CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK ŞİİRİNE YANSIYAN SUÇLULUK DUYUMUNA PSİKANALİTİK BİR YAKLAŞIM

Year 2015, Sayı: 38, 253 - 277, 09.12.2015

Doç. Dr. Cafer Şen

https://doi.org/10.17133/tubar.09586

Cited By: 1

Abstract

Cumhuriyet dönemi Türk şiirine yansıyan suçluluk duyumuna psikanalitik yaklaşıldığında başlıca iki yönelim görülür. Bunlardan ilki şairin/ anlatıcının kendini suçlu hissedişine dair duyumdur. Bunun nedeni Sigmund Freud ve Jacques Lacan’ın ortaya koyduğu gibi özne olarak şairin, Lacan’ın kavramlaştırdığı Babanın Adları olan yasa ve yasakları çiğnemiş olmaları veya çiğneme ihtimalleridir. Bir özne olarak şair yasa ve yasayı çiğnemese bile, yasa ve yasağın oluşu her insan gibi şairin de bunları çiğnemenin bilinçdışı arzusunu taşıdığı anlamına gelir. Burada yasa ve yasağın oluşu diyalektik olarak bilinçdışı suçluluk duyumunu vareder. Şiirlerinde ilksel ve kökensel bu suçluluk duyumunu yansıtan şairler, bu duyumla Kant’ın ortaya koyduğu etik ilke, ahlak yasası ve koşulsuz ödev mantığına göre içerik ve anlamdan yoksun ve sadece biçimsel ilkelerle inşa edilmek istenilen acımasız, merhamet yoksunu öznenin de karşısında yer alır. Bu noktada şairler, yine Kant’ın patoloji olarak kavramlaştırdığı insanın otantik ve egzotik duyumlarından yana tercihini kullanır. Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde suçluluk duyumunun bir diğer görünümü simgesel/kültürel alanın özneyi suçlayışı karşısında şair/anlatıcının kendini bütünüyle suçsuz hissedişidir. Bu noktada psikanaliz öznenin tercihlerinde rol oynayanın birinci derecede bilinçdışı arzu olduğuna dikkat çeker. Bilinçdışı arzu da simgesel kültürel alana göre şekillenir. Dolayısıyla bilinçdışı arzuyla hareket eden özne/şair de bu noktada tercihlerinde sorumlu olmadığından suçluluğu kabul etmez. 

Keywords

Cumhuriyet dönemi Türk şiiri, Suçluluk, Bi

References

• ATAY, Oğuz (2008), Tutunamayanlar, İletişim Yay., İstanbul
• BLOOM, Harold (2008), Etkilenme Endişesi, Bir Şiir Teorisi, (çev. Ferit Burak Aydar), Metis Yay., İstanbul.
• CANSEVER, Edip (2012), Sonrası Kalır II, Bütün Şiirleri, Yapı Kredi Yay., İstanbul.
• COMTE-SPONVILLE, Andre (2013), Cinsellik, Aşk ve Ölüm, (çev. Canan Özatalay), İletişim Yay., İstanbul.
• EAGLETON, Terry, (2010), Estetiğin İdeolojisi, (çev. Ayfer Dost), Doruk Yay., İstanbul.
• ERHAT, Azra,-[MERİÇBOYU], Abdülkadir, (2007), Homeros, İlyada, Can Yay., İstanbul.
• FREUD, Anna, (2011), Ben ve Savunma Mekanizmaları (çev. Yeşim Erim), Metis Yay. İstanbul.
• FREUD, Sigmund, (2009), Uygarlığın Huzursuzluğu, (çev. Haluk Barışcan), Metis Yay. İstanbul.
• FREUD, Sigmund, (2014), Totem ve Tabu, (çev. Hasan İlhan), Alter Yay., Ankara.
• GREEN, Andre, (2004), Hadım Edilme Kompleksi, (çev. Levent Kayaalp), Metis Yay., İstanbul.
• HARTMANN, Heinz, (2004), Ben Psikolojisi ve Uyum Sorunu, (çev. Banu Büyükkal) Metis Yay., İstanbul.
• HOROZCU], Oktay Rıfat, (2010), Bütün Şiirleri I, Yapı Kredi Yay., İstanbul.
• JACOBSON, Edith, (2004), Kendilik ve Nesne Dünyası, (çev. Selim Yazgan), Metis Yay. İstanbul.
• KANT, Immanuel, (2009), Pratik Aklın Eleştirisi, (çev. İoanna Kuçuradi, Ülker Gökberk, Füsun Akatlı), Türkiye Felsefe Kurumu Yay., Ankara
• KARAKOÇ, Sezai (2007), Gün Doğmadan, Diriliş Yay., İstanbul.
• KERN, Stephan, (2008), Nedenselliğin Kültürel Tarihi, Bilim Cinayet Roman- ları ve Düşünce Sistemleri, (çev. Emine Ayhan), Metis Yay., İstanbul.
• KERNBERG, Otto, (2006), Sınır Durumlar ve Patolojik Narsisizm, (çev. Murat Atakay), Metis Yay., İstanbul.
• KESKİN, Yeşim-Çelebi, Volkan, (2009), “Alenka Zupancic İle Söyleşi”, MonoKL, S. VI-VII, İstanbul.
• KISAKÜREK, Necip Fazıl, (2012), Çile, Büyük Doğu Yay., İstanbul.
• KLEIN, Melaine, (2002), Haset ve Şükran, Çev. Orhan Koçak, Yavuz Ertan, Metis Yay., İstanbul.
• KÜTHANECİ, Meltem, (2009), “Lacan ve Ölüm” (çev. H. İlksen Mavituna), MonoKL, S. VI-VII, İstanbul.
• LACAN, Jacques, (2013), Psikanalizin Dört Temel Kavramı Seminer 11. Kitap, (çev. Nilüfer Erdem), Metis Yay., İstanbul.
• LACAN, Jacques, (2014), Baba-nın-Adları,(çev. Murat Erşen), MonoKL Yay., İstanbul.
• LAING, Ronald David, (2015), Bölünmüş Benlik, Akıl Sağlığı ve Delilik Üzerine Varoluşsal Bir Çalışma,(çev. Ergün Akça), Pinhan Yay., İstan- bul.
• LEVINAS, Emmanuel (2010), “Sonsuz’un Etiği”, Çağdaş Filozoflarla Söyleşi- ler, Kıta Felsefesi Tartışmaları( çev. Hüsamettin Arslan), Paradigma Yay., İstanbul.
• LUCY, Niall, (2003), Postmodern Edebiyat Kuramı, (çev. Aslıhan Aksoy), , Sanat ve Ayrıntı Yay., İstanbul
• MYERS, Tony, (2014), Slavoj Zizek, (çev. Abdurrahman Aydın), Phoenix Yay., Ankara.
• NECATİGİL, Behçet (2009), Şiirler, Yapı Kredi Yay., İstanbul.
• ÖZEL, İsmet (2011), Bir Yusuf Masalı, Şule Yay., İstanbul.
• ÖZEL, İsmet (2014), Erbain, Tam İstiklâl Yayıncılık Ortaklığı, İstanbul.
• PHILLIPS, Adam (2012), Öpüşme, Gıdıklama ve Sayıklama Üzerine, (çev. Fatma Taşkent), Ayrıntı Yay., İstanbul.
• RICOEUR, Paul, (2007), Yoruma Dair, Freud ve Felsefe, (çev. Necmiye Alpay), Metis Yay., İstanbul.
• SEBER], Süreya, Cemal (2003), Sevda Sözleri, Yapı Kredi Yay., İstanbul.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi (1989), Bütün Şiirler, Dergâh Yay., İstanbul.
• TARANCI, Cahit Sıtkı (2010), Otuz Beş Yaş, Can Yay., İstanbul.
• UYAR, Turgut (2008), Büyük Saat, Yapı Kredi Yay., İstanbul.
• WINNICONT, D. W. (2010), Oyun ve Gerçeklik, (çev. Tuncay Birkan), Metis Yay., İstanbul.
• ZARİFOĞLU, Cahit (2011), Şiirler, Beyan Yay., İstanbul.
• ZİZEK, Slovaj, (2014), Paralaks, (çev. Sabri Gürses), Encore Yay., İstanbul.
• ZUPANCIC, Alenka, (2004), En Kısa Gölge, Nietzsche’nin İki Felsefesi (çev. Seyhan Bozkurt), Encore Yay., İstanbul.
• ZUPANCIC, Alenka, (2005), Gerçeğin Etiği, Kant, Lacan,(çev. Ahmet Süreyya Özcan), Epos Yay., Ankara.
• ZUPANCIC, Alenka, (2011), Neden Psikanaliz, (çev. Barış Engin Aksoy), Metis Yay., İstanbul.