ADININ BÜYÜKLÜĞÜNÜ TARİHTE YAŞAYAMAYAN BİR HELLENİSTİK PONTOS KENTİ: EUPATORIA/MAGNOPOLIS (YENİ BULGULAR VE GÖZLEMLER IŞIĞINDA LOKALİZASYONUYLA İLGİLİ YENİ BİR ÖNERİ)
Abstract
Pontos Bölgesi, Hellenistik Dönem’de özellikle MÖ 1. yüzyılda siyasi açıdan çok çalkantılı bir süreçten geçti. Bu
yüzyılda, Pontos Krallığı VI. Mithradates’le gücünün doruğuna ulaşarak, altın çağını yaşadı. Ancak kısa süren bu
refah döneminin ardından yine bu zaman diliminde ve aynı kralla birlikte, söz konusu krallık çöküşü tattı. Krallığın
yükselişi ve çöküşü Roma’yla ilgiliydi. Romalılara karşı kazanılan galibiyetlerle yükselen Pontos Krallığı, Romalılara
karşı alınan mağlubiyetlerin ardından çökerek topraklarını Roma’ya kaptırdı. Eupatoria, söz konusu krallığın çöküş
sürecinde tarihi kayıtlara giren bir Pontos kentiydi.
Eupatoria, VI. Mithradates tarafından kurulmuş olduğunu yansıtan bir isme sahipti. Dolayısı ile mayasında kurucusu
Mithradates’e borçlu olduğu Pontoslu bir kimlik taşımaktaydı. Bunun yanı sıra, Pontos Krallığı’nın son anlarını
yaşadığı, Roma ile ölüm-kalım savaşlarını verdiği çalkantılı bir döneme tanıklık etmiş, stratejik konumuyla krallığın
kaderine yön vermiş bir kentti. Romalılar adına bu savaşlara son noktayı koyan ünlü Romalı komutan Pompeius
tarafından ele geçirilmesiyle birlikte adı Magnopolis’e dönüştürüldü. Böylelikle Eupatoria/Magnopolis, Hellenistik
Dönem’in son yüzyılına damgasını vurmuş olan iki önemli ve büyük tarihi şahsiyetin adını taşıma onurunu elde
etmişti. Tarihini de bu iki önemli ismin temsil ettiği siyasi güç şekillendirdi. Öncesinde Pontos, sonrasında Roma.
Ancak, kentin büyüklüğü sadece adında yaşadı. Çünkü söz konusu kent, kendi tarihi sürecinde büyüklüğünü hiçbir
zaman kanıtlayamadı. Bu yüzden olsa gerek tarihi kayıtlarda adını neredeyse mumla aradığımız kentlerden birisi
olmanın ötesine geçemedi. MÖ 1. yüzyılın ikinci çeyreğinin başlarında III. Mithradates savaşları sırasında tarihi
kayıtlara giren kent, tarihte derin izler bırakamadan MS 1. yüzyılın sonlarına doğru sessiz sedasız bir şekilde tarihi
kayıtlardan silindi gitti.
Tarihinde karanlıkta kalmış anların çoğunlukta olduğu Eupatoria/Magnopolis’in tam olarak nerede bulunduğuna dair
de tarihininkine benzer şekilde aydınlatılması gereken hususlar vardır. Makalemizin çıkış noktasını da işte bu meseleler
belirlemiştir. Antik ve modern kaynakların yanı sıra, söz konusu kente dair tarihin sessizliğini bozan yeni bir
arkeolojik veri olarak kabul edilebilecek bir kaya mezarını da içeren arazi gözlemleri ışığında, kentin tarihi ve lokalizasyonu
birlikte ele alınacak ve bunlara ilişkin değerlendirmelerde bulunulacaktır.
References
- ALBAYRAK, Y. 2017. “Şanlıurfa Kale Eteği Nekropolü Kaya Mezarları”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, Sayı 36, 269-279.
- ALBAYRAK, Y./ÇELİK, B. 2019. “Soğmatar Çevresi Kaya Mezarları”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, Sayı 43, 255-261.
- ANDERSON, J. G. C. 1903. Studia Pontica I: A Journey of Exploration in Pontus, Bruxelles.
- ARICI, S./ERDOĞAN, A. 2017. “Tripolis’teki 6 No.lu Kaya Mezarı”, Seleucia VII: 297- 324.
- ARSLAN, M. 2007. Mithradates VI Eupator: Roma’nın Büyük Düşmanı, Odin Yayıncılık, İstanbul.
- BAŞGELEN, N. 2009. Eski Haritalarda Karadeniz, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
- BEKKER-NIELSEN, T. 2016. “Trade, Strategy and Communication on The Roman North-East Frontier”, Cedrus IV: 31-46.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Archaeology |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | December 31, 2020 |
| Submission Date | August 13, 2020 |
| Published in Issue | Year 2020 Issue: 27 |
Cite
Cited By
MÖ 67 ZELA SAVAŞI’NIN YERİNE IŞIK TUTAN BİR KALE: DADASA KALESİ
Tarih İncelemeleri Dergisi
https://doi.org/10.18513/egetid.1526357
Publisher
Vedat Dalokay Caddesi No: 112 Çankaya 06670 ANKARA
TÜBA-AR Turkish Academy of Sciences Journal of Archaeology (TÜBA-AR) does not officially endorse the views expressed in the articles published in the journal, nor does it guarantee any product or service advertisements that may appear in the print or online versions. The scientific and legal responsibility for the published articles belongs solely to the authors.
Images, figures, tables, and other materials submitted with manuscripts must be original. If previously published, written permission from the copyright holder must be provided for reproduction in both print and online versions. Authors retain the copyright of their works; however, upon publication in the journal, the economic rights and rights of public communication -including adaptation, reproduction, representation, printing, publishing, and distribution rights- are transferred to the Turkish Academy of Sciences (TÜBA), the publisher of the journal. Copyright of all published content (text and visual materials) belongs to the journal in terms of usage and distribution. No payment is made to the authors under the name of copyright or any other title, and no article processing charges are requested. However, the cost of reprints, if requested, is the responsibility of the authors.
In order to promote global open access to scientific knowledge and research, TÜBA allows all content published online (unless otherwise stated) to be freely used by readers, researchers, and institutions. Such use (including linking, downloading, distribution, printing, copying, or reproduction in any medium) is permitted under the Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) License, provided that the original work is properly cited, not modified, and not used for commercial purposes. For permission regarding commercial use, please contact the publisher.