Fen Lisesi Öğrencilerinin Gelecek Beklentilerine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

Year 2024, Volume: 9 Issue: 2, 312 - 329, 31.12.2024

Osman Keleş , Bülent Sarıkaya

Abstract

Bu araştırmanın amacı akademik başarı beklentisi yüksek bir öğrenci grubunun aile, çevre, okul, öğretmen, arkadaş vb. unsurların etkisinde geleceğe yönelik beklentilerini nasıl oluşturdukları ile birlikte beklentilerine ulaşma yolundaki umut ve kaygılarını yaşam deneyimlerine bağlı açıklanmasıdır. Bu çalışma nitel çalışma yönteminden durum araştırması şeklinde yapılandırılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, amaçlı örnekleme yöntemlerinden “ölçüt örnekleme” yöntemi ile belirlenmiş, 2022-2023 eğitim öğretim yılında Tokat iline bağlı bir ilçede öğrenim gören 15 fen lisesi son sınıf öğrencisinden oluşmuştur. Araştırma verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığı ile elde edilmiş, veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre öğrencilerin gelecekleri konusunda kendilerine destek olanları, önem sırasına göre aile, öğretmen ve arkadaşları olarak belirttikleri, geleceklerinde asıl belirleyicinin ise sınav olduğu, iyi maddi olanaklara sahip ve istihdam olabilecekleri bir iş beklentisi içerisinde oldukları, yoğun olarak üniversite giriş sınavına hazırlandıkları, üniversite bölüm ve meslek seçiminde aile yönlendirmelerinin etkili olduğu, bu süreçte ise ülkenin istikrarsızlığı, işsiz kalma, sınav-başarısızlık, ileride bir işe yaramamak ve sevdiklerini kaybetmek gibi kaygılarının olduğu anlaşılmıştır.

Keywords

Akademik başarı,, fen lisesi,, gelecek beklentisi

References

• Akpınar, B. (2017). Türk eğitim sisteminin merkezi sınav sorunu. Sıralama ve yerleştirme baskısı altındaki ortaöğretime yerleştirme serüvenimiz. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 34(1), 124-140.
• Anıl, D. (2010). Uluslararası öğrenci başarılarını değerlendirme programı (PISA)’nda Türkiye’deki öğrencilerin fen bilimleri başarılarını etkileyen faktörler. Eğitim ve Bilim, 34(152)
• Atila, M. ve Özeken, Ö. (2015). Temel eğitimden ortaöğretime geçiş sınavı: Fen Bilimleri öğretmenleri ne düşünüyor? Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 34(1), 124-140.
• Atlı, A. ve Gür, S. H. (2019). Lise öğrencilerinin kariyer tercihleri ve tercihlerini etkileyen faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği, 2(1), 32-53
• Berberoğlu, G. ve Kalender, İ. (2005). Öğrenci başarısının yıllara, okul türlerine, bölgelere göre incelenmesi: ÖSS ve PISA analizi. Journal of Educational Sciences & Practices, 4(7).
• Black, G. S. & Schofield, A. L. (2018). A comparativestudy of thedeterminants of future plans andexpectations of busines sstudents. Journal of Educationfor Business, 93(3), 75-87.
• Buyruk, H. (2013). Emek süreci kuramı bağlamında öğretmen emeğinin dönüşümüne dair bir çözümleme. Praksis,(33), 61-87.
• Çelik, H. ve Katılmış, A. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin derslerindeki öğrenci başarısını etkileyen unsurlara ilişkin görüşleri. Marmara Coğrafya Dergisi, (22), 128-153.
• Davras, G. M. & Alili, M. (2019). Turizm eğitimi alan üniversite öğrencilerinin gelecek beklentileri üzerine bir araştırma. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 40-52.
• Delaney, L.,Harmon, C., & Redmond, C. (2011). Parental education, grade attainment andearnings expectations among university students. Economics of EducationReview, 30(6), 1136-1152.
• Ensari, M. Ş. ve Alay H., K. (2017). Meslek seçimini etkileyen faktörlerin demografik değişkenler ile ilişkisinin araştırılması: İstanbul ilinde bir uygulama. Humanitas-Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(10), 409-422.
• Eryılmaz, A. (2011). Ergen öznel iyi oluşu ile olumlu gelecek beklentisi arasındaki ilişkinin incelenmesi, Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 24(3), 209-215.
• Güleri, M. (1999). “Üniversiteli ve işçi gençliğin gelecek beklentileri ve kötümserlik-iyimserlik düzeyleri”, Kriz Dergisi, 6(1), 55-65.
• Iovu, M. B. (2015). Future expectations of senior highschoolers in Romania. International Journal of Adolescenceand Youth, 20(4), 518-527.
• Karaarslan, G. (2010). Orta öğretim kurumlarında öğrenci başarısını etkileyen faktörlerin istatistiksel analizi, (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kars, V., Arslan, N., Erik, L., Avcı, N., Bucaktepe, P. G., Celepkolu, T., ve Şahin, H. A. (2014). Lise son sınıf öğrencilerinin meslek seçiminde karşılaştığı sorunlar ve bu Sorunların anksiyete ve depresyonla ilişkisi. Dicle Tıp Dergisi, 41(1), 187-190.
• Kaya, M. ve Göktolga, Z. G. (2014). Üniversite öğrencilerinin gelecek beklentisinin yapısal eşitlik modeli ve chaid analizi ile belirlenmesi: Cumhuriyet Üniversitesi İİBF öğrencilerine yönelik bir uygulama. Sosyal Bilimler Araştırmalar Dergisi, 9(1), 127-139.
• Khattab, N. (2015). Students aspirations, expectations and school achievement: What really matters? British Educational Research Journal, 41(5), 731-748.
• Kurt, Ç. ve Erdem, A. (2012). Öğrenci başarısını etkileyen faktörlerin veri madenciliği yöntemleriyle incelenmesi. Politeknik Dergisi, 15(2), 111-116.
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G (1985). Doğalcı sorgulama . Bilge.
• Musaağaoğlu, C. ve Güre, A. (2005). Ergenlerde davranışsal özerklik ile algılanan ana-baba tutumları arasındaki ilişkiler. Türk psikoloji dergisi, 20(55), 79.
• Ömür, Y. E. ve Bavlı, B. (2020). Standart sınavlar ve dönüşen öğretmen kimliği [Özel Sayı 1]. Journal of Economy Culture and Society, 117-137. https://doi.org/10.26650/JECS2019-0101
• Özaslan, G. (2015). Öğretmenlerin sahip oldukları mesleki özerklik düzeyine ilişkin algıları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 25-39.
• Özdemir, B. ve Gelbal, S. (2014). PISA 2009 sonuçlarına göre öğrenci başarısını etkileyen faktörlerin kanonik ortak etki analizi ile incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 39(175).
• Özdemir, Y. ve Çok, F. (2011). Ergenlikte özerklik gelişimi. Turkish Psychological Counseling & Guidance Journal, 4(36), 152-164.
• Özmen, D., Erbay Dündar, P. E., Çetinkaya, A. Ç., Taşkın, O. ve Özmen, E. (2008). Lise öğrencilerinde umutsuzluk ve umutsuzluk düzeyini etkileyen etkenler. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9, 8-15.
• Polat, M., Dursun, B. A., Dik, E.,& Gür, O. (2021). Lise Öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörler. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (39), 14-23.
• Sennett, R. (2005). Karakter aşınması yeni kapitalizmde işin kişilik üzerindeki etkileri, 2. Baskı, (Çev. Barış Yıldırım), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sarıer, Y. (2016). Türkiye'de öğrencilerin akademik başarısını etkileyen faktörler: Bir meta-analiz çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 609-627.
• Sertdamar, L. (2003). İmam-Hatip lisesi velilerinin çocuklarını bu okullara gönderme nedenleri ve öğrencilerin gelecek beklentileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Eğitim Yönetimi Bölümü, Edirne.
• Sulaiman, F. (2014). Online learning in highereducation in Malaysia: A casestudy of students future expectations. International Journal of Humanities and Social Science, 4(8), 124-128.
• Şanlı, T. ve Saraçlı, S. (2015). Üniversite öğrencilerinin gelecek beklentileri üzerinde etkili olan faktörlerin analizi. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(11), 25-36.
• Şimşek, H. (2011). Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki lise öğrencilerinin gelecek beklentileri ve gelecek beklentilerini etkileyen faktörler. Teorik Eğitim Bilimleri Dergisi/Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5 (1), 90-109.
• Tamer, P. İ. ve Dülger, İ. (2006). ÖSS başarı durumunun il, bölge ve okul türlerine göre analizi. Eğitim ve Bilim, 31(142), 45-55.
• Taşdan, M. ve Çuhadaroğlu, E. O. (2006). Türkiye’de eğitim bilimleri ve öğretmen yetiştirme ilişkisi. Journal of Educational Sciences & Practices, 5(10).
• Tezcan, F. (2018). Üniversite gençliğinin meslek seçimi ve gelecek beklentileri: Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi örneği. OPUS International Journal of SocietyResearches, 8(1), 27-57.
• Tuncer, M. (2011) “Yükseköğretim gençliğinin gelecek beklentileri üzerine bir araştırma”, Turkish Studies, 6(2), 935-948.
• Turan, Ü. (2018). Okulun ve ailenin öğrencilerin meslek seçimindeki rolü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi).Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Türk, E. (2018). Fen lisesi öğrencileri üstün yetenekli mi? Üstün yeteneklilerin eğitiminde fen liselerinin önemi. Milli Eğitim Dergisi, 47(1), 437-444.
• Ural, A. (2021, 29 Nisan). Öğretmenlik üzerine [Video], You Tube. https://www.youtube.com/watch?v=Fw4GCt8cooE
• Ünal, L. I. (2005). Öğretmen imgesinde neoliberal dönüşüm. Eğitim Bilim Toplum, 3(11), 4-15.
• Verdugo, L., & Sánchez-Sandoval, Y. (2022). Psychological and social adjustment as antecedents of high school students future expectations. Journal of Psychologistsand Counsellors in Schools, 32(1), 39-53.
• Wahl, K. H., & Blackhurst, A. (2000). Factor saffecting the occupationaland educational aspirations of children andadolescents. Professional School Counseling, 3(5), 367.
• Yavuz, M., Gülmez, D. ve Özkaral, T. C. (2016). Fen lisesi öğrencilerinin akademik başarıları ile ilgili deneyimlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1655-1672.
• Yavuzer H., Demir İ., Meşeci F. ve Sertelin Ç. (2005). “Günümüz gençliğinin gelecek beklentileri”. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 93-103.
• Yelken, K. (2008). Orta Öğretim Son Sınıf öğrencilerinin üniversite tercihlerini ve meslek seçimini etkileyen faktörler, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, A. (2013). Türkiye’de öğretmenlik mesleğinin dönüşümü: İdealist öğretmenden sınava hazırlayıcı teknisyen öğretmene. Eleştirel Pedagoji Dergisi, 5(27), 43-50.
• Yılmaz, S. (2017). Merkezi sınavların okul kültürüne yansımalarının değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Yiğiter, K. ve Kuru, M. (2016). Lise son sınıf öğrencilerinin umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5, 235-239.
• Yin, R. K. (2009). Case Study Methods: Design and Methods (4. Baskı). Thousand Oaks: SagePbc.
• 2023- YKS Sonuçları-Ankara Fen Lisesi. https://ankarafenlisesi.meb.k12.tr/icerikler/2023-yks-sonuclari_14220876.html adresinden edinilmiştir.