Şeyh Galib’in Gazellerinde “Vâsûht” Tarzı Aşkın İzleri

Year 2010, Number: 28, 57 - 68, 01.02.2010

Yrd. Doç. Dr. İsrafil Babacan

Abstract

Keywords

-

ŞEYH GĀLİB’İN GAZELLERİNDE “VÂSÛHT” TARZI AŞKIN İZLERİ

Abstract

Divan şiirinde, âşığın maşûka tamamen mahkûm ve mecbur olduğu klâsik aşk anlayışı, XVII ve XVIII. yüzyıllardan itibaren önemli bir kırılmaya maruz kalmıştır. Bu kırılmada ilk safhalardan birinin, Farsça şiirde “Vâsûht” adı verilen şiir tarzının Türk şiirindeki yansımaları olduğunu düşünmekteyiz. Vâsûht tarzının ana temaları, sevgiliden yüz çevirme, onun cefasından usanma ve onu terk etmektir. Vâsûht tarzı, söz konusu yüzyıllardan itibaren bazı divan şairlerinin şiirlerinde görülür. Ancak Şeyh Gālib’in gazellerinde, kendisinden önceki şairlere nispetle daha belirgin bir şekil alır. Vâsûht, XVIII. yüzyılda bazı Batılı ıslahatların şiire yansımalarının aksine, Doğu kaynaklı bir etkiyi temsil eder. Ancak divan şiirinde sıklık ve süreklilik kazanamayan bu tarz, bağımsız bir üslûp ya da ekol halini alamamıştır

Keywords

Şeyh Gālib, divan şiiri, vâsûht, divan şiirinde aşk

References

• AKÜN, Ömer Faruk (1994), “Divân Edebiyatı”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. IX, TDV Yayınlan, İstanbul, s. 389—427.
• ARI, Ahmet (2008), Gâlib Dede’nin Aşk Ateşi-Şeyh Gâlib Divanında Aşk, Profıl Yayınları, İstanbul.
• ÇENDBAHAR, Lâletîk (1380/2001), Bahâr-ı Acem, C. III, İntişârât—ı Tılâye, Tahran.
• DEHHUDA, Ali Ekber (1377/1999), Lügatnâme-i Dehhüdâ, C. XV, Çâphâne—i Dânişgâh—ı Tahran, Tahran.
• DEMİREL, Şener (1999), Malatyalı Ali Çelebi-Şehri Divanı, ( Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi), Elağzı.
• DOĞAN, Muhammet Nur (2006), Şeyh Gâlib-Hüsn ü Aşk, Yelkenli Kitabevi, İs— tanbul.
• ENÜŞE, Hasan (1376 1998), Dânişnâme-i Edeb-i Fârsî, C. I, Sâzmân—ı Ferheng ve lrşâd—ı İslâmî, Tahran.
• GULAMerAİ, Muhammed (1377/1999), Sebk-Şinâsî-i Şi’r-i Pârsî, Kitâbhâne— i Tahürî, Tahran.
• GÜLERYÜZ, Ali (2006), “Sebk—i Irakî ile Sebk—i Hindi Arasmda Geçiş Dönemi Üslübu: Mekteb—i Vukü”, Sözde ve Anlamda Farklılaşma Sebk—i Hindi, Turkuaz Yayınları, İstanbul s. 102-107.
• HORATA, Osman (2009), Has Bahçede Hazan Vakti-XVIII. Yüzyıl: Son Klâsik Dönem Türk Edebiyatı, Akçağ Yayınları, Ankara.
• İPEKTEN, Haluk (1974), İsmeti Dîvânı, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Ankara.
• KALKIŞIM, Muhsin (1994), Şeyh Gâlîb Dîvânı, Akçağ Yayınlan, Ankara.
• KALPAKLI, Mehmet (1999), “Divan Şiirinde Aşk”, Osmanlı Divan Şiiri Üzeri- ne Metinler, YKY, İstanbul, s. 454—455 .
• MA ANI Ahmed Gülçîn (1374/1996), Mekteb-i Vukü Der-Şi'r-i Fârsî, İntişârât— 1 Dânişgâh—ı Firdevsî—i Meşhed, Meşhed.
• MİRSADIKİ, Meymenet (1373/1995), Vâjenâme-i Hüner-i Şâirî, Kitâb—ı Mihnâz, Tahran.
• Muhammed Pâdişâh (1363/1984), Anandrec: Ferheng-i Câmi-i Fârsî, C. VII, Çâphâne—i Haydarî, Tahran.
• NU’MANİ, Şiblî (1363/1984), Şi’rü’l-Acem, c. III, Dünyâ—yı Kitâb, Tahran.
• OKÇU, Naci (1993), Şeyh Gâlib Divanı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• PALA, İskender (1998), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ötüken Yayınları, İs— tanbul.
• TÜBAR-XXVIII-lZOlO-Güz/Yrd. Doç. Dr. İsrafrı BABACAN
• ŞEMİSA, Sîrüs (1381/2001), Sebk-Şı'nâsî-i Şi'r, İntişârât—ı Firdevs, Tahran.
• TARLAN, Ali Nihat (1990), “Divan Edebiyatında San’at Telakkisi”, Prof. Dr. Ali Nihat Tarlan’m Makalelerinden Seçmeler, AKM Yayınlan, Ankara, 5. 70—80.
• ÜZGÖR, Tahir (1991), Fehim-i Kadim Dîvânı, AKM Yayınlan, Ankara.