NEW OBSERVATIONS ABOUT YORTAN CEMETERY

Year 2009, Issue: 12, 49 - 64, 15.12.2009

Engin Akdeniz

Abstract

Excavations at the Early Bronze Age Cemetery of the Yortan excavations were began in 1898 or 1900 by P. Gaudin, a French engineer of the Otoman Empire railway. Even though over 100 graves were cleared during their two-season-long campaign, the site has not been researched since. In 2007 Adnan Menderes University, Department of Archaeology started a new TUBİTAK project in Manisa Province in Western Anatolia. During the 2008 survey the project team discovered the location of the forgotten Yortan cemetery. The biggest clue in this quest was the realization that the Kırkağaç ruins and the Gelen(m)be motorway were indicated on Gaudin’s map of the Yortan cemetery. Today the site is called Taban Tepe. In his notes, Gaudin refers to Yortan by a similar name: Tabak Tepe. A sounding at nearby Çavdar Tepe, presumably the associated settlement with the abovementioned cemetery yielded no results. Surveys in following seasons made it clear that Çavdar Tepe was in fact the mound located 200 m north of Taban Tepe, known today as Değirmen Tepe. This means that both Taban and Değirmentepe are located near the Bakırçay (Kaikos) stream as reported by Gaudin. Interestingly, Gaudin’s report states that there was a mill located west of the hill. The ruins of this mill (in Turkish “Değirmen”) mentioned by Gaudin were found during our final survey season in the vicinity of Değirmen. Most of the Early Bronze Age pottery sherds collected from Değirmen Tepe were found in the part that is under cultivation. The surroundings of both Taban and Değirmen Tepe are damaged due to modern agricultural activities. But the tops of both mounds, used by the Phyrgians as a cemetery, remain intact because the deposits overlie rocky outcrops. The most important question that remains to be answered is where the occupation associated with the settlement may be.

Keywords

Early Bronze Age , Western Anatolia , Yortan , cemetery , P.Gaudin

YORTAN MEZARLIĞI HAKKINDA YENİ GÖZLEMLER

Abstract

Yortan İlk Tunç Çağı mezarlığındaki kazılar 1898 ya da 1900 yılında, bu bölgedeki Osmanlı İmparatorluk demiryolu hattının inşasında çalışan Fransız demiryolu mühendisi P.Gaudin tarafından başlatılmıştır. Gaudin ile Chapot tarafından iki mevsim sürdürülen kazılarda 100’ün üzerinde mezar açığa çıkarılmıştır. Ancak bu önemli mezarlığın yeriyle ilgili arazi çalışması bugüne kadar yapılmamıştır. 2007 yılında Adnan Menderes Universitesi Arkeoloji Bölümü, Batı Anadolu’da Manisa ilinde bu konuda yeni bir TUBİTAK projesine başlamıştır. Proje kapsamında 2008 yılı yüzey araştırmaları sırasında Yortan mezarlığının yeri saptanmıştır. Yortan mezarlığının yerinin belirlenmesinde en önemli gösterge Gaudin’in haritasında gösterdiği, mezarlığın kenarından geçen eski-Kırkağaç-Gelen(m)be karayolunun kalıntılarının bulunması olmuştur. Gaudin’in raporlarında Tabak Tepe olarak adlandırdığı Yortan, günümüzde Taban Tepe adıyla bilinmektedir. Taban Tepe ile Tabak Tepe arasındaki benzerlik de oldukça önemlidir. Gaudin ve Chapot yerleşimi bulmak amacıyla mezarlığın yakınındaki Çavdar Tepe’de kazılar yapmışlarsa da herhangi bir kanıta ulaşamamışlardır. Bu bölgede gerçekleştirdiğimiz yüzey araştırmalarında araştırma ekibimiz Taban Tepe’nin 200 m. kuzeyindeki Çavdar Tepe’yi (günümüzde Değirmen Tepe adıyla anılmaktadır) de tespit etmiştir. Hem Taban hem de Değirmen Tepe tıpkı Gaudin’in raporlarında belirttiği gibi Bakırçay’ın (Kaikos) yakınında yer almaktadır. Gaudin’in kazı raporlarında tepenin batı kısmında bir değirmenin varlığından söz edilmektedir. Gaudin’in bahsettiği bu değirmenin kalıntılarına yüzey araştırmalarımız sırasında ulaşılmıştır. Değirmen Tepe’den toplanan İlk Tunç Çağı çanak çömleğinin çoğu tepenin gerisindeki tarlalarda bulunmuştur. Taban Tepe ve Değirmen Tepe çevresi tarım yapılması nedeni ile tahrip olmaktadır. Ancak bu iki tepenin de üst kısımları kayalık olduğundan korunmaktadır. Bu kısımlar geç dönemde Frigler tarafından dinsel amaçlarla kullanılmıştır. Yortan mezarlığı hakkındaki cevaplanması gereken en önemli sorun bu mezarlığa gömüt yapan insanların nerede yaşamış olduklarıdır.

Keywords

İlk Tunç Çağı , Batı Anadolu , Yortan , mezarlık , P.Gaudin

References

• Akurgal, E. 1958 “Yortankultur-Siedlung in Ovabayındır bei Balıkesir”, Anatolia III: 156-164.