SUITORS OF THE WAY OF LOVE

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: "Dinle Neylerden" Mesnevî'nin İlk 18 Beyit Şerhleri Özel Sayısı, 124 - 134, 17.12.2024

Muhammet Kuzubaş

https://doi.org/10.30568/tullis.1582365

Öz

Beginning to describe the adventure of human beings from the creation of souls through the metaphor of the ney, Mawlānā reveals the nature of man by answering questions such as “what is man, how should he live, where does he come from and where does he go?” from the first couplet to the last couplet of the Masnavi.
According to Mawlānā, the response of the souls to Allah's address at the bezm-i elest is the beginning of a covenant. The sending of the souls in love with God to this corporeal realm by being clothed in bodies signifies a testing process in which those who remain faithful to their covenant will be distinguished from those who betray it. Therefore, the purpose of life is to observe the secrets and wisdoms of the world, to try to rise in the spiritual world without succumbing to the temptations of the world, and ultimately to live in the circle of Allah's pleasure.
Many prophets and saints, especially our Prophet, who set an example for people in this difficult process, were subjected to cruel treatment by those who were fooled by the pettiness of the corporeal realm and had to pass through many bloody paths.
In the 13th couplet of the Masnavi, which is the subject of our study, Mawlānā, in the language of the ney, refers to the difficulties faced by the perfect human being (insan-ı kâmil) while referring to what the soul experiences in the process of its development.

Anahtar Kelimeler

Mawlānā, love, ney, insan-ı kâmil

AŞK YOLUNUN TALİPLERİ

Öz

Rûhların yaratılmasından itibaren insanın serüvenini ney metaforu üzerinden anlatmaya başlayan Hz. Mevlâna, Mesnevî’nin ilk beytinden son beytine kadar “insan nedir, nasıl yaşamalıdır, nereden gelir, nereye gider?” vb. soruların cevabını vererek bu müstesna varlığın mahiyetini ortaya koyar.
Hz. Mevlânâ’ya göre, Allah’ın bezm-i elestteki hitabına rûhların verdikleri cevap bir ahdin başlangıcıdır. Allah’a âşık olan rûhların beden giydirilerek bu cismâniyet âlemine gönderilmesi, ahitlerine sâdık kalanlarla ihanet edenlerin ayırt edileceği bir imtihan sürecini ifade eder. Bu nedenle hayatın gayesi; âlemdeki sırları ve hikmetleri müşahede etmek, dünyanın cazibesine kapılmadan manâ âleminde yükselmeye çalışmak ve en sonunda Allah’ın rızası dairesinde yaşamaktır.
İnsanlara bu zorlu süreçte örneklik teşkil eden başta Peygamber Efendimiz olmak üzere birçok peygamber ve Allah dostu cismâniyet âleminin süfliyetine kananlar tarafından zalimane muameleye tabi tutulmuşlar, nice kanlı yollardan geçmek zorunda kalmışlardır.
Hz. Mevlânâ, çalışmamızın konusu olan Mesnevî’nin 13. beytinde ney diliyle bir yandan rûhun tekâmülü sürecinde yaşadıklarına atıf yaparken diğer yandan da kemâle ermiş insanın (insan-ı kâmil) karşılaştıkları zorlukları anlatır.

Anahtar Kelimeler

Hz. Mevlânâ, aşk, ney, insan-ı kâmil

Kaynakça

• Akyüz, K. (1990). Fuzûlî Divânı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Avşar, Z. (2017). Mesnevî Mevlânâ Celaleddin Rûmî (Cilt 1). Kayseri: İncir Yayıncılık.
• Aytekin, Ü. (2002). Sarı Abdullah ve Mesnevî-i Şerif Şerhi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi.
• Canan, İ. (haz.) (2024). Kütüb-i Sitte. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Cengiz, M. (2017). Tasavvuf Tarihinde Elest Mîsâkına Dair Yorumlar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10/50, ss. 904-924
• Çelebioğlu, A. (1985). Muhtelif Şerhlere Göre Mesnevî’nin İlk Beytiyle İlgili Düşünceler. I. Milli Mevlâna Kongresi, Konya.
• Dağlar, A. (2009). Şem’î Şem’ullâh Şerh-i Mesnevî (1. Cilt). Doktora Tezi, (Danışman: Prof. Dr. Atabey Kılıç), Erciyes Üniversitesi.
• Konuk, A. A. (2004). Mesnevî-i Şerîf Şerhi. C. 1, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Küçük, S. (1994). Bâkî Dîvânı, Ankara: TDK Yayınları
• Mevlânâ (1990). Mesnevî. C. 1-6, (Mütercim: Veled Çelebi İzbudak), İstanbul: MEB Yayınları.
• Mevlânâ (2008). Fîhi Mâ-Fîh. Çev.: Abdülbaki Gölpınarlı, İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Örs, D. (2007). Mevlânâ’da Dünya Kavramı. Mevlânâ Araştırmaları -1, Editör: İsmail Karaismailoğlu, Ankara: Akçağ Yayınları, ss. 254-268
• Özdemir, M. (haz.) (2016). Dervîş Muhammed Şifâyî, Mesnevi Şerhi (Eş-şerhu’l-Kitâbi’-l-Mesneviyyi’l-Ma’neviyyi’l-Muhtasar). İstanbul: Doğu Kütüphanesi, s. 89;
• Schimmel, A. (2001). Tasavvufun Boyutları. İstanbul: Kırkambar Kitaplığı.
• Tâhirü’l-Mevlevî (1971). Şerh-i Mesnevî. C.1, İstanbul: Ahmed Said Matbaası, s. 67-68;
• Tanyıldız, A. (2010). İsmâîl Rusûhî-yi Ankaravî, Şerh-i Mesnevî (1. Cilt). Doktora Tezi, (Danışman: Prof. Dr. Atabey Kılıç), Erciyes Üniversitesi, ss. 230-231;
• Türer, O. (2007). Mevlânâ Düşüncesinde İnsanın Çift Kutuplu Yapısı ve Kemâlin Ölçüsü. Uluslararası Mevlâna ve Mevlevîlik Sempozyumu Bildirileri-I, 26-28 Ekim 2007, ss. 134-139.
• Yazır, M. H. (2015). Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: DİB Yayınları.