Özbek Şiirinde Müstebit Devrin Eleştirisi (Erkin Vâhidov’un Şiirleri Esasında)

Year 2011, Number: 29, 493 - 518, 01.03.2011

Yrd. Doç. Dr. Veli Savaş Yelok

Abstract

Keywords

-

ÖZBEK ŞİİRİNDE MÜSTEBİT DEVRİN ELEŞTİRİSİ (ERKİN VÂHİDOV’UN ŞİİRLERİ ESASINDA)

Abstract

Bütün kamu görevlilerinin hür ve demokratik seçimlerle iş başına geleceği, çalışanların ücretlendirileceği, halka adil davranılacağı, sürekli ordunun yerini silahlı halkın alacağı ve devlet görevlerinin sırayla herkes tarafından yerine getirileceği vaatleriyle 8 Kasım 1917 tarihinde iktidara gelen Sovyet rejimi, başlangıçtaki bu vaatlerini yerine getirmemiştir. Özbek şairi Erkin Vâhidov, sabık Sovyet rejiminin sadece uyguladığı baskı ve zulümle değil, aynı zamanda uyguladığı politikalarla da toplumu oluşturan kültürel unsurları ortadan kaldırdığını, hâkimiyeti altında yaşayanların ahlaki değerlerini yıpratmak suretiyle onlara, ancak şahsi çıkarları doğrultusundaki bir yaklaşımla hayatlarını devam ettirme felsefesi verdiğini dile getirmiştir. 1960’lı yıllarda şiirleri yayımlanmaya başlayan Vâhidov, Özbekistan’ın bağımsızlığını kazandığı 1991 yılına kadar yazdığı şiirlerinin önemli bir kısmında sabık rejimin Sovyet ideolojisini, topluma yabancılaşan aydınları, Sovyet rejiminin yaratmaya çalıştığı insan tipini (kendisinden başkasını düşünmeyen, halkına yabancı, yanlışlar ve haksızlıklar karşısında bazen susan bazen de bunları görmezden gelerek bir menfaat beklentisi içerisinde olan insan tipi) ve toplumdaki bozulmayı; Sovyet rejimini ve onun koyduğu esasların uygulayıcılarını eleştirmektedir

Keywords

Müstebit Devir, Özbek Edebiyatı, Şiirde eleştiri, Rejimin eleştirisi, Edebiyat ve ideoloji

References

• ANDİCAN, Ahad (2003), Cedidizm’den Bağımsızlığa Hariçte Türkistan Müca- delesi, Emre Yayınlan, İstanbul.
• AZAM, Miraziz—ATAYEV, Rahimjan (1991), O'zbek Adabiyati 1986-1990 Yillarida, Toshkent.
• KARAKAŞ, Şuayib (1997), Türkistan Şuuru, Ötüken Yayınları, İstanbul.
• KARAKAŞ, Şuayip (2005), “Sovyet Edebiyatı Hakkında Tespitler”, I. Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu (Gazi Üniversitesi, 11—13 Mayıs 2005), Anka— ra.
• KARIMOV, N.—NAZAROV, B. (vd.) (1997), XX. Asr O'zbek Adabiyati, Sharq Nashriyoti, Toshkent.
• KOSIMOV, Begali (2002), “Yozili Adabiyat”, Uzbekistan, Sharq Nashriyoti, Toshkent.
• LUNAÇARSKİ, Anatoli (1998), Sosyalizm ve Edebiyat, (çev. Asım Bezirci), Evrensel Basım—Yayın, İstanbul.
• OMINOV, Murodjan — DALIMOV, To‘rabek (vd.) (1997), “Yozma Adabiyat”, O‘zbekistan Respublikası Entsiklopediya, Qomuslar Bosh Tahririyati, Toshkent.
• ORIPOV, Abdulla (2001), “So‘z Sehri”, Tanlangan Asarlar, C. 4, G‘afur G‘ulam Nomidagi Adabiyat ve San’at Nashriyoti, Toshkent.
• VOHIDOV, Erkin (1987), “Ustoz Bilan Vidolaşuv”, Shoiru She ’ru Shuur, “Yosh Gvardiya” Nashriyoti, Toshkent.
• VOHIDOV, Erkin (1987), “Ustoz Gayratiyni Eslab”, Shoiru She ’ru Shuur, Yosh Gvardiya Nashriyoti, Toshkent.
• VOHIDOV, Erkin (1991), Ortada Begona Yoq -Gazallar, Toshkent.
• VOHIDOV, Erkin (1992), “Qorzdorlik”, Iztirob, Yosh Gvardiya Nashriyoti, Toshkent.
• VOHIDOV, Erkin (2000/1), Ishq Savdosi I, Sharq Nashriyoti, Toshkent.
• VOHIDOV, Erkin (2000/2), She ’r Dunyası II, Sharq Nashriyoti, Toshkent.
• VOHIDOV, Erkin (2001), O‘mrim Daryasi III, Sharq Nashriyoti, Toshkent.
• VOHIDOV, Erkin (2001), “İkkinchi Tumor”, She ’r Dunyasi, Yosh Gvardiya Nashriyoti, Toshkent.
• http:/ltf.Wikipedia.org/Wiki/Lavrenti_Beria (Erişim tarihi: 05.04.2011).