ANA VATANINA DÖNMEYİ BEKLEYEN RUHLAR

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: "Dinle Neylerden" Mesnevî'nin İlk 18 Beyit Şerhleri Özel Sayısı, 32 - 40, 17.12.2024

Kamil Ali Gıynaş

https://doi.org/10.30568/tullis.1583721

Öz

Mesnevî hem Doğu hem de Batı edebiyatında derin izler bırakmış, insan ruhunun yolculuğunu anlatan evrensel bir eserdir. Mevlânâ, aşk, bilgi, hakikat ve ahlak kavramlarını ele alırken okuyucuyu manevi bir yolculuğa davet eder. Eserde kullanılan semboller ve hikâyeler, insanın nefsini terbiye etmesi, hakikate ulaşması ve Allah’a olan aşkını derinleştirmesi için rehberlik eder. Yüzyıllardır rehber bir metin niteliğinde olan Mesnevî, birçok şarih tarafından şerh edilmiş, içerdiği mesajların herkes tarafından anlaşılması sağlanmaya çalışılmıştır. Bu makale, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin en önemli eserlerinden biri olan Mesnevî’nin dördüncü beyti üzerine odaklanmaktadır. Eserin genel ruhunu yansıtan bu beyit, Mevlânâ’nın ilahi aşk ve insanın kendine dönüş yolculuğu üzerine görüşlerini derinlemesine ele almaktadır. Bu çalışmada, beytin klasik tasavvuf şerhlerinde nasıl yorumlandığı, nasıl analiz edildiği ve hangi tasavvufi kavramlarla ilişkilendirildiği ele alınmaktadır. Son olarak da literatürdeki çalışmalar ve yorumlar incelenerek genel bir değerlendirme yapılarak beytin Mevlânâ’nın tasavvufi dünya görüşündeki önemi ortaya konmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mevlânâ, Mesnevî, Şerh

Kaynakça

• Abidin Paşa (2007). Mesnevî Şerhi. (Sadeleştiren: Mehmet Sait Karaçorlu). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Ahmed Eflâkî (1995). Âriflerin Menkıbeleri. (Tercüme: Tahsin Yazıcı). İstanbul: MEB Yayınları.
• Algül, A. (2007). Sabûhî Ahmed Dede, Hayatı, Eserleri ve İhtiyârât-ı Sabûhî adlı eseri (1-100 varak). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Avşar, Z. (2017). Mesnevî Mevlânâ Celaleddin Rûmî (Cilt 1). Kayseri: İncir Yayıncılık.
• Dağlar, A. (2009). Şem’î Şem’ullâh Şerh-i Mesnevî (I. Cilt) (İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Demirel, Ş. (2005). Şeyh Rızaeddin Remzi er-Rifaî’nin Tasavvuf Dergisi’ndeki Mesnevi Şerhi. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, cilt: VI, sayı: 14 [Mevlânâ Özel Sayısı], s. 591-630.
• Duru, N. F. (2003). Mevlevî Şeyhi Ağa-zâde Mehmed Dede ve Mesnevî’nin İlk On Sekiz Beytini Şerhi. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırmalar Dergisi, Temmuz-Aralık, 150-175.
• İsmail Hakkı Bursevî (2012). Mesnevî’nin Ruhu. (Haz. Suat Ak). İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• Koçoğlu, T. (2014). Nakşî Şeyhi Ebu’s-Suûd el-Kayserî Şerh-i Mesnevî. Kayseri: Laçin Yayınları.
• Koner, M. M. (2005). Mesnevî’nin Özü C. 1-6, Tablet Kitabevi Yayınları, Konya.
• Konuk, A. A. (2010). Mesnevî-yi Şerîf Şerhi (C. 1). (Haz. Selçuk EraydınMustafa Tahralı), İstanbul: Kitabevi.
• Öksüz, Z. (2008). Hülasatü’ş-Şürûh Adlı Mesnevî Şerhinin 1-107 Varaklarının Günümüz Harflerine Aktarılması ve İncelenmesi. İstanbul: Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Özdemir, M. (2016). Dervîş Muhammed Şifâyî Mesnevî Şerhi. İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
• Özdemir, M. (2017). Bağdatlı Abdülaziz Âsım’ın Türkçe Divan’ının Sonunda Bulunan Mensevî’nin On Sekiz Beyit Şerhi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 368-382.
• Tanyıldız, A. (2010). İsmâîl Rusûhî-yi Ankaravî Şerh-i Mesnevî (Mecmû’atu’lLetâyif ve Matmûratu’l-Ma’ârif) (1. Cilt) (İnceleme-Metin-Sözlük).
• Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Top, H. (2011). Mesnevî-i Ma’nevî Şerhi (Cilt 1-12). Konya: Rûmî Yayınları.
• Yalap, H. (2023). İsmâîl Rüsûhî-yi Ankaravî ve Şerh-i Mesnevî. (Avşar, Z., Özdemir, M. ve Uçar, A. (Ed.) içinde, Mesnevî’nin Türkçe Şerhleri (s. 206-228). Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Yıldız Er, E. (2018). Hacı Pîrî-İntihâb-ı Şerh-i Mesnevî (1-50 varak)(incelememetin). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).