İZMİR KENTSEL KÜLTÜR VARLIKLARI ENVANTER RAPORU

Year 2003, Issue: 1, 46 - 89, 01.03.2003

Eti Akyüz Levi

Abstract

Korumada "belgeleme" nin önemi bilinmekteyse de, her köşesi eşsiz tarihi değer­lerle dolu ülkemizin kültür envanteri eksik­tir. Ancak bu eksikliği gidermek üzere çeşit­li çalışmalar başlatılmıştır. Türkiye'deki kültür varlıklarının tam bir envanterinin oluşturulması ve bunun tek bir bütüncül düzene oturtulması konusunda çalışma ya­pan TÜBA-TÜKSEK'in bu Projesinin İzmir’e ilişkin 2 102 yılı çalışması kapsamında Kemeraltı Kentsel Siti, 1. Bölgede 11 adet yapı adası ve 20 adet sokağı kapsayan ala­nın yerleşme ve anıt fişiyle belgelenmesi yapılmıştır.Seçilen bölge, İzmir'in kalbi niteliğindeki, tarihsel çekirdeği Kemeraltı kapsamında, kentin geçmişteki antik liman alanının gü­neydoğusunda, büyük ölçüde konut, bazı kısımlarda konut ve ticaretin birlikte bulun­duğu bir nitelik yansıtır. Genellikle iki katlı tarihi yapıların yer aldığı alanda, evlerin bir bölümü özgün işlevlerini sürdürürken, ba­zıları ticari amaçla kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra boş, kaderine terkedilmiş evler ve bir sonraki aşama olarak yakılıp otopark alanına dönüştürülmüş arsalar da gözlen­mektedir. Alandaki konumu, niteliği ve do­ku olarak korunmuşluğuyla en çarpıcı so­kak, İnönü Sokak olarak da bilinen 842 So­kaktır. Çalışma alanındaki diğer bir çarpıcı özellik ise, organik, dolambaçlı, farklı nite­likler gösteren ve çıkmazlarla da bütünle­şen sokakların varlığıdır. İncelemede gözle­nen bir durum, çok nitelikli örneklerin bir­çoğunun harap duruma gelmiş olmasıdır. Bu durum da, en azından bu denli yıpranmamış konutlar için ivedi önlemler alınma­sını gerekli kılmaktadır.

Keywords

Çıkmaz sokak, merdivenli sokak, cumba, cumba kafes, çıkma, geleneksel konut, Türk evi, saçak bordürü, kat bordürü, köşe silmesi, Kemeraltı

İZMİR KENTSEL KÜLTÜR VARLIKLARI ENVANTER RAPORU

Abstract

Although the importance of documentation in preservation is known , our country that is so rich in historical values lacks a cultural inventory. Some work s wer e initiated in order to correct this insufficiency. TÜBATÜKSEK work s on a project aiming to constitute a n overall inventory of Turkey' s cultural values . A s part of tire 2002 works , the 1st region of Kemeralti Urban Site, comprising 11 city blocks and 20 streets, wa s documented. T h e legion w e chose belongs to Kemeralti, the historical nucleus of Izmir, and is situated in the southeast of the ancient port area. It comprises mostly houses, but in some parts they stand together wit h commercial buildings . In general they are two storey buildings . Some of them are used at their original uses, whereas some are used for commercia l purposes . Besides, sonre buildings are abandoned and a step further, some a re demolished and their land is used as car park. Th e 842 t U street know n as İnönü Street is specially remarkable wit h its location, characteristic and the fact that wa s perfectly preserved. Anothe r remarkable feature of the region w e worked is the presence of organic, meandering streets, with various characteristics, complemented by blind alleys . In our study w e observed that man y sample s of high quality wer e ruined. Thi s mus t make us take urgent measures in order to preserve the ones that are in better condition.

Keywords

Blind alley, step street, oriel-window, orielwindo w wit h wooden-crate, overhang, traditional house, Turkis h house, eave border fascia , belt courses, corner treatments, Ke ­ me ralti

References

• AKURGAL , Ekre m 1983, EsJtt İzmir I, Yerleşme Katları ve Athena Tapınağı, TTK, Ankara .
• AKYÜZ LEVI , Eti 1993, Traditional Housing Architecture in İzmir, DEÜ.FBE., Yayınlanmamış doktora tezi, izmir.
• AKYÜZ LEVİ, Eti 1985, İzmir: Kentin Tarihsel Çevre Araştır mas t ve Korama - Restorasyon Önerileri , DEÜ, FBE. , Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İzmir.
• RAYKARA , Tımcer 1974, İzmir Şehri ve Tarihi, İzmir.
• BRUYN , Corneill e le 1825, Voyage au Levant, C . T, Paris .
• GÜLTEKİN, Hakkı 1952, İzmir Tarihi, İzmir.
• H E YD , Wilhelm vo n 1975, Yakındoğu Ticaret Tarihi, Çev. Enve r Ziy a Karal , TTK , Ankara .
• ICONOMOS , C . ve SLAARS , B. F. 1932, İzmir Hakkında Tetkikat, (çev. A . CEV ­ DET) , İzmir.
• ICONOMOS , Constanlin 1868, Etude Sur Smyrne, (çev. B.F. SLAARS) , Smyrne .
• MONTEMONT , Albert 1828, Voyage dans Cinq Parlies dn Monde, Paris .
• POCKOCKE , Richard 1773, Voyage de Richard Pockocke, C.V. , Neuchatel. TAVERNIER , J. B. 1679, Les Six Voyages de }. B. Tavernier, Paris .
• TOSUN , Yılmaz 1981, 17. ve 19. Yüzyıllarda Batı Anadolu'da Osmanlt-Tiirk Şehir Dokuları, Bu Dokuları Oluşturan Evler ve Korunmaları, İzmir
• TOURNEFORT , M . Pitton 1717, Relation d un Voyage dit levant, Lyon . Vakıf Defterleri, İzmir Vakıflar Müdürlüğü, İzmir.