Abstract
There are many different approaches of different faiths about the Doomsday which holy books reported that it would occur in one day. In Islamic lands despite a holy Quranic verse that says “Only God knows unseen facts” sometimes those who want to provide some interests has arrived by claiming an impending doom. The fear of horrendous events which will take place in the last moments of universe and mentioned in the holy books have resulted to demand people to scenarios of a recently doomsday. Celâleddin Suyûtî’s book named Kitâbü’l-Keşf ‘an Mücâvezeti Hâzihi’l-Ümmeti el-Elf which is written by Arabic at the begining of XVIth century to placate such fear was translated not to be terrified of Anatolian Turks who became upset. In the titles of these translations we see different names such Ebussu’ûd Efendi, Kemal Paşazade, Gelibolulu Mehmed and Gelibolulu Mahmud as its translator. In this study a copy with critic of this text has been prepared and it claims that this translation had been translated done by Kemal Paşazade
References
- ALTUNTAŞ, Süleyman (2007), Kıyamet Alametleri (On Alameti Bir Arada Zikreden Rivayetlerin Tahlili), Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- BAŞ, Eyüp (2005), “Binyılcılık ve Osmanlı Toplumunda Hicrî Milenyum Kıyamet Beklentisi ile İlgili Bazı Veriler”, Dinî Araştırmalar, C. 7, S. 21, s.163-177.
- BİLMEN, Ömer Nasuhi (1973), Büyük Tefsir Tarihi (Tabakatü’l-Müfessirîn), Bilmen Yayınevi, İstanbul.
- İSEN, Mustafa (1998), Sehî Bey Tezkiresi - Heşt Behişt, Akçağ Yayınları, Ankara.
- İSEN, Mustafa (1994), Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
- KALKAN, Ahmet (2012), “Kur’ân’ın Kıyamet İnancı İle Genel Kabul Gören Anlayışta Kıyamet”, İktibas, S. 436, s. 25-33.
- MALKOÇ, Bülent (2010), Kıyamet Alametleri ve Gelecek Haberleri Konu- sunda Hadislerle Kitabı Mukaddes’in Karşılaştırılması, Yüksek Li- sans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
- PARMAKSIZOĞLU, İsmet (1977), “Kemâl Paşa-zâde”, İslâm Ansiklopedisi, C. VI, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, s. 561-566.
- SARAÇ, M. Ali Yekta (1999), Şeyhülislam Kemalpaşazade, Şûle Yayınları, İstanbul.
- TOPALOĞLU, Bekir (2002), “Kıyamet”, İslâm Ansiklopedisi, C.25, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, Ankara, s. 516-522. Yazma Eserler
- Anonim, Risâle fî Ahvâli’l-Kıyâme (yz), Ankara Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, Nu. 06 Mil Yz A 5693/7, 38a-39b.
- Anonim, Risâle-i Beyân-ı Ömr-i Dünyâ (yz), Ankara Milli Kütüphane Yaz- malar Koleksiyonu, Nu. 06 Mil Yz A 5401/2, 47b-50b.
- risÀletü’l-imÀm CelÀleddìn Suyÿùì, J’de şöyle bir istinsah kaydı vardır: MüéellefÀt- ı KemÀl Paşa
- Anonim, Risâle-i Beyân-ı Ömr-i Dünyâ (yz), Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi Isparta Yalvaç İlçe Halk Kütüphanesi Koleksiyonu, Nu. 32 Yalvaç 107/12, 275a-277a.
- Ebussuʿûd Muhammed b. Muhammed el-İmâdî (yz) Ahvâl-i Kıyâmet, Kayse- ri Raşit Efendi Eski Eserler Kütüphanesi, Nu. Râşid Efendi 196/9, 68b-72a.
- Celâleddin (yz),Risâle fî-Beyâni Ömri’d-Dünyâ, Ankara Milli Kütüphane Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi Koleksiyonu, Nu. 06 H 4328/1, 1b-5b.
- Gelibolulu Mahmud Çelebi (yz), Terceme-i Risâle fî Ahvâli’l-Kıyâme, Ço- rum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi, Nu. 19 Hk 798/4, 1b-3a.
- Gelibolulu Mehmed Çelebi (yz), Terceme-i Ahvâl-i Kıyâmet, Ankara Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, Nu. 06 Mil Yz A 1941/2, 11b-12b.
- Kemal Paşazade (yz), Risâle-i Ahvâl-i Kıyâmet, Millet Kütüphanesi Ali Emîrî Koleksiyonu, Nu. 34 Ae Manzum 573/2, 141a-142b.
- Kemal Paşazade (yz), Risâle-i Bekâ-i Dünyâ, Manisa İl Halk Kütüphanesi, Nu. 45 Hk 1660/2, 9a-10b.
- Kemal Paşazade (yz), Risâle fî-Hakki’d-Dünyâ ve Bekâ’ihâ ve Zevâlihâ, Kastamonu Yazma Eser Kütüphanesi, Nu. 37 Hk 1073/9, 163b-164b.
- Kemal Paşazade (yz), Risâle fi-Müddeti Hayâti’d-Dünyâ ve Eşrâti’s-Sâ’a(t), Millet Kütüphanesi Ali Emiri Koleksiyonu, Nu. 3.
Abstract
Kutsal kitapların, mutlaka gerçekleşeceğini bildirdiği kıyamet hakkında, farklı inançların farklı yaklaşımları bulunmaktadır. İslâm coğrafyasında “gaybı ancak Allah’ın bildiği”ni ifade eden ayete rağmen, zaman zaman bir kıyametin yaklaşmakta olduğunu iddia ederek birtakım çıkarlar sağlamak isteyenler zuhur etmiştir. Kâinatın son demlerinde gerçekleşecek olan ve kutsal kitaplarda bahsedilen dehşetli hadiselerin verdiği korku, insanların yakın zamanda gerçekleşeceği öngörülen kıyamet senaryolarına rağbet etmeleri sonucunu doğurmuştur. XVI. yüzyılın hemen başında, böyle bir korkuyu teskin etmek için yazılan Celâleddîn Suyûtî’ye ait Kitâbü’l-Keşf ‘an Mücâvezeti Hâzihi’l-Ümmeti el-Elf adlı Arapça eser, aynı tedirginliği yaşayan Anadolu Türklüğünün de dehşete kapılmaması için Türkçeye tercüme edilmiştir. Bu tercümelerin serlevhalarında eserin Ebussu’ûd Efendi, Kemal Paşazade, Gelibolulu Mehmed ve Gelibolulu Mahmud gibi isimlere izafe edildiği dikkati çekmektedir. Çalışmada, ilgili tercümenin on bir nüshadan tenkitli metni hazırlanmış ve eserin Kemal Paşazade’ye ait olması muhtemel bir tercüme olduğu dile getirilmiştir. Bu risalede müellif, hadislere göre dünyanın yedi bin yıl yaşayacağını dile getirmiş, bazı hesaplamalar yaparak kıyametin kopmasına birkaç asır daha bulunduğunu ortaya koymuştur. Daha önce bu hususta yapılan bazı yorumları, kendi süzgecinden geçiren müellif, büyük alâmetlerin gerçekleşeceği zaman dilimi içine girilmediği sonucuna ulaşır. Eser, Kemal Paşazade tarafından secili olarak tercüme edilmiştir. Bu durum, onun meadla (bitiş, Kıyamet) ilgili edebî bir eser olarak değerlendirilmesini zorunlu kılmaktadır.
References
- ALTUNTAŞ, Süleyman (2007), Kıyamet Alametleri (On Alameti Bir Arada Zikreden Rivayetlerin Tahlili), Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- BAŞ, Eyüp (2005), “Binyılcılık ve Osmanlı Toplumunda Hicrî Milenyum Kıyamet Beklentisi ile İlgili Bazı Veriler”, Dinî Araştırmalar, C. 7, S. 21, s.163-177.
- BİLMEN, Ömer Nasuhi (1973), Büyük Tefsir Tarihi (Tabakatü’l-Müfessirîn), Bilmen Yayınevi, İstanbul.
- İSEN, Mustafa (1998), Sehî Bey Tezkiresi - Heşt Behişt, Akçağ Yayınları, Ankara.
- İSEN, Mustafa (1994), Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
- KALKAN, Ahmet (2012), “Kur’ân’ın Kıyamet İnancı İle Genel Kabul Gören Anlayışta Kıyamet”, İktibas, S. 436, s. 25-33.
- MALKOÇ, Bülent (2010), Kıyamet Alametleri ve Gelecek Haberleri Konu- sunda Hadislerle Kitabı Mukaddes’in Karşılaştırılması, Yüksek Li- sans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
- PARMAKSIZOĞLU, İsmet (1977), “Kemâl Paşa-zâde”, İslâm Ansiklopedisi, C. VI, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, s. 561-566.
- SARAÇ, M. Ali Yekta (1999), Şeyhülislam Kemalpaşazade, Şûle Yayınları, İstanbul.
- TOPALOĞLU, Bekir (2002), “Kıyamet”, İslâm Ansiklopedisi, C.25, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, Ankara, s. 516-522. Yazma Eserler
- Anonim, Risâle fî Ahvâli’l-Kıyâme (yz), Ankara Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, Nu. 06 Mil Yz A 5693/7, 38a-39b.
- Anonim, Risâle-i Beyân-ı Ömr-i Dünyâ (yz), Ankara Milli Kütüphane Yaz- malar Koleksiyonu, Nu. 06 Mil Yz A 5401/2, 47b-50b.
- risÀletü’l-imÀm CelÀleddìn Suyÿùì, J’de şöyle bir istinsah kaydı vardır: MüéellefÀt- ı KemÀl Paşa
- Anonim, Risâle-i Beyân-ı Ömr-i Dünyâ (yz), Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi Isparta Yalvaç İlçe Halk Kütüphanesi Koleksiyonu, Nu. 32 Yalvaç 107/12, 275a-277a.
- Ebussuʿûd Muhammed b. Muhammed el-İmâdî (yz) Ahvâl-i Kıyâmet, Kayse- ri Raşit Efendi Eski Eserler Kütüphanesi, Nu. Râşid Efendi 196/9, 68b-72a.
- Celâleddin (yz),Risâle fî-Beyâni Ömri’d-Dünyâ, Ankara Milli Kütüphane Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi Koleksiyonu, Nu. 06 H 4328/1, 1b-5b.
- Gelibolulu Mahmud Çelebi (yz), Terceme-i Risâle fî Ahvâli’l-Kıyâme, Ço- rum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi, Nu. 19 Hk 798/4, 1b-3a.
- Gelibolulu Mehmed Çelebi (yz), Terceme-i Ahvâl-i Kıyâmet, Ankara Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, Nu. 06 Mil Yz A 1941/2, 11b-12b.
- Kemal Paşazade (yz), Risâle-i Ahvâl-i Kıyâmet, Millet Kütüphanesi Ali Emîrî Koleksiyonu, Nu. 34 Ae Manzum 573/2, 141a-142b.
- Kemal Paşazade (yz), Risâle-i Bekâ-i Dünyâ, Manisa İl Halk Kütüphanesi, Nu. 45 Hk 1660/2, 9a-10b.
- Kemal Paşazade (yz), Risâle fî-Hakki’d-Dünyâ ve Bekâ’ihâ ve Zevâlihâ, Kastamonu Yazma Eser Kütüphanesi, Nu. 37 Hk 1073/9, 163b-164b.
- Kemal Paşazade (yz), Risâle fi-Müddeti Hayâti’d-Dünyâ ve Eşrâti’s-Sâ’a(t), Millet Kütüphanesi Ali Emiri Koleksiyonu, Nu. 3.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 1, 2015 |
| Submission Date | June 1, 2015 |
| Published in Issue | Year 2014 |