Retorikten Belâgate / Mecâzdan Metafora

Year 2021, Issue: 49, 195 - 199, 08.06.2021

Şeyma Gül

Abstract

Türk edebiyatında “metafor” kavramını karşılayan birçok terimin olması, bu kavramın içerik ve kapsamının belirlenmesi hususunda çeşitli sıkıntıları doğurmuştur. Bu bağlamda “metafor” kavramının “mecâz” ile aynı anlama gelecek biçimde kullanılmasının ortaya çıkardığı karmaşa, Konu, Teşhis ve Maksat bölümünde (s. 7-10); sunulan tespitlerle örneklendirilmiştir. Metafor kavramı çok yönlü bir şekilde ele alınarak, bu kavram etrafında oluşan karmaşanın sebepleri belirlenmiştir.
Metafor kavramına alternatif olarak görülen edebi sanatlarla ilgili anlayışlar eserde mukayeseli olarak belirtilmiştir. Yazarın da Metot kısmında (s. 12-14) belirttiği üzere çalışmanın asıl amacını da bu mukayese oluşturmaktadır. Bu doğrultuda retorik ve belâgat dahilinde bulunan konular da metafor kavramına eleştirel bir bakış getirmede “araç” konumunda bulunmaktadır.
Eserin üç ana bölümünden birini teşkil eden I. Kitap/Retorik-Belâgat Mukayesesi isimli bölümde (s. 17-307), retorik ilminin iletişimi oluşturan tüm aşamaları içerisinde barındırdığı belirtilip, aynı zamanda bir sosyal süreç olarak da ele alınabileceği göz önünde bulundurulmuş ve belâgatle olan farkı açıklanmıştır. Öncelikle “metafor” kavramına yüklenen anlamlar tespit ve tahlil edilmiş, belâgat ve retorik kavramları da açılanarak konu temellendirilmiştir.
Birinci bölümde yer alan Retorik Nedir adlı kısımda (s. 20-22) retorik kavramının ihtiva ettiği anlamlar Latince ve eski Yunancadan alınan örneklerle sunulurken bu konuyla alakalı farklı görüşlere yer verilmiş, zihinlerde soru işareti hâlinde bulunan kısımlara dikkat çekilmiştir.

Keywords

Mecâz, Metafor, Retorik, Belâgat

References

• Referans1: Mehmet Akif Duman, Retorikten Belâgate Mecâzdan Metafora, Nobel Yayınları, Ankara 2019, 1. Baskı, ISBN 978-605-7846-02-0, 867 s.