Karain Mağarası Orta Kalkolitik Dönem Seramiği

Year 2022, Volume: 86 Issue: 305, 1 - 38, 12.04.2022

Ayşegül Aykurt Nurperi Ayengin

https://doi.org/10.37879/belleten.2022.001

Abstract

Karain Mağarası’nın B gözünde yapılan çalışmalarda H I-IV katmanlarında Kalkolitik Çağ’a tarihlenen seramik örnekleri ele geçmiştir. Çağın erken, orta ve geç dönemlerini içeren örneklerinin mağaranın dip kenarlarında, özellikle H I-III katmanlarında, oldukça karışık durumda olduğu gözlenmiştir. Bu makale kapsamında söz konusu karışık malzeme içinde yer alan Orta Kalkolitik Dönem’e tarihlenen karakteristik seramik örnekleri değerlendirilmiştir. Seramik örnekleri içinde yer alan sepet kulplu ve mantar başlı saplı çanaklar ile mahmuzlu kulplara sahip çömlekler, Troas’tan Likya bölgesine kadar uzanan ortak seramik kültürünün ürünü olarak karşımıza çıkmaktadır. Söz konusu kültür bölgesinde yer alan Malkaya Mağarası, Tavabaşı Aşağı Mağarası ile birlikte Karain Mağarası, bölgede Orta Kalkolitik Dönem’e sadece höyük yerleşimlerinin olmadığını, aynı kültür materyallerini kullanan mağara yerleşimlerinin de olduğunu ortaya koyması bakımından önemlidir. Bunun yanı sıra B gözünde bulunan seramik ve diğer buluntular birlikte değerlendirildiğinde; mağaranın mevsimlik olarak kullanılmadığı, Troas’tan Likya bölgesine kadar uzanan ortak kültürel materyallere sahip, ancak farklı yaşam biçimini tercih etmiş insanlar tarafından sürekli bir yaşam alanı olarak kullanıldığı düşünülmüştür.

Keywords

Karain Mağarası, Orta Kalkolitik Dönem, seramik

Middle Chalcolithic Period Ceramic from Karain Cave

Abstract

Ceramic samples dating to the Chalcolithic Age were found in layers H I-IV during the studies carried out in Chamber B of the Karain Cave. It has been observed that the samples including the early, middle and late periods of the age are quite mixed at the bottom edges of the cave, especially in the H I - III layers. Within the scope of this article, characteristic ceramic samples dating to the Middle Chalcolithic Period included in the mentioned mixed material were evaluated. Basket-handled bowls, mushroom-headed handled bowls and spurred-handled pots included in ceramic samples are the products of the common ceramic culture extending from Troas to the Lycian region. Malkaya Cave, Tavabaşı Aşağı Cave and Karain Cave located in the mentioned cultural region are important in terms of showing that there are not only mound settlements in the region but also cave settlements using the same cultural materials. In addition, when the ceramics and other findings from Chamber B are evaluated together; it is thought that the cave was not used seasonally, had common cultural materials extending from Troas to the Lycian region, but had been used continuously by the people who had preferred a different life style.

Keywords

Karain Cave, Middle Chalcolithic Period, ceramic

References

• Aykurt, Ayşegül - Ayengin, Nurperi, “Karain Mağarası B Gözü Erken Kalkolitik Çağ Seramiği”, ed. Harun Taşkıran, Metin Kartal, Kadriye Özçelik, M. Beray Kösem, Gizem Kartal, Işın Yalçınkaya’ya Armağan, Bilgin Yayınları, Ankara 2011, s. 47-66.
• Becks, Ralf - Polat Becks, B. Ayça, “Girmeler Mağarası - Lykia’da Bir Kalkolitik Dönem Yerleşimi”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5/8 (2013), s. 166-183.
• Benzi, Mario, “A Forgetten Island: Kalymnos in the Late Neolithic Period”, ed. Hayat Erkanal, Harald Hauptmann, Vasıf Şahoğlu, Rıza Tuncel, Proceedings of the International Symposium The Aegean in the Neolithic, Chalcolithic and the Early Bronze Age, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara (2008), s. 85-108.
• Blum, Stephan W. E., “The Middle Chalcolithic Cultural Sequence of the Troad (Northwest Anatolia): Chronological and Interregional Assessment”, (ed. Barbara Horejs, Mathias Mehofer), Western Anatolia Before Troy. Proto-Urbanisation in the 4th Millennium BC?, Wien 2014, s. 125-155.
• Bostancı, Oğuz, Cumaovası Prehistorik Merkezleri, Hacettepe Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2002.
• Caymaz, Tayfun, “Yeni Veriler Işığında Orta Batı Anadolu Kalkolitik Çağ Kültürü”, Ege Üniversitesi Arkeoloji Dergisi, 18 (2013), s. 39-112.
• Çevik, Özlem, “What follows the Late Neolithic occupation in Central-Western Anatolia? A view from Ulucak”, (ed. Søren Dietz, Fanis Mavridis, Žarko Tankosić, Turan Takaoğlu), Communities in Transition: The Circum-Aegean Area During the 5th and 4th Millennia BC, Oxbow Books, Oxford 2018, s. 506-512.
• Derin, Zafer - Caymaz, Tayfun, “The Chalcolithic period at Yeşilova Höyük”, (ed. Søren Dietz, Fanis Mavridis, Žarko Tankosić, Turan Takaoğlu), Communities in Transition: The Circum-Aegean Area During the 5th and 4th Millennia BC, Oxbow Books, Oxford 2018, s. 499-505.
• Duru, Refik, Kuruçay Höyük I: 1978-1988 Kazılarının Sonuçları. Neolitik ve Erken Kalkolitik Çağ Yerleşmeleri, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1994.
• Efe, Turan, The Salvage Excavations at Orman Fidanlığı. A Chalcolithic Site in Inland Northwestern Anatolia, TASK Vakfı Yayınları, İstanbul 2001.
• Eslick, Christine, “Middle Chalcolithic Pottery from Southwestern Anatolia”, American Journal of Archaeology, 4, (1980), s. 5-14.
• Felsch, Rainer C. S., Das Kastro Tigani, Die Spätneolithische und Chalkolithische Siedlung, Dr. Rudolf Habelt GMBH, Bonn 1988.
• French, David H., “Chalcolithic and Early Bronze Age Pottery of Southwest Anatolia”, (ed. Hayat Erkanal, Harald Hauptmann, Vasıf Şahoğlu, Rıza Tuncel), The Aegean in the Neolithic, Chalcolithic and the Early Bronze Age. Proceedings of the International Symposium, October 13th-19th 1997 (Urla), Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara 2008, s. 197-202.
• French, David H., “The Kabalian highlands before Balboura: settlement and connections”, ed. John James Coulton, The Balboura Survey and Settlement in Highland Southwest Anatolia, BIAA Monograph 43 (2012), s. 43-45.
• Gabriel, Utta, “Die Keramik der troadischen Fundorte Kumtepe IA, Beşik-Sivritepe und Çıplak Köyü im Kontext ihrer überregionalen Vergleichsfunde”, (ed. Ernst Pernicka, Charles Brian Rose, Peter Jablonka), Studia Troica Monographien 5, Bonn 2014, s. 990-1057.
• Günel, Sevinç, “New Contributions Regarding Prehistoric Cultures in Meander Region: Çine-Tepecik”, ed. Barbara Horejs, Mathias Mehofer, Western Anatolia Before Troy. Proto-Urbanisation in the 4th Millennium BC?, Wien 2014, s. 83-103.
• Günel, Sevinç, “The Prehistoric Culture in Çine-Tepecik and Its Contribution to the Archaeology of the Region”, (ed. Søren Dietz, Fanis Mavridis, Žarko Tankosić, Turan Takaoğlu), Communities in Transition: The Circum-Aegean Area During the 5th and 4th Millennia BC, Oxbow Books, Oxford 2018, s. 538-547.
• Hood, Sinclair, Excavations in Chios 1938-1955, Prehistoric Emporio and Ayio Gala, Vol. I, Thames & Hudson, Oxford 1981.
• Hood, Sinclair, Excavations in Chios 1938-1955, Prehistoric Emporio and Ayio Gala, Vol. II, Thames & Hudson, Oxford 1982.
• Kartal, Gizem, Karain B’nin Geç Neolitik-Erken Kalkolitik (H. V) ve Kalkolitik (H.IV) Çağ Yontmataş Endüstrilerinin Tekno-Tipolojik Analizi, Hacettepe Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2013.
• Kartal, Gizem, “The Neolithic Cave Settlements of the Antalya Region in Southwestern Anatolia: A Comparative Perspective in Terms of Chipped Stone Assemblages”, Adalya, 21 (2018), s. 1-18.
• Kartal, Metin - Yalçınkaya, Işın, “Karain Mağarası 2011 kazıları/Excavations at Karain Cave in 2011”, ANMED, 2012—10 (2012), s. 27-29.
• Korkut, Taner - Işın, Gül - Takaoğlu, Turan - Özdemir, Bilsen, “Tlos Antik Kenti Yakınlarındaki Tavabaşı Mağarası Kaya Resimleri”, TÜBAR-AR, 18 (2015), s. 37-49.
• Korkut, Taner - Işın, Gül - Takaoğlu, Turan, “Cave habitations in Chalcolithic Lycia: The case of Tavabaşı near Tlos”, (ed. Søren Dietz, Fanis Mavridis, Žarko Tankosić, Turan Takaoğlu), Communities in Transition: The Circum-Aegean Area During the 5th and 4th Millennia BC, Oxbow Books, Oxford 2018, s. 548-555.
• Korkut, Taner - Takaoğlu, Turan - Sezgin, Kudret, “Pre-Classical Habitation at Tlos, Lycia”, Adalya, 22 (2019), s. 25-44.
• Kökten, İ. Kılıç, “Antalya’da Karain Mağarasında Yapılan Prehistorya Araştırmalarına Toplu Bir Bakış”, Belleten, XIX/75 (1955), s. 271-283.
• Kökten, İ. Kılıç, “Antalya’da Karain Mağarasında Yapılan Tarih Öncesi Araştırmalarına Toplu Bakış”, Türk Arkeoloji Dergisi, VII/1 (1957), s. 46-48.
• Kökten, İ. Kılıç, “Tarsus-Antalya Arası Sahil Şeriti Üzerinde ve Antalya Bölgesinde Yapılan Tarihöncesi Araştırmaları Hakkında”, Türk Arkeoloji Dergisi, VIII/2, Ankara, (1959), s. 3-9.
• Kökten, İ. Kılıç, “Maraş ve Antalya vilâyetlerinde süreli diptarih araştırmaları hakkında kısa bir rapor”, Türk Arkeoloji Dergisi, XI/1 (1962), s. 40-41.
• Kuş, Melek, Gökçeada Uğurlu/Zeytinlik Höyük Kazısı Işığında M.Ö. 5. Binde Batı Anadolu ve Doğu Ege Adaları, Trakya Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Edirne 2013.
• Levi, Doro, “La grotta di Aspripetra a Coo”, Annuario della Scuola Archeologica di Atene, 8-9 (1925-26), s. 235-312.
• Ökse, Tuba, Önasya Arkeolojisi Seramik Terimleri, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 1993.
• Özçelik, Kadriye, “Karain Mağarası B Gözü Epi-Paleolitik Dönem Yontmataş Endüstrisi”, ed. Harun Taşkıran, Metin Kartal, Kadriye Özçelik, M. Beray Kösem, Gizem Kartal, Işın Yalçınkaya’ya Armağan, Bilgin Yayınları, Ankara (2011), s. 213-226.
• Özgünel, Coşkun - Kaplan, Davut, “2007 Yılı Gülpınar/Smintheion Kazı Çalışmaları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 30/4 (2009), s. 409-432.
• Özgünel, Coşkun - Kaplan, Davut, “2008 Gülpınar/Smintheion Kazı Çalışmaları (29.Yıl)”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 31/2 (2010), s. 75-90.
• Özgünel, Coşkun - Kaplan, Davut, “2009 Yılı Gülpınar Kazıları (30.Yıl)”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 32/1 (2011), s. 212-225.
• Peschlow, Anneliese - Gerber, Christopher, “Die Arbeiten des Jahres 2002 in Herakleia am Latmos und Umgebund (Bafagölü Beşparmak)”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, 21/2 (2004), s. 201-210.
• Peschlow Bindokat, Anneliese, Tarihöncesi İnsan Resimleri Latmos Dağları’ndaki 2006 Prehistorik Kaya Resimleri, Vehbi Koç Vakfı Sadberk Hanım Müzesi, İstanbul 2006.
• Schoop, Ulf Dietrich, Das anatolische Chalkolithikum, Bernhard Albert Greiner, Remshalden, 2005.
• Seeher, Jürgen, Demircihüyük 3: Die Keramik 1/A: Neolithische & Chalkolithische Keramik B: Frühbronzezeitliche Keramik der Älteren Phasen G, Deutsches Arch. Inst., Mainz am Rhein 1987.
• Seeher, Jürgen, “Antalya Yakınlarında Karain Mağarasındaki Kalkolitik Çağ Buluntuları”, Araştırma Sonuçları Toplantıları, V/2 (1988), s. 221-238.
• Takaoğlu, Turan, “Chalcolithic Marble Working at Kulaksızlar in Western Anatolia”, TÜBA-AR, 5 (2002), s. 71-93.
• Takaoğlu, Turan, “The Late Neolithic in the Eastern Aegean: Excavations at Gülpınar in the Troad”, Hesperia, 75 (2006), s. 289-315.
• Takaoğlu, Turan, “Middle Chalcolithic finds from Dağdere in the Akhisar/Manisa Region”, Anadolu, 43 (2017), s. 1-14.
• Takaoğlu, Turan - Özdemir, Abdulkadir, “The Middle Chalcolithic period in the Troad: A new look from Gülpınar”, ed. Søren Dietz, Fanis Mavridis, Žarko Tankosić, Turan Takaoğlu, Communities in Transition: The Circum-Aegean Area During the 5th and 4th Millennia BC, Oxbow Books, Oxford (2018), s. 479-490.
• Taşkıran, Harun - Özçelik, Kadriye - Kartal, Gizem - Aydın, Yavuz - Fındık, Betül - Bulut, Hande - Erbil, Eşref, - Kösem, M. Beray, “2015 Yılı Karain Mağarası Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 38/1 (2017), s. 521-538.
• Tuncel, Rıza - Şahoğlu, Vasıf, “The Chalcolithic of Coastal Western Anatolia: A view from Liman Tepe, İzmir”, ed. Søren Dietz, Fanis Mavridis, Žarko Tankosić, Turan Takaoğlu, Communities in Transition: The Circum-Aegean Area During the 5th and 4th Millennia BC, Oxbow Books, Oxford (2018), s. 513-529.
• Yalçınkaya, Işın, “1985 Yılı Karain Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 8/1 (1987), s. 21-37.
• Yalçınkaya, Işın, Alt ve Orta Paleolitik Yontmataş Endüstrileri Biçimsel Tipolojisi ve Karain Mağarası, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1989.
• Yalçınkaya, Işın - Otte, Marcel, “1997 Yılı Karain Kazısı”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 20/1 (1999), s. 23-37.
• Yalçınkaya, Işın - Taşkıran, Harun - Kartal, Metin - Kösem, M. Beray - Ceylan, Kadriye - Erek, C. Merih -Atıcı, A. Levent - Otte, Marcel, “1995 ve 1996 Yılları Karain Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 19/1 (1998), s. 17-45.
• Yalçınkaya, Işın - Otte, Marcel - Taşkıran, Harun - Özçelik, Kadriye - Atıcı, Levent - Kösem, M. Beray - Erek, C. Merih - Kartal, Metin, “1998 Yılı Karain Kazısı”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 21/1 (2000), s. 15-28.
• Yalçınkaya, Işın - Taşkıran, Harun - Atıcı, Levent - Kösem, M. Beray - Özçelik, Kadriye -Kartal, Metin - Erek, C. Merih, “1999 Yılı Karain Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 22/1 (2001), s. 9-20.
• Yalçınkaya, Işın - Taşkıran, Harun - Kartal, Metin - Kösem, M. Beray - Erek, C. Merih, “2001 Yılı Karain Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 24/2 (2003), s. 159-170.
• Yalçınkaya, Işın - Taşkıran, Harun - Kartal, Metin - Kösem, M. Beray, “2002 Yılı Karain Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 25/2, (2004), s. 19-28.
• Yalçınkaya, Işın - Taşkıran, Harun - Kartal, Metin - Özçelik, Kadriye - Sevencan, B. Cem, “2003 Yılı Karain Mağarası Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 26/2 (2005), s. 215-224.
• Yalçınkaya, Işın - Taşkıran, Harun - Kartal, Metin - Özçelik, Kadriye - Kösem, M. Beray, “2004 Yılı Karain Mağarası Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 27/1 (2006), s. 403-418.
• Yalçınkaya, Işın - Taşkıran, Harun - Kartal, Metin - Özçelik, Kadriye - Kösem, M. Beray -Kartal, Gizem, “2005 Yılı Karain Mağarası Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 28/1, (2007), s. 539-558.
• Yalçınkaya, Işın - Taşkıran, Harun - Kartal, Metin - Özçelik, Kadriye - Kösem, M. Beray -Kartal, Gizem, “2006 Yılı Karain Mağarası Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 29/1 (2008), s. 467-482.
• Yalçınkaya, Işın - Taşkıran, Harun - Kartal, Metin - Özçelik, Kadriye - Kösem, M. Beray -Kartal, Gizem, “2007 Yılı Karain Mağarası Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 30/1 (2009), s. 285-300.
• Yalçınkaya, Işın - Taşkıran, Harun - Özçelik, Kadriye - Kösem, M. Beray, “2009 Yılı Karain Mağarası Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 32/3 (2011), s. 22-35.
• Yalçınkaya, Işın - Taşkıran, Harun - Kartal, Metin - Özçelik, Kadriye - Kösem, M. Beray, “2010 Yılı Karain Mağarası Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 33/2 (2012), s. 373-392.
• Yalçınkaya, Işın - Taşkıran, Harun - Kartal, Metin - Özçelik, Kadriye - Kösem, M. Beray - Kartal, Gizem - Aydın, Yavuz - Karakoç, Murat - Fındık, Betül - Erbil, Eşref, “2013 Yılı Karain Mağarası Kazıları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 36/1 (2015), s. 441-458.
• Yıldız, Mehmet, Muğla İli, Milas İlçesi, Beçin Beldesi, Beçin Kalesi 2007 Yılı Bayrak Direği Kazısı, Yayınlanmamış Müze Kazısı Raporu, Muğla 2007.