Türkiye’de Okuma Seferberliği Çerçevesinde Seçilen Kitapların Kelime-Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Açısından İncelenmesi

Year 2010, Number: 27, 645 - 654, 01.01.2010

Yrd. Doç. Dr. Fahri Temizyürek

Abstract

Keywords

-

TÜRKİYE’DE OKUMA SEFERBERLİĞİ ÇERÇEVESİNDE SEÇİLEN KİTAPLARIN KELİME-CÜMLE UZUNLUKLARI VE OKUNABİLİRLİK AÇISINDAN İNCELENMESİ

Abstract

Türkçe öğretmenleri, öğrencilerinin okul dışında okuyabilecekleri kitapları seçip öğrencilerine tavsiye ederken kitabın öğrencilere hitap etmesinin yanında, metindeki cümle ve kelime uzunluklarının yani metnin okunabilirlik düzeyinin öğrenci seviyesine uygun olmasına dikkat etmelidir. Bu doğrultuda bu çalışmada “Millî Eğitim Bakanlığı tarafından ilköğretim düzeyi için tavsiye edilen 100 temel eserden seçilmiş 10 kitabın kelime ve cümle uzunlukları ile okunabilirlik düzeyleri nedir?” sorusuna cevap aranmıştır. Ateşman’ın (1997) Türkçe için geliştirdiği, kelime ve cümle uzunluğuna dayalı okunabilirlik formülü kullanılarak her metnin okunabilirlik düzeyi belirlenmiş, daha sonra bu düzeylerin ortalaması alınarak tavsiye edilen kitabın okunabilirlik düzeyinin tespitine çalışılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; incelenen 10 kitap arasında özellikle cümle uzunluğu yönüyle dikkate değer farklılıklar olduğu, cümle uzunluklarının 6,07 kelime ile 18,40 kelime arasında değiştiği tespit edilmiştir. Bu eserlerin okunabilirlik açısından da dikkate değer şekilde zor, orta güçlükte ve kolay olarak değişim gösterdiği belirlenmiştir

Keywords

Okunabilirlik, Metin Seçimi, 100 Temel Eser, Türkçe Öğretimi

References

• ACARLAR, F.-Ege, P.-Turan, F. (2002), “Türk Çocuklarında Üstdil Becerileri- nin Gelişimi ve Okuma ile İlişkisi”, Türk Psikoloji Dergisi, 17 (50), s. 63- 73.
• ANDERSON, R.-Davison, A. (1988) “Conceptual and Empirical Bases of Readability Formulas”, Linguistic Comlexity and Text Comprehention: Readability Issues Reconsidered, Hillsdale NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• ATEŞMAN, E. (1997), “Türkçede Okunabilirliğin Ölçülmesi”, Dil Dergisi, S. 58, s. 71-74.
• BUDAK, Y. (2005), “Metinlerin Okunabilirlik Düzeylerinin Saptanmasına Yö- nelik Eleştirel Bir Bakış”, Eğitim Araştırmaları, S. 21, s. 76–87.
• CHALL, Jeanne S. (1988), “Readability: The Beginning Years”, (Ed. B,Zakaluk- S Jay Samuels), International Reading Assocation Inc.
• ÇİFTÇİ, Ö.-Çeçen, M. A.-Melanlıoğlu, D. (2007), “Altıncı Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Açısından Değerlendirilmesi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, S. 22, s. 206-219.
• DÖKMEN, Ü. ve Yaşın-Dökmen, Z. (1988), “İlkokul Kitaplarındaki Dilin ve Türkçeyi Kullanma Becerisinin Psikolojik Bir Yaklaşımla Değerlendiril- mesi”, Türk Dilinin Öğretimi Toplantısı 1-3 Ekim 1986 Ankara, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, Ankara.
• EGE, P.-Acarlar, F.-Güleryüz, F. (1998), “Türkçe Kazanımında Yaş ve Ortalama Sözce Uzunluğunun İlişkisi”, Türk Psikoloji Dergisi, S. 13 (41), s. 19-31.
• GOLDBORT, R. (2001), “Readable Writing By Scientists and Researchers”, Journal of Environmental Healty, S. 63, s. 40-42
• GÖĞÜŞ, B. (1978), Orta Dereceli Okullarımızda Türkçe ve Yazın Eğitimi, Kadıoğlu Matbaası, Ankara.
• GÜNEŞ, F. (2000a), Okuma Yazma Öğretimi ve Beyin Teknolojisi, Ocak Yayın- ları, Ankara.
• GÜNEŞ, F. (2000b), “Çocuk Kitaplarının Okunabilirlik Ölçütleri Açısından İncelenmesi”, I. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu 20-21 Ocak 2000 Ankara, , Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Öğretim Merkezi Yayınları, Ankara.
• GÜNEŞ, F. (2003), “Okuma-Yazma Öğretiminde Cümlenin Önemi”, Türklük Bilimi Araştırmaları Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, S. 13, s. 39–48.
• KAVCAR, C. vd. (1998), Türkçe Öğretimi–Türkçe ve Sınıf Öğretmenleri İçin-, Engin Yayınları, Ankara.
• KAYA, Z. (1998), “İş Eğitimi Kitaplarının Okunaklılığı”, Eğitim ve Bilim, S. 108, s. 30–35.
• KLARE, G. (1988) “Readability: The Formative Tears”; (Ed. B. Zakaluk-S Jay Samuels), International Reading Assocation Inc.
• MEB (1995), Ders Kitapları Yönetmeliği, 2434 Sayılı Tebliğler Dergisi, Ankara.
• MEB (2005), İlköğretim Türkçe Dersi 1–5, Sınıflar Öğretim Programı ve Kıla- vuzu, MEB Yayınları, Ankara.
• ÖZBAY, M. (2006), Türkçe Özel Öğretim Yöntemleri I, Öncü Kitap, Ankara.
• SÖNMEZ, V. (2003), “Metinlerin Eğitselliğini Saptamada Matematiksel Bir Yaklaşım (Sönmez Modeli)”, Eğitim Araştırmaları, S. 10, s. 24–39.
• TEMUR, T. (2002), İlköğretim 5.Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Bulunan Metin- ler ile Öğrenci Kompozisyonlarının Okunabilirlik Düzeyleri Açısından Karşılaştırılması, (Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayım- lanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• TEMUR, T. (2003), “Okunabilirlik (Readability) Kavramı”, Türklük Bilimi Araştırmaları Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, S. 13, s. 169-180.
• ZORBAZ, K. Z. (2007), “Türkçe Ders Kitaplarındaki Masalların Kelime-Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Eği- timde Kuram ve Uygulama, 3 (1), s. 87-101. İNCELENEN KİTAPLAR
• CUMALI, N. (2007), Uç Minik Serçem, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul.
• KOCAGÖZ, H. (2005), Ötleğen Kuşu, Boyut Kitapları, İstanbul.
• ÖRS, İ. (2005), Göl Çocukları, Şimşek Yayınları, İstanbul.
• RASİM, A. (2005), Falaka, Timaş Yayınları, İstanbul.
• SEYDA, M. (2007), Gururlu Peri, Elips Kitap, Ankara.
• SEYFETTİN, Ö. (2005), Yalnız Efe, Elips Kitap, Ankara.
• TUĞCU, K. (2006), Kuklacı, Damla Yayınevi, İstanbul.
• UÇUK, C. (2002), Gümüş Kanat, Bilge Kültür Sanat, İstanbul.
• YILDIZ, B. (2005), Arılar Ordusu, Cem Yayınevi, İstanbul.
• ZARİFOĞLU, C. (2005), Serçekuş, Beyan Yayınları, İstanbul.