120. ÖLÜM YILDÖNÜMÜNDE AYDIN VİLAYETİ MÜZE-İ HÜMAYUN MÜDÜR VEKİLİ DÉMOSTHÈNES BALTAZZI VE MENDERES MAGNESİASI’NDAKİ ÇALIŞMALARI 1887, 1890

Year 2016, Issue: 19, 291 - 305, 01.01.2016

Görkem Kökdemir

Abstract

18. ve 19. yüzyılda, Anadolu’da yürütülen arkeolojik çalışmalar hız kazanmıştır. Bu çalışmalar ağırlıklı olarak Avrupalı araştırmacılar tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmaların yanı sıra kısıtlı sayıda da olsa Anadolu’da yürütülen arkeolojik çalışmalar, Osmanlı Hükümeti adına Müze-i Hümayun tarafından gerçekleştirilmiştir. Kuşkusuz bu çalışmalar, Türk Arkeolojisinin temellerini atmıştır. Bu çalışmalarda görev alan ve Müze-i Hümayun’un müdürlüğünü yapmış olan Osman Hamdi Bey başta olmak üzere, Halil Edhem Bey, Theodoros Makridi gibi isimler ise çalışmalarda öne çıkan isimler olarak tarihteki haklı yerlerini almıştır. Bu isimlerin yanı sıra onlardan çok daha az bilinen bir isim vardır ki, konuyla ilgili çalışmaların çok azının içerisinde, sadece ismi ile anılmaktadır. Bu kişi, Müze-i Hümayun adına, özellikle 1880-1895 yılları arasında Anadolu’da yapılan birçok arkeolojik çalışmaya imza atmış, önemli keşiflerde bulunmuş, Müze-i Hümayun’a birçok eser kazandırmış, bir arkeoloji aşığı olan Démosthènes Baltazzi 1836-1896 ’dır. Levantin kökenli ünlü Baltazzi Ailesi’nin bir mensubu olan Démosthènes, 1880 yılından itibaren 1892 yılına kadar Aydın Vilayeti Asar-i Atika Müdür Vekili olarak görev yapmıştır. 1892 yılından itibaren ise merkezde, İstanbul’da, Müze-i Hümayun Muhafızlığı Uzman görevini yürütmüştür. Baltazzi’nın kazı komiseri olarak katıldığı ve Avrupalı araştırmacılar tarafından yürütülen çalışmalar dışında, literatürde bilinen ve bizzat kendisinin yürüttüğü Hypaipa Ödemiş veya Osman Hamdi Bey’in yardımcısı olarak katıldığı Sayda kazıları dışında, bugünkü Aydın ili Germencik ilçesi sınırları içerisinde kalan Menderes Magnesiası’nda iki farklı sezonda 1887,1890 arkeolojik kazılar yapmıştır. Aşağıdaki çalışma içerisinde bugüne kadar Baltazzi ile ilgili yayımlanmamış tüm bilgiler bir araya getirilerek Baltazzi’nın bir kroniği oluşturulmaya çalışılmıştır. Ayrıca, Anadolu Arkeolojisi için oldukça önemli ve ama bir o kadar da perde arkasında kalmış bu önemli figürün Magnesia’da yürüttüğü çalışmalar ile ortaya çıkardığı eserler ilk kez bu yayın içerisinde bir araya getirilerek tanıtılmaya çalışılmıştır.

Keywords

Démosthènes Baltazzi, Menderes Magnesiası, Müze-i Hümayun, Asar-ı Atika, Osman Hamdi Bey

ON THE 120TH DEATH ANNIVERSARY OF DEMOSTHENES BALTAZZI, THE ASSISTANT MANAGER OF ASAR-I ATTIKA IN VILAYET OF AYDIN AND HIS EXCAVATIONS IN MAGNESIA ON THE MEANDER 1887, 1890

Abstract

In 18th and 19th century the archeological studies conducted in Anatolia accelerated. These studies predominantly carried out by European researchers. In addition to the studies a limited number of studies carried out in Anatolia on behalf of Ottoman Empire by Müze-i Hümayun. Doubtlessly, these studies laid to the foundation of Turkish archeology. Osman Hamdi Bey who participated to these studies and also worked as a manager in Müze-i Hümayun took his valuable place in history like his contemporaries Halil Edhem Bey and Theodoros Makridi. Besides these names there is a less known person whose name hardly mentioned in the studies. This person put his marks on several studies in Anatolia on behalf of Müze-i Hümayun in years between 1880-1895, made important explorations, brought many artifacs to Müze-i Hümayun and named as Demosthenes Baltazzi . Levantin origin Demosthenes who is a member of Baltazzi family worked as assistant manager of Asar-i Atika in Vilayet of Aydın until 1892. After 1892 he worked as a researcher of Müze-i Hümayun in Istanbul. Except from his studies coordinated by European researchers and worked as an excavation inspector he also personally conducted Hypaipa and Sayda excavations. He also did two separate excavations in different seasons in province of Aydın, Germencik in Magnesia on the Meander . In following study the chronology of Baltazzi attempted to create by data released. Moreover, the studies of this valuable person who is very important for Anatolia archeology and was hided behind the curtains of history about Magnesia and artifacts he had found were attempted to introduce for the first time in this study.

Keywords

Démosthènes Baltazzi, Magnesia on the Meander, Müze-i Hümayun, Asar-ı Atika, Osman Hamdi Bey

References

• ALTINOLUK, S. 2013. Hypaipa A Lydian City During the Roman Imperial Period. İstanbul.
• BALTAZZI, A. 2002 “Bir İzmirli Arkeolog: Büyük Dedem Demostene Baltazzi,” İzmir Kültürü Dergisi 5, 340-341.
• BALTAZZI, A. 2012. “Architectural and historic preservation of old houses Baltazzi’s old properties in Istanbul Houses-AppartmentsMansions-Yalis-Hans and Farms,” http://levantineheritage. com/pdf/Baltazzi-Old-Houses-Yalis-Hans-and-Farms.pdf.
• BALTAZZI, D.1881. “Borne des Pergaméniens,” Bulletin de Correspondance Hellénique V: 283-284.
• BALTAZZI, D. 1888. “Inscriptions de l’Éolide,” Bulletin de Correspondance Hellénique XII: 358-376.
• BALTAZZI, G. 2013. “I primi scavi di Myrina e Kyme e l’attività di Demostene Baltazzi,” Bollettino dell’associazione Iasos di Caria 19: 35-38.
• BERTRAND, A. 1887. “Annonce de la découverte par M. Démosthène Baltazzi des frises du temple d’Artémis Leucophryne, à Magnésie du Méandre,” Comptes rendus des séances de l’Académie des Inscriptions et Belles-Lettres 31e année 3: 327.
• ÇETİN, C. 2009. Baltazzi Ailesinin İktisadi Faaliyetleri ve Osmanlı Maliyesi ile İlişkileri (Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul.
• CLARKE, J. T. / BACON, F. H / KOLDEWEY, R. 1902. Expedition of the Archaeological Institute of America; Drawings and Photographs of the Buildings and Objects Discovered during the Excavations of 1881, 1882, 1883. London.
• DESCHAMPS, G. 1893. Revue des Mondes. Paris.
• DUCHÊNE, H. 2002. “Aventure archéologique et amitié épistolaire: Edmond Pottier, Salomon Reinach et les fouilles de Myrina,” Journal des savants: 379-440.
• ELDEM, E. 2010. Osman Hamdi Bey Sözlüğü. İstanbul.
• ELDEM, E. 2015. Osman Hamdi Bey. İzlenimler 1869-1885. İstanbul.
• HAMDİ, O. / REINACH, T. 1892. Une nécropole royale à Sidon: fouilles de Hamdy Bey. Paris.
• HENRICHS, A. 1978. “Greek Maenadism from Olympias to Messalina,” Harvard Studies in Classical Philology 82: 121-160.
• HUMANN, C. / KOHTE, J. / WATZINGER, C. 1904. Magnesia am Maeander: Bericht über die Ergebnisse der Ausgrabungen der Jahre, 1891-1893. Berlin.
• KEKULÉ, R. 1903. Die antiken Terrakotten: Die Typen der figürlichen Terrakotten. Berlin.
• KIVIRCIK, H. / VATIN, N. 1984. “La Bibliotheque des Musees Archeologigues d’Istanbul,” Travaux et Recherches en Turquie II: 211-225.
• KOŞAY, H. Z. / ORGUN, M. E. Z. / BAYRAM, S. / TAN, E. 2013. Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti Çağlarında Türk Kazı Tarihi Cilt II, Ankara.
• KÖKDEMİR, G. 2015. “Magnesia ad Maeandrum: Mulâjlarının Alınıp Daha Sonra İade Edilmesi Şartıyla Götürebilirsiniz,” Aktüel Arkeoloji 47: 98-109.
• MENDEL, G. 1908. Catalogue des Figurines. Grecques de Terre Cuite. Constantinople: Musée Impérial.
• MENDEL, G. 1912. Catalogue des Sculptures. Grecques, Romaines et Byzantines: Tome I. Constantinople: Musée Impérial.
• MENDEL, G. 1914. Catalogue des Sculptures. Grecques, Romaines et Byzantines: Tome II. Constantinople: Musée Impérial.
• ORTAÇ, H. 2010. “Batı Anadolu’da Bir Büyük Toprak Sahibi Levanten: Baltaci Manolaki,” Tarih İncelemeleri Dergisi Temmuz XXV/Ʌ: 319-336.
• ÖZKAN, S. 2004. “Osmanlı Devletinde Eski Eser Koleksiyonculuğu,” Tarih İncelemeleri Dergisi XIX/2: 65-86.
• ÖZKAN, S. 2010. “Türkiye’deki Özel Koleksiyonların Günümüze Etkileri,” Tarih Okulu VIII: 1-17.
• RAYET, O. /THOMAS, A. 1877. Milet et le golfe Latmique. Paris.
• REINACH, S. / POTTIER, E. 1887. La necrople de Myrina recherches archaeologiques executees au mot et aux frais de l’ecole française d’Athenes. Paris.
• REINACH, S. 1890. Oracle de la Pythie de Delphes Adressé a la Ville de Magnésie du Méandre. Paris.
• REINACH, S. 1891. Chroniques d’orient Documents sur les Fouilles et Découvertes dans l’orient Hellénıque de 1883 A 1890. Paris.
• REINACH, S. 1910. “Hamdi Bey,” Revue Archeologigue 15: 407-413.
• TSMH, 1863. “The Sultan’s Visit Smyrna,” The Sydney Morning Herald 4 August Tuesday 3.
• VILLEFOSSE de, A. H. 1887 “Fragments de La Frise du Temple de Magnésie du Méandre Nouvellement Découverts,” Revue Archéologique Troisième Série, T. 10: 257-258.