Sınıf Öğretmeni Adaylarının Ekolojik Vatandaşlık Düzeylerinin Belirlenmesi

Year 2022, Volume: 7 Issue: 2, 371 - 392, 31.12.2022

Cevdet Uysal , Kadir Karatekin

Abstract

Bu araştırmanın amacı sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerini tespit etmek ve bazı değişkenlerin ekolojik vatandaşlık üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Araştırma 2017-2018 eğitim-öğretim yılı içerisinde 3 ayrı üniversitede sınıf öğretmenliği bölümünün 1. 2. 3. ve 4. sınıflarında öğrenim gören 732 öğretmen adayı üzerinde tarama modeli uygulanarak gerçekleştirilmiştir. Sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeyini belirlemek amacıyla kişisel bilgi formu ve 4 boyuttan oluşan ekolojik vatandaşlık ölçeği kullanılmıştır. Sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeyi üzerinde dört ayrı boyuta göre bazı değişkenlerin etkisi araştırılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 22 istatistik programı kullanılmıştır. Verilerin analizinde; betimsel istatistik, ilişkisiz örneklemler için t-testi, tek yönlü varyans analizinden (ANOVA) yararlanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeyinin orta düzeyde, katılım boyutu için düşük, sürdürülebilirlik, sorumluluk ile hak ve adalet boyutu için ise orta düzeyde olduğu görülmektedir. Bu sonuç sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin öğretmen olduklarında ekolojik vatandaş yetiştirmede yeterli olmayacağını göstermektedir. Araştırmanın sonucunda sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeyleri üzerinde çeşitli değişkenlerin etkisinin olduğu da tespit edilmiştir.

Keywords

Ekolojik vatandaşlık, sınıf öğretmeni adayı, katılım, sorumluluk, sürdürülebilirlik, hak ve adalet.

Thanks

Çalışmamıza katkılarınızdan dolatı teşekkür ederim.

References

• Akçay, S. & Pekel, F. O. (2017). Öğretmen adaylarının çevre bilinci ve çevresel duyarlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Elemantary Education Online, 16(3), 1174-1184.
• Altınöz, N.(2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Anantharaman, M. (2014). Networked ecological citizenship. The new middle classes and the provisioning of sustainable waste management in Bangolere, Indıa. Journal of Cleaner Production, 63,173-183.
• Arık, S. & Yılmaz, M. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları ve çevre sorunlarına yönelik metaforik algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 1147-1164.
• Beck, U. (2003). Toward a critical theory with a cosmopolitan intent. Constellations, 10(4),453-468.
• Bookchin, M. (1996). Ekolojik bir topluma doğru. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bozlağan, R. (2005). Sürdürülebilir gelişme düşüncesinin tarihsel arka planı. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 50, 1011-1028.
• Brizendine, L. (2012). Kadın beyni. İstanbul: Say Yayınları.
• Buko, A. (2009). Environmental citizenship for sustainable consumption. Unpublished master thesis, University of Twente, Netherlands.
• Carter, N. & Huby, M. (2004). Ethical investment and ecological citizenship. In ECPR Joint Sessions, Upsala. Workshop (Vol.5).
• Crane, A., Moon, J. & Matter, D. (2008). Ecological citizenship and the corporition. Politicizing the New Corporate Environmentalizm, 21(2), 371-389.
• Creswell, J. W. (2012). Research design: qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. New York: Sage.
• Çabuk, B. & Karacaoğlu, Ö. C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(12), 189-198.
• Çalık, D. & Çınar, Ö. P. (2009). Geçmişten günümüze bilgi yaklaşımları bilgi toplumu ve internet.14. Türkiye’de İnternet Konferansı’nda sunulmuş bildiri, Bilgi Üniversitesi, İstanbul.
• Çevre Bakanlığı, (1998). Çevre notları. Ankara: Çevre Eğitimi ve Yayın Dairesi Başkanlığı.
• Dash (2014). The Moral basis of sustainable society: The Gandhian concept of ecological citizenship. International Review of Sociology – Revue Internationale de Sociologie, 24(1), 27-37.
• Demirer, T. (2021). Bilimsel senaryo temelli ekolojik ayak izi etkinliklerinin 8. sınıf öğrencilerinin çevresel vatandaşlık düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Manisa.
• Dobson, A. (2003). Citizenship and the environment. New York: Oxford Üniversity Press.
• Eacute, J., & Esteve, M. (2000). ‘The transformation of the teachers’ role at the end of the twentieth century: New challenges fort he future. Educational Review, 52(2), 197- 209.
• Eagly, A. H., & Karau, S. J. (1991). Gender and the emergence of leaders: A meta-analysis. Journal of Personality and Social Psychology, 60, 685-710.
• Erdilmen, Ş. (2012). Niğde üniversitesi eğitim fakültesi öğrencilerinin Çevresel vatandaşlık düzeylerinin incelenmesi ve sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programı öğrencilerinin durumu ile karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Frick, J., Kaiser, F. G., & Wilson, M. (2004). Environmental knowledge and conservation behavior: Exploring prevlence and structure in a representative sample. Personality and İndividula Differences, 37(8), 1597-1613.
• Jagers, S. C., Martınsson, J., & Mattı, S. (2009). On how to make the theoretical concept of ecological citizenship empirically operational. Paper presented at the climate change. Politics and political theory workshop, Uppsala University.
• Karacaoğlu, Ö. C. (2008). Öğretmenlerin yeterlilik algıları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 71-97.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karataş, A. (2013). Çevre bilincinin geliştirilmesinde çevre eğitiminin rolü ve Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karatekin, K. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karatekin, K., Kuş, Z., & Merey, Z. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre sorunlarının çözümünde sosyal katılımları. İlköğretim Online, 13(2), 345-361.
• Karatekin, K., Salman, M., & Uysal, C. (2019). Öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(4), 1747-1756.
• Karatekin, K. & Uysal, C. (2018). Ecological citizenship scale development study. İnternational Elektronic Journal of Environmental Education, 8(2),82-104. Kayalı, H. (2018). Dinkültürü ve ahlak bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlığı üzerine bir araştırma. Marmara Coğrafya Dergisi,37,63-69.
• Kayasandık, F.(2015). Ekolojik vatandaşlık kavramının fen eğitiminde bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kastamonu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kastamonu.
• Keleş, İ., Metin, H. ve Sancak, Ö. H. (2005). Çevre kalkınma ve etik. Ankara: Alter Yayıncılık.
• Kennedy, E. H. (2011). Rethinking ecological citizenship: The role of neighbourhood networks in cultural change. Environmental Politics, 20(6), 843-860.
• Kibert, C. N. (2000). An analysis of the correlations between the attitude, bahavior and konowledge components of environmental literacy in undergraduate university students. Unpubblished master dissertation. The Graduate School of the Unıversity of Florida, USA.
• Kiziroğlu, İ. (2000). Türk eğitim sisteminde çevre eğitimi ve karşılaşılan sorunlar. V. Uluslararası Ekoloji ve Çevre Sorunları Sempozyumu, Ankara.
• Koca, G. (2021). Fen bilgisi öğretmen adayları ve ekolojik vatandaşlık: faaliyetler ve görüşler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Samsun.
• Koç, H. & Karatekin, K. (2013). Coğrafya öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 28,139-174.
• Küçükkalay, A. M. (1997). Endüstri devrimi ve ekonomik sonuçlarının analizi. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 51-68.
• Latta, A. (2007). Locating democratic politics in ecological citizenship. Environmental Politics, 16(3), 377-393.
• Lester, L., & Cottle (2009). Visualizing climate change: Television news and ecological citizenship. International Journal of Communication, 3, 920-936.
• Miller, A. J., Worthington, E. ve McDaniel, M. A. (2008). Gender and forgiveness: A meta-analytic review and research agenda. Journal of Social and Clinical Psychology, 27(8), 843-87.
• Murphy, T. P.(2004). The second Minnesota report card on environmental literacy: A survey of adult environmental knowledge, attitudes and behavior. Minnesota: Hamline University.
• O’Brien, M. R. S. (2007). İndications of environmental literacy: using a new survey ınstrument to measure awereness, knowledge and attitudes of university-aged students. Unpublished master dissertation. Lowa State University, U.S. Oğuz,D.,Çakcı, I. & Kavas, S. (2011). Yükseköğretimde öğrencilerin çevre bilinci. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 12, 34-39.
• Owens, M. A. (2000).The environmental literacy of urban midddle school teachers. Unpublished doctoral dissertation. Faculty of the Graduate School of Emory University, USA.
• Önder, R. (2015). Üniversite öğrencilerinde çevre eğitimi gereksiniminin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Özdemir Özden, D. (2011). İlköğretim okullarında çevresel vatandaşlık eğitimi. Yayımlanmamış Doktara Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öznacar, D. M., Güllaç T. E. & Gülay, H. (2010). İlköğretim 4. 5. 6. 7. ve 8. sınıflar için güncel çevre sorunlarıyla ilgili eğitsel etkinlikler. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Roth, C. E. (1992). Environmental Literacy: Its roots, evolution, and directims in the 1990s. Columbus, OH: ERIC Clearinghouse for Science, Mathematics, and Environmental Education.
• Sam, N., Gürsakal, S. & Sam, R. (2010). Üniversite öğrencilerinin çevresel risk algısı ve çevresel tutumlarının belirlenmesi. Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 20, 1-16.
• Schlosberg, D., Shulman, S., & Zavestoski, S. (2005). Environmental citizenship. A.Dobson ve D.Bell (Eds.), Virtual environmental citizenship: Web-Based public participation in rule making in the United states. (p.207-237). London: The MIT Press.
• Seyfand, G. (2005). Shopping for sustainability: Can sustainable consumption promote ecological citizenship? Environmental Politics, 14(2), 290-306. Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 99-110.
• Timur, S. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Timur, S., Yılmaz, Ş. & Timur, B. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumlarının belirlenmesi ve farklı değişkenlere göre İncelenmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 191-203.
• Ünal, S. & Dımışkı, E. (1999). Unesco – Unep himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve Türkiye’de orta öğretim çevre eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(17), 142-154.
• Ünsal, A. (1998). 75 yılda tebaa’dan yurttaşa doğru. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Vinogradova, N. F. (2004). Okul öncesi ve ilköğretim çağındaki çocuklara çevre eğitiminin verilmesi. Bursa: Çevre Eğitimi Ders Notları.
• Wolf, J. (2007). The ecological citizen and climate change. Tyndall centre for Climate change research school of environmental sciences. Norwich: University of East Anglia.
• Yılmaz, A. & Bayrakçeken, S. (2017). Öğretmen adaylarının elektrokimya konusundaki kavram yanılgılarının belirlenmesi. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(24), 881-906.
• URL 1. http://www.tukcev.org.tr/milli-parklar adresinden 01/06/2018 tarihinde erişilmiştir.