür Yay. No. 128.
• KÜÇÜKKURT, Mehmet. (1990), "Ailenin Psikolojik (Moral) Fonksiyonu", Türkiye Aile Yıllığı, Ankara: T.C.Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu, 82-93.
• LENSKI, Gerhard. (1970), Human Societies: A Macrolevel Introduction to Sociology. New York: McGraw-Hill Book Comp.
• LIGHT, Ivan. (1983),Cities in World Perspective. New York: Macmillan Pub. Co., Inc.
• MATSUBARA, Masatake. (1978), "Turkish Kinship Terminology: Its Historical Changes and Dialectal Distribution", Senri Ethnological Studies, no. 2, 67-146.
• MERTER, Feridun. (1990), "Türkiye'de Köy Sosyal ve Aile Yapısını Değiştiren Sosyo-Ekonomik Faktörler", Türk Yurdu, Cilt 10, Aralık 1990, 40-51.
• MUSHABEN, Joyce Marie. (1985), "A Crisis of Culture: Isolation and Integration Among Turkish Guestworkers in the German Federal Republic", İlhan Başgöz ve Norman Furniss (der.), Turkish Workers in Europe: An Interdisciplinary Study. Bloomington, Indiana: Indiana University Press. 125-147
• NAISBITT, John ve ABURDENE, Patricia. (1990),Megairends 2000: Ten New Directions For the 1990's. New York: Avon Books.
• SAYIN, Önal. (1990),Aile Sosyolojisi: Ailenin Toplumdaki Yeri. Bornova, İzmir: Ege Üniversitesi, Edebiyat Fak. Yay. No.57.
• SAYIN, Şara. (1991) "Kültürel Kimlik Sorunu" ,Cumhuriyet (Olaylar ve Görüşler), 10 Ocak 1991.
• STIRLING, Paul. (1965), Turkish Village. London: Weidenfeld and Nicholson.
• TEMPO. (1991), "TV'lerden Seçmeler", 4:15 (7-13 Nisan 1991).
• TEZCAN, Mahmut. (1982), "Tasavvuri Akrabalık ve Ülkemizdeki Uygulama",A.Ü.Eğitim Fakültesi Dergisi: İbni Sina Armağanı, 15:1, 117-130.
• (1990), "Toplumsal Değişme ve Aile", Türkiye Aile Yıllığı, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu, 66-74.
• TÜRKDOĞAN, Orhan (1970), Türkiye'de Köy Sosyolojisinin Temel Sorunları. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi, Atatürk Üniv. Yay. No. 76.