BİR İHTİLÂC-NÂME NÜSHASI -SÜLEYMANİYE KÜTÜPHANESİ AYASOFYA BÖLÜMÜ 2705-

Year 2020, , 180 - 198, 28.12.2020

Süleyman Eroğlu

https://doi.org/10.30568/tullis.822810

Abstract

İnsanın bilinmeyeni bilmek ve gelecekten haberdar olmak arzusu, fal nev’inden bir çok edebî türün doğuşuna zemin hazırlamıştır. Bu çerçevede farklı fal türlerinden bahseden birçok eser yazılmıştır. Falnâme başlığı altında toplanan eserler içinde yaygın geleneğe sahip türlerden biri de insan vücudunun bazı organlarındaki kasların hafifçe kımıldaması, oynaması, titremesine bağlı olarak geliştirilen yorumları ihtiva eden ihtilâcnâme/seğirnâme türüdür.
Geleceğe ilişkin saptamalarda bulunabilmek hususunda bir işaretler dizisi olarak görülen ve insan vücudundaki seğirmelerden hareketle kaleme alınan bu tür eserlerin içeriğinde barındırdığı kültürel unsurlar yanında Türk halkının inanış, değer yargıları ve davranış kalıpları ile toplumsal beklenti ve eğilimleri hakkında da önemli bilgiler sunduğu görülmektedir.
Bu düşünceden hareketle, seğirnâme nüshalarının tespiti ve ilmî neşirlerine ilişkin kayda değer çalışmaların ortaya konduğu ilgililerin malumudur. Ancak, bugün geldiğimiz noktada yurtiçi ve yurtdışında hâlâ gün ışığına çıkarılmayı bekleyen ihtilâcnâme yazmalarının varlığı muhakkaktır. İlgili literatürde bugüne kadar adı geçmeyen ihtilâcnâme yazmalarından biri de Süleymaniye Kütüphanesi Ayasofya Bölümü 2705 numarada kayıtlı bulunmaktadır. Bu makalede; insan vücudunda baştan ayağa seğiren uzuvların gelecekte hangi olaylara işaret ettiğini bildirmek amacıyla kaleme alınmış olan söz konusu nüsha tanıtılmış, ihtilâcnâme türü hakkında yapılacak mukayeseli çalışmalara katkıda bulunması amacıyla eserin metnine yer verilmiştir.

Keywords

Seğirme, seğirnâme, ihtilâcnâme, fal, Süleymaniye Kütüphanesi

References

• DEVELLİOĞLU, Ferit (1993). Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• ERSOYLU, Halil (1989). “Seğir-nâme”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, s. 27-48.
• Güncel Türkçe Sözlük https://sozluk.gov.tr/ [Erişim tarihi: 01.11.2020]
• Mehmed Bahaeddin (1997). Yeni Türkçe Lugat, Ankara: Akçağ Yayınları.
• MENGİ, Mine (1977). “Kıyafetnameler Üzerine” Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, s. 299-309
• SERTKAYA, Ayşe Gül (2011). “Bilinmeyen Bir Seğir-nâme Yazması”, 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi (Ankara 2007), Bildiriler: Dil Bilimi, Dil Bilgisi ve Dil Eğitimi, Ankara. s. 1533-1560.
• Şemseddin Sami (1996). Kâmûs-i Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul: Gündoğdu Matbaası.
• Yeni Tarama Sözlüğü (1983). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.